Ngành Toán ứng dụng giàu tiềm năng, nhiều cơ hội việc làm nhưng vẫn ít người quan tâm

.t1 { text-align: justify; }

Trong bối cảnh chuyển đổi số và nhu cầu phân tích dữ liệu ngày càng cao, ngành Toán ứng dụng đang dần khẳng định vai trò then chốt trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, đây vẫn là ngành học chưa được nhiều học sinh lựa chọn dù có tiềm năng phát triển lớn và mang lại nhiều cơ hội nghề nghiệp trong tương lai.

Có cơ hội đạt nhiều học bổng khi theo học ngành Toán ứng dụng

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Đức Anh - Phó Trưởng khoa, Khoa Khoa học Cơ bản và Ứng dụng, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) cho hay, ngành Toán ứng dụng trình độ cử nhân tại trường là một ngành đào tạo còn khá mới, bắt đầu tuyển sinh từ năm 2019. USTH luôn coi trọng vai trò của các ngành khoa học cơ bản trong chiến lược phát triển, thể hiện rõ trong định hướng đến năm 2030.

Chương trình đào tạo ngành Toán ứng dụng của trường được thiết kế theo hướng hiện đại, quốc tế hóa, trang bị cho người học nền tảng kiến thức vững chắc về Toán học và Toán ứng dụng, đặc biệt trong các lĩnh vực Công nghệ thông tin, Khoa học dữ liệu và Tài chính.

Chương trình nhấn mạnh sự kết hợp giữa lý thuyết toán học và khả năng vận dụng vào giải quyết các bài toán thực tiễn. Với đặc điểm đào tạo theo hệ thống tín chỉ, sinh viên được chủ động xây dựng lộ trình học tập theo định hướng cá nhân, dưới sự tư vấn chuyên sâu từ đội ngũ cố vấn học tập theo chuyên ngành.

Đặc biệt, chương trình đào tạo Toán ứng dụng tại USTH có 3 điểm nổi bật gồm. Thứ nhất, chương trình hiện đại, cập nhật, có tính quốc tế cao, thu hút sinh viên không chỉ đến từ Việt Nam mà cả các sinh viên quốc tế từ Pháp và một số nước khác.

Thứ hai, đội ngũ giảng viên chất lượng cao, gồm các giảng viên cơ hữu được đào tạo trong môi trường học thuật chất lượng cao tại Pháp. Bên cạnh đó, phần lớn giảng viên thỉnh giảng đến từ Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đơn vị đào tạo và nghiên cứu hàng đầu cả nước.

Thứ ba, chương trình được giảng dạy bằng tiếng Anh, kết hợp với các học phần tiếng Pháp. Sau khi tốt nghiệp, phần lớn sinh viên có khả năng sử dụng tiếng Anh thành thạo trong công việc và học tập sau đại học, cả trong nước và quốc tế.

Tiến sĩ Nguyễn Đức Anh - Phó Trưởng khoa, Khoa Khoa học Cơ bản và Ứng dụng, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội. Ảnh: website nhà trường

Bên cạnh đó, nhà trường nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ trong đào tạo và nghiên cứu từ Liên minh Vì sự phát triển USTH (USTH Consortium), quy tụ hơn 30 trường đại học và viện nghiên cứu hàng đầu của Pháp. Đặc biệt, chương trình Toán ứng dụng còn có lợi thế lớn khi được Viện Toán học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đồng hành, cung cấp đội ngũ giảng viên có chuyên môn cao.

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn mà không chỉ USTH mà nhiều cơ sở đào tạo trên thế giới đang đối mặt là số lượng sinh viên theo học ngành khoa học cơ bản, trong đó có Toán ứng dụng còn khá thấp. Nguyên nhân chủ yếu là do người học chưa nhận thức đầy đủ về tiềm năng phát triển và cơ hội nghề nghiệp của các ngành này.

Bên cạnh đó, thông tin về mức thu nhập sau tốt nghiệp cũng chưa được thống kê, công bố rõ ràng, khiến nhiều học sinh và phụ huynh còn băn khoăn, thường ưu tiên lựa chọn các ngành học có tên gọi mang tính ứng dụng rõ ràng hơn.

“Trong bối cảnh đó, các chính sách mới của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đang mở ra nhiều cơ hội, tạo cú hích quan trọng cho các ngành khoa học, đặc biệt là khoa học cơ bản.

