Ngày Thế giới phòng, chống bệnh đái tháo đường (14/11): Bệnh đái tháo đường và sự khỏe mạnh toàn diện

Bệnh nhân đái tháo đường biến chứng điều trị tại Bệnh viện Nội tiết Thanh Hóa.

Phóng viên: Thưa bác sĩ, được biết bệnh đái tháo đường đang ngày càng gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam cũng như ở Thanh Hóa. Bác sĩ có thể chia sẻ khái quát thực trạng bệnh hiện nay?

Bác sĩ Hà Khánh Dư: Đúng vậy, đái tháo đường hiện là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 10 người trưởng thành thì có ít nhất 1 người mắc bệnh. Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc đang tăng nhanh, ước tính hiện nay có khoảng hơn 5,5 triệu người đang sống chung với bệnh. Riêng tại Thanh Hóa, tỷ lệ đái tháo đường chiếm 7,3%; tiền đái tháo đường 17,3%. Điều đáng lo là nhiều người chỉ phát hiện khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn biến chứng. Điều này cho thấy nhận thức của cộng đồng về bệnh vẫn còn hạn chế. Nhiều người chủ quan, không đi khám sức khỏe định kỳ, dẫn đến việc phát hiện muộn, gây tổn thương nặng nề cho tim, thận, mắt, thần kinh...

Phóng viên: Nguyên nhân nào khiến bệnh đái tháo đường ngày càng “trẻ hóa” và phổ biến như hiện nay, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Hà Khánh Dư: Glucose là nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể và muốn sử dụng được nguồn năng lượng này, cơ thể cần đến insulin – hormone do tuyến tụy sản xuất. Khi thiếu insulin hoặc khi cơ thể kháng insulin, glucose không thể vào tế bào mà tích tụ trong máu, lâu dần dẫn đến tăng đường huyết và hình thành bệnh đái tháo đường. Có hai nhóm nguyên nhân chính: Nhóm không thể thay đổi gồm tuổi cao, yếu tố di truyền, tiền sử gia đình có người mắc bệnh. Nhóm có thể thay đổi – cũng là nguyên nhân chủ yếu bao gồm chế độ ăn nhiều tinh bột, chất béo; ít vận động; thừa cân, béo phì; stress kéo dài; lạm dụng rượu bia, thuốc lá... Hiện nay, lối sống hiện đại với nhiều thói quen không lành mạnh đang khiến bệnh “trẻ hóa” nhanh chóng. Không ít người trẻ ăn nhiều đồ chế biến sẵn, nước ngọt, thức ăn nhanh; ít vận động; làm việc căng thẳng kéo dài. Đây là những yếu tố nguy cơ khiến tỷ lệ mắc bệnh tăng mạnh trong 5–10 năm trở lại đây.

Phóng viên: Với những người chưa mắc bệnh, đâu là những dấu hiệu cảnh báo sớm và họ nên làm gì để phát hiện kịp thời?

Bác sĩ Hà Khánh Dư: Đái tháo đường thường tiến triển âm thầm, triệu chứng giai đoạn đầu rất mờ nhạt. Tuy nhiên, một số dấu hiệu cảnh báo sớm gồm: khát nước nhiều, tiểu nhiều, sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, mờ mắt, da khô ngứa, vết thương lâu lành... Người dân, đặc biệt là những người có nguy cơ cao như từ 40 tuổi trở lên, thừa cân béo phì, mắc bệnh tim mạch, có người thân bị đái tháo đường hoặc phụ nữ từng bị đái tháo đường thai kỳ cần được kiểm tra đường huyết định kỳ.

Việc sàng lọc và chẩn đoán sớm giúp phát hiện những trường hợp rối loạn dung nạp đường huyết hoặc tiền đái tháo đường để có biện pháp can thiệp kịp thời về chế độ ăn uống, luyện tập và sinh hoạt hợp lý. Điều này góp phần làm giảm nguy cơ tiến triển thành bệnh thực sự, đồng thời hạn chế các biến chứng tim mạch, thận, mắt, thần kinh...

Phóng viên: Vậy, bác sĩ có thể chia sẻ một số khuyến cáo giúp người dân phòng tránh bệnh đái tháo đường một cách hiệu quả?

Bác sĩ Hà Khánh Dư: Đái tháo đường là bệnh mạn tính, gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh bằng lối sống lành mạnh. Người dân cần duy trì cân nặng hợp lý; ăn uống lành mạnh; hạn chế đường, chất béo bão hòa; tăng cường rau xanh, trái cây, cá, ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế tối đa rượu, bia, thuốc lá. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng, quản lý stress tốt. Người trẻ nên hạn chế đồ ăn nhanh, nước ngọt và đồ uống nhiều đường. Khám sức khỏe và xét nghiệm đường huyết định kỳ, nhất là những người thừa cân hoặc có yếu tố gia đình. Với người đã mắc bệnh, cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc hoặc dùng các sản phẩm không rõ nguồn gốc.

Phóng viên: Nhân Ngày Thế giới phòng, chống bệnh đái tháo đường (14/11), Thanh Hóa đã và đang triển khai những hoạt động gì nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Hà Khánh Dư: Hưởng ứng Ngày Thế giới phòng, chống bệnh đái tháo đường năm nay với thông điệp “Bệnh đái tháo đường và sự khỏe mạnh toàn diện”, ngành Y tế Thanh Hóa đã chỉ đạo các đơn vị y tế trong toàn tỉnh triển khai nhiều hoạt động thiết thực, đó là: Tổ chức truyền thông, tư vấn, sàng lọc đường huyết miễn phí cho người dân tại cộng đồng, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu. Phát hành tài liệu, tờ rơi, áp phích tuyên truyền về bệnh và các yếu tố nguy cơ. Hội nghị tập huấn chủ đề tiếp cận bệnh nhân đái tháo đường. Tại Bệnh viện Nội tiết Thanh Hóa, đã tổ chức các buổi tư vấn, hướng dẫn chế độ dinh dưỡng, luyện tập cho người bệnh đái tháo đường... Thông qua các hoạt động này chuyển tải đến mọi người thông điệp đái tháo đường có thể phòng ngừa và kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Mỗi người hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của mình, không để đái tháo đường trở thành gánh nặng cho tương lai!

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn bác sĩ!

Tô Hà