Ngành thép 2025: Dư cung toàn cầu, nội địa tăng trưởng mạnh nhờ đầu tư công

Thép Việt Nam hồi phục nội địa, xuất khẩu gặp khó, chính sách phòng vệ có hiệu quả

Tính đến tháng 9/2025, tổng nguồn cung thép toàn cầu đạt 1.373,8 triệu tấn, giảm 1,6% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, Trung Quốc, quốc gia sản xuất thép lớn nhất thế giới, đã giảm sản lượng thép 2,9%, chủ yếu do chính sách siết chặt công suất và yêu cầu “xanh hóa” ngành thép.

Tuy nhiên, theo dự báo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), công suất thép toàn cầu có thể tăng thêm 165 triệu tấn trong giai đoạn 2025-2027, khiến dư cung vẫn là mối lo lớn đối với thị trường toàn cầu, đặc biệt là khi nhu cầu thép toàn cầu tăng trưởng chậm, ước tính chỉ khoảng 0,7%/năm cho đến năm 2030.

Sự dư cung này đã khiến các quốc gia phải tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại. Điển hình là Mỹ áp thuế nhập khẩu thép lên tới 50% theo Đạo luật Section 232; châu Âu cũng áp dụng thuế ngoài hạn ngạch lên tới 50%; trong khi nhiều quốc gia như Anh, Thổ Nhĩ Kỳ, Mexico và Canada đã mở rộng các cuộc điều tra chống bán phá giá. Trung Quốc lại đẩy mạnh xuất khẩu thép, đặc biệt là các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, nhằm tránh các rào cản thuế quan.

Trái ngược với xu hướng giảm sút trên thị trường toàn cầu, ngành thép trong nước đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Tính đến hết tháng 9/2025, sản lượng tiêu thụ thép trong nước đạt hơn 19,5 triệu tấn, tăng 27% so với cùng kỳ. Điều này được thúc đẩy bởi tốc độ giải ngân đầu tư công đạt mức cao kỷ lục, khoảng 440 nghìn tỷ đồng, tăng 43% so với năm trước, và sự phục hồi của thị trường bất động sản. Cùng với việc các dự án bất động sản đủ điều kiện mở bán ngày càng tăng, nhu cầu vật liệu xây dựng, đặc biệt là thép, đã phục hồi mạnh mẽ.

Mặc dù thị trường nội địa khởi sắc, nhưng xuất khẩu thép của Việt Nam lại suy yếu đáng kể. Giá trị xuất khẩu thép trong chín tháng đầu năm giảm hơn 28%, chỉ còn khoảng 5,17 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu sang Mỹ giảm mạnh đến 62%, do mức thuế chống bán phá giá cao. Thị trường châu Âu cũng không khá hơn khi thép cán nóng của Việt Nam bị áp thuế 12,1%.

Trước tình hình này, nhiều doanh nghiệp đã rút khỏi thị trường Mỹ và chuyển hướng sang ASEAN, nơi có nhu cầu ổn định và ít rào cản thuế quan hơn.

Ở khía cạnh khác, chính sách phòng vệ thương mại của Việt Nam, đặc biệt là việc áp thuế chống bán phá giá với thép HRC và tôn mạ từ Trung Quốc, đã giúp giảm đáng kể lượng thép giá rẻ nhập khẩu vào nước ta. Việc này đã góp phần làm tăng giá thép trong nước và giúp các doanh nghiệp thép nội địa cải thiện biên lợi nhuận. Thậm chí, giá thép HRC trong nước hiện đang rẻ hơn từ 10 - 14% so với hàng nhập khẩu sau thuế, tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước.

Tuy nhiên, vẫn còn những “kẽ hở” trong chính sách phòng vệ, ví dụ như dòng thép HRC khổ lớn trên 1.880 mm không nằm trong phạm vi điều tra. Cục Phòng vệ Thương mại đã tiếp nhận hồ sơ và dự kiến sẽ hoàn tất điều tra vào cuối quý III/2026.

Mặc dù giá thép thế giới vẫn ở mức thấp, nhưng biên lợi nhuận của các doanh nghiệp thép trong nước đang có dấu hiệu cải thiện nhờ vào sự giảm giá của nguyên vật liệu đầu vào như than cốc và quặng sắt. Với giá thép xây dựng trong nước giảm ít hơn so với giá nguyên liệu, các doanh nghiệp thép trong nước có thể duy trì biên lợi nhuận gộp ở mức khoảng 10 - 12%. Doanh thu của toàn ngành thép trong nước trong 9 tháng đầu năm đạt 256.606 tỷ đồng, đi ngang so với cùng kỳ, trong khi lợi nhuận sau thuế tăng 32% lên gần 12.501 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp lớn trong ngành thép như Tập đoàn Hòa Phát và Nam Kim đang mở rộng công suất, với các dự án lớn như Dung Quất 2 của Hòa Phát dự kiến đi vào vận hành vào cuối năm nay, nâng công suất thép của Hòa Phát lên 16 triệu tấn/năm. Các dự án này sẽ cung cấp một nguồn cung đáng kể cho thị trường nội địa và giúp các doanh nghiệp thép Việt Nam tăng cường vị thế cạnh tranh.

Năm 2025 chứng kiến ngành thép Việt Nam đứng trước một giai đoạn chuyển tiếp quan trọng. Những động lực từ đầu tư công, sự phục hồi của thị trường bất động sản và chính sách phòng vệ thương mại đang tạo nền tảng vững chắc cho ngành thép trong nước. Tuy nhiên, thách thức từ dư cung toàn cầu, thuế quan cao và chi phí vận tải quốc tế vẫn là những yếu tố bất lợi cho thị trường thép Việt Nam.

Các doanh nghiệp trong nước sẽ phải tiếp tục tập trung vào thị trường nội địa, nơi nhu cầu ổn định hơn và rủi ro thương mại thấp hơn. Giai đoạn 2025-2026 sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp thép trong nước tái cấu trúc, nâng cao năng lực cạnh tranh và vươn lên trong một chu kỳ tăng trưởng mới.

Bình Minh