Chúng tôi tin rằng, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin và chuyển đổi số, người học sẽ có nhận thức rõ hơn về cơ hội nghề nghiệp và mức thu nhập trong các lĩnh vực ứng dụng Toán học. Đây sẽ là yếu tố quan trọng góp phần thu hút thêm sinh viên, đặc biệt là những học sinh giỏi, lựa chọn theo học ngành Toán ứng dụng”, Tiến sĩ Nguyễn Đức Anh chia sẻ.

Để thu hút người học theo học ngành này, Phó trưởng khoa, Khoa Khoa học Cơ bản và Ứng dụng (USTH) cho biết: “Chiến lược phát triển USTH giai đoạn 2022–2030 đặt mục tiêu xây dựng trường trở thành cơ sở đào tạo và nghiên cứu xuất sắc tại Việt Nam. Trong đó, nâng cao chất lượng đầu vào sinh viên là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược.

Nhằm thu hút sinh viên giỏi theo học, bên cạnh việc không ngừng hoàn thiện chương trình đào tạo và xây dựng môi trường học tập hiện đại, USTH đặc biệt chú trọng đến chính sách học bổng và các hình thức hỗ trợ sinh viên trong quá trình học tập. Hiện nay, tổng kinh phí dành cho học bổng chiếm khoảng 10% ngân sách hoạt động hằng năm của nhà trường, với nhiều loại học bổng giá trị như: học bổng khuyến khích học tập, học bổng sinh viên xuất sắc, học bổng dành cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, học bổng thực tập trong nước và quốc tế…

Đặc biệt, từ năm học 2025-2026, nhà trường triển khai Học bổng Kiến tạo dành riêng cho sinh viên theo học các ngành khoa học cơ bản như Toán ứng dụng, Hóa học, Khoa học vật liệu… nhằm khuyến khích và thu hút người học lựa chọn những lĩnh vực nền tảng quan trọng nhưng còn ít được quan tâm.

Bên cạnh đó, Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán cũng hỗ trợ học bổng theo học kỳ cho sinh viên xuất sắc, góp phần gia tăng nguồn lực hỗ trợ cùng với học bổng của USTH. Đây là những bước đi thiết thực để thúc đẩy chất lượng đào tạo và phát triển bền vững các ngành khoa học cơ bản trong thời gian tới”.

Tiến sĩ Nguyễn Đức Anh nhấn mạnh, trong thời gian tới, ngành Toán ứng dụng tại trường sẽ tiếp tục được hoàn thiện theo hướng gắn kết chặt chẽ với thực tiễn và hội nhập quốc tế. Nhà trường đặt mục tiêu tăng cường tỷ lệ giảng viên mời từ các đơn vị sử dụng lao động, nhằm mang đến cho sinh viên các bài toán thực tế cũng như cơ hội thực tập tốt nghiệp tại các tổ chức tiềm năng.

Đồng thời, USTH tiếp tục thúc đẩy trao đổi giảng viên và sinh viên với các đối tác Pháp, góp phần nâng cao tính quốc tế của chương trình. Đây cũng là tiền đề để nhà trường phát triển chương trình đào tạo song bằng, mô hình đã được triển khai hiệu quả tại một số ngành như Hóa học, Công nghệ Thông tin – Truyền thông và Công nghệ Sinh học.

Sinh viên khối ngành khoa học cơ bản USTH học tập tại phòng thí nghiệm. Ảnh: website nhà trường

Đa dạng cơ hội việc làm cho cử nhân ngành Toán ứng dụng

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Anh, sau khi tốt nghiệp ngành Toán ứng dụng tại USTH các bạn có thể làm việc trong nhiều lĩnh vực khác nhau với những vị trí nghề nghiệp đa dạng. Cụ thể:

Trong lĩnh vực giáo dục, có thể đảm nhận những công việc như làm giáo viên Toán, đặc biệt có khả năng giảng dạy bằng tiếng Anh; giảng viên ngành Toán và Toán ứng dụng tại các trường đại học, cao đẳng.

Trong lĩnh vực kỹ thuật và khoa học, có thể đảm nhiệm các vị trí như kỹ sư phân tích và mô hình hóa dữ liệu, kỹ sư thiết kế, tối ưu hóa hệ thống, kỹ sư phát triển phần mềm, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo…

Trong lĩnh vực tài chính có các vị trí việc làm như làm chuyên viên phân tích đầu tư, phân tích rủi ro, lập kế hoạch tài chính tại các tổ chức tài chính, công ty chứng khoán, bảo hiểm…

Ngoài ra, còn một số lĩnh vực khác như làm việc trong vai trò chuyên viên thống kê, phân tích dữ liệu về chính sách, ngân sách, sức khỏe cộng đồng… tại các tổ chức nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ và các đơn vị liên quan.

Chương trình đào tạo toàn diện cùng nền tảng Toán học vững chắc của nhà trường giúp sinh viên linh hoạt thích ứng và phát triển nghề nghiệp trong môi trường đa ngành, đa lĩnh vực.

Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu công việc của các ngành thuộc khối ngành Toán, trong đó có ngành Toán ứng dụng, theo thầy Đức Anh, ngay từ khi còn ngồi trên ghế giảng đường, sinh viên trước hết cần có niềm yêu thích và đam mê với Toán học. Đồng thời, phải có mong muốn và động lực tìm hiểu những vấn đề thực tiễn cần giải quyết, từ đó vận dụng kiến thức toán học cơ sở để đưa ra các phương án ứng dụng phù hợp.

Việc học và làm trong lĩnh vực này đòi hỏi tư duy phân tích, suy luận logic, khả năng xâu chuỗi và mô hình hóa các sự kiện. Bên cạnh đó, sinh viên cần trang bị vững vàng kỹ năng công nghệ thông tin, bao gồm khả năng lập trình, sử dụng ngôn ngữ lập trình và các công cụ tin học hỗ trợ phân tích, mô hình hóa dữ liệu.

Đồng thời, cần rèn luyện các kỹ năng mềm như ngoại ngữ, khả năng làm việc nhóm, làm việc độc lập. Đặc biệt, người học cần có ý chí vượt khó, lòng say mê khám phá và tinh thần sáng tạo để theo đuổi và phát triển lâu dài trong lĩnh vực Toán ứng dụng.

Trong khi đó, anh Mạc Anh Kiệt - Kĩ sư nghiên cứu thuật toán tại Tổng công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel cho hay, tỷ lệ cạnh tranh việc làm của cử nhân ngành Toán ứng dụng phụ thuộc vào từng lĩnh vực. Tuy nhiên, những sinh viên sau tốt nghiệp có kỹ năng lập trình, tư duy toán học tốt và ngoại ngữ tốt thường có nhiều cơ hội việc làm nhờ tính đa dạng của ngành học. Những bạn chủ động tham gia dự án, thực tập từ sớm cũng có lợi thế lớn khi tìm kiếm công việc phù hợp sau tốt nghiệp.

Mức lương khởi điểm của cử nhân ngành học này khi mới ra trường thường dao động từ 10-20 triệu đồng/tháng, tùy theo vị trí việc làm và kỹ năng trong công việc. Nếu làm việc tại công ty nước ngoài hoặc trong các lĩnh vực “hot” như khoa học dữ liệu (data science), tài chính định lượng, mức lương có thể cao hơn đáng kể. Mức thu nhập sẽ chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như khả năng ngoại ngữ, khả năng lập trình – xử lý dữ liệu, kinh nghiệm thực tế và mức độ phù hợp với công việc.

Anh Mạc Anh Kiệt - Kĩ sư nghiên cứu thuật toán tại Tổng công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel. Ảnh: NVCC

Theo anh Kiệt, mỗi doanh nghiệp có đặc thù hoạt động riêng, do đó, kỹ năng mà sinh viên ngành Toán Ứng dụng cần bổ sung sẽ phụ thuộc vào từng lĩnh vực cụ thể mà họ theo đuổi. Chẳng hạn, yêu cầu trong công việc phát triển sản phẩm sẽ khác với làm outsource; nghiên cứu cũng sẽ khác với triển khai thực tế.

Dù vậy, có một số kỹ năng gần như bắt buộc với sinh viên ngành này, bao gồm: lập trình (Python là ngôn ngữ phổ biến), xử lý dữ liệu với SQL hoặc thư viện pandas, khả năng đọc hiểu tài liệu chuyên môn bằng tiếng Anh, kỹ năng làm việc nhóm và tư duy phản biện.

Đối với những sinh viên định hướng theo đuổi chuyên sâu các lĩnh vực như khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI) hay tài chính định lượng, việc học thêm các môn toán chuyên ngành và nắm vững các công cụ, thư viện chuyên sâu là rất cần thiết.

Quan trọng hơn, người học cần duy trì thói quen học hỏi liên tục, linh hoạt và chủ động quan sát để kịp thời thích ứng với yêu cầu cụ thể của từng công việc.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, anh Nguyễn Ngọc Hải - cựu sinh viên chương trình Tài năng Toán (có đào tạo Toán ứng dụng), Trường Đại học Khoa học Tự Nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, nghiên cứu viên Trí tuệ Nhân tạo (AI Resident) tại Qualcomm (Công ty công nghệ toàn cầu của Mỹ) cho hay: “Nhiều người nhận định học ngành Toán ứng dụng thiếu tính thực tiễn và khó tìm việc làm. Đây là một góc nhìn còn phiến diện, chưa hiểu rõ đặc thù cũng như tiềm năng của ngành. Thực tế, Toán học, đặc biệt là Toán ứng dụng không chỉ giúp rèn luyện tư duy của người học mà còn là nền tảng quan trọng trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, tài chính, y tế, giáo dục và đặc biệt là trí tuệ nhân tạo.

Dù không dễ nhìn thấy kết quả ngay nhưng toán học hiện diện sâu sắc trong đời sống thông qua các ứng dụng thiết thực như mô hình hóa dữ liệu, dự báo rủi ro tài chính, phân tích thị trường, mã hóa thông tin hay mô phỏng kỹ thuật. Những kiến thức như đại số, xác suất thống kê, tối ưu hóa… là nền tảng không thể thiếu trong phân tích dữ liệu, AI hay tài chính định lượng”.

Anh Hải chia sẻ, với sinh viên ngành học này, khối lượng kiến thức toán học là rất lớn, đôi khi khiến người học cho rằng có những kiến thức “thừa thãi”. Tuy nhiên, nếu muốn đi xa với ngành Toán ứng dụng, sẽ có lúc những lý thuyết tưởng như “không bao giờ dùng tới” lại trở thành chìa khóa mở ra hướng đi mới, thậm chí là giải pháp đột phá cho vấn đề nan giải.

Anh Nguyễn Ngọc Hải đang là nghiên cứu viên Trí tuệ Nhân tạo (AI Resident) tại Qualcomm. Ảnh: NVCC

Anh Hải cũng dành lời khuyên cho sinh viên theo học ngành Toán ứng dụng: “Dù có nhiều cơ hội thực tập, tham gia dự án thực tế đến đâu, các bạn cũng không nên lơ là việc học trên giảng đường. Kiến thức nền tảng vững chắc chính là nền móng để bạn không chỉ "làm được việc" mà còn phát triển lâu dài, tạo giá trị bằng tư duy sâu sắc.

Bên cạnh đó, sinh viên theo học các ngành về toán thường học rất tốt phần lý thuyết, nhưng lại ít được đào tạo bài bản về kỹ năng lập trình hay các công cụ phân tích dữ liệu như Công nghệ thông tin hay Khoa học máy tính. Trong khi đó, trong thực tế lập trình và công cụ chính là cầu nối giữa tư duy toán học và ứng dụng. Vì vậy, nếu muốn vận dụng hiệu quả toán học vào thế giới thực, sinh viên nên chủ động học thêm lập trình, làm quen với các công cụ xử lý dữ liệu phổ biến”.

Mặt khác, với bất kỳ ngành học nào, không chỉ riêng Toán ứng dụng, ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Tài liệu chuyên môn, phần mềm kỹ thuật hay thậm chí là các buổi phỏng vấn đầu vào tại các công ty lớn đều sử dụng tiếng Anh. Do đó, nếu sinh viên có khả năng đọc hiểu tài liệu, giao tiếp và trình bày ý tưởng bằng tiếng Anh thì sẽ có lợi thế rất lớn khi tìm việc cũng như khi phát triển sự nghiệp về sau.

Với sinh viên ngành Toán ứng dụng và có định hướng làm việc tại doanh nghiệp, các bạn nên tận dụng thời gian nghỉ hè năm 3 hoặc năm cuối để đi thực tập. Việc tiếp cận sớm với môi trường doanh nghiệp sẽ giúp các bạn làm quen với quy trình làm việc, hiểu rõ hơn về nhu cầu thực tế và rèn luyện những kỹ năng bổ trợ cần thiết ngoài chuyên môn.

Hà Anh