Nghiên cứu sinh tiến sĩ bị đuổi học quay ra kiện trường vì lý do gây tranh cãi

Sinh viên đầu tiên tại trường bị đuổi vì dùng AI

Haishan Yang, một nghiên cứu sinh đến từ vùng nông thôn Phúc Kiến, Trung Quốc, đã trở thành tâm điểm của cuộc tranh luận về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong học thuật sau khi bị Đại học Minnesota đuổi học vì nghi ngờ sử dụng AI để gian lận trong một kỳ thi. Theo các nguồn tin, Yang có thể là sinh viên đầu tiên bị đuổi khỏi trường vì lý do này.

Là người đầu tiên trong làng nhận được học bổng du học châu Âu và Mỹ, Yang từng tốt nghiệp cử nhân ngành Ngôn ngữ và Văn học Anh tại Đại học Sư phạm Nam Kinh trước khi ra nước ngoài học thạc sĩ kinh tế tại Đại học Trung Âu.

Năm 2023, Yang bảo vệ thành công luận án tiến sĩ kinh tế tại Đại học bang Utah (Mỹ), sau đó theo học chương trình tiến sĩ thứ hai tại Đại học Minnesota.

Haishan Yang, 33 tuổi, đang nghiên cứu chương trình tiến sĩ chuyên ngành kinh tế học sức khỏe tại Đại học Minnesota-Twin Cities khi anh bị cáo buộc sử dụng trí tuệ nhân tạo vào một bài thi. Ảnh: MPR News

Tháng 11/2024, anh bị nhà trường ra quyết định đuổi học sau khi các giảng viên cáo buộc anh sử dụng AI trong kỳ thi. Tuy nhiên, Yang phủ nhận cáo buộc này và mới đây đã đệ đơn kiện trường vì vi phạm quy trình tố tụng. Đồng thời, anh cũng kiện một giáo sư vì tội phỉ báng.

Trong đơn kiện liên bang, Yang khẳng định hội đồng kỷ luật sinh viên của trường đã kết luận anh gian lận một cách bất công, thông qua một quy trình đầy “sai sót trong thủ tục, dựa trên bằng chứng bị chỉnh sửa và không cho anh cơ hội phản biện đầy đủ”.

Yang cũng tuyên bố rằng sự việc này là một phần của âm mưu do các giáo sư dựng lên nhằm hãm hại anh.

Vụ việc gây nhiều tranh cãi

Vào tháng 8/2024, khi đang có chuyến công tác tại Morocco, Yang tham gia bài thi khảo sát với ba câu hỏi luận. Anh phải vượt qua bài kiểm tra bắt buộc này trước khi bắt tay vào viết luận án.

“Tôi nghĩ mình đã làm rất tốt… Tôi rất vui”, Yang chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với KARE.

Tuy nhiên, vài tuần sau, anh nhận được thông báo mình đã trượt kỳ thi do nghi ngờ sử dụng một chương trình AI như ChatGPT để trả lời câu hỏi.

Theo các tài liệu do Yang cung cấp, cả bốn giảng viên chấm thi đều bày tỏ “quan ngại sâu sắc” rằng bài làm của anh không mang phong cách viết quen thuộc và chứa nội dung không liên quan hoặc chưa từng được giảng dạy. Hai giáo sư thậm chí đã nhập đề bài vào ChatGPT để tạo câu trả lời so sánh với bài thi của Yang và dùng kết quả này làm bằng chứng buộc tội. Trong phiên điều trần, họ còn sử dụng phần mềm phát hiện AI để củng cố lập luận của mình.

“Tôi bị sốc trước sự giống nhau giữa hai bài làm - điều này gần như không thể chỉ là trùng hợp”, Giáo sư Peter Huckfeldt viết trong thư gửi hội đồng xét xử kỷ luật.

Theo Hindustan Times, các giáo sư cũng dẫn chứng sự việc từ một năm trước, khi họ phát hiện một bài tập về nhà của Yang có một ghi chú kỳ lạ: “Viết lại, làm cho nó tự nhiên hơn như cách một sinh viên nước ngoài viết mà không dùng AI”.

Yang thừa nhận có sử dụng AI để kiểm tra lỗi tiếng Anh, nhưng phủ nhận việc dùng AI để viết câu trả lời. Anh cũng phản bác rằng các công cụ phát hiện AI hiện nay không đáng tin cậy và có xu hướng thiên vị, đặc biệt đối với những người không sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ mẹ đẻ như mình.

Âm mưu hay mâu thuẫn cá nhân?

Yang khẳng định người hướng dẫn anh làm luận án tiến sĩ tin rằng việc nhà trường buộc tội gian lận là một phần của âm mưu do các giáo sư dựng lên. Chính anh cũng có chung nhận định này.

Người hướng dẫn của Yang còn nhận xét anh là “sinh viên có kiến thức sâu rộng nhất” ông từng gặp. “Suốt hơn bốn thập kỷ trong nghề, tôi chưa từng thấy mức độ thù địch nào lớn đến vậy nhắm vào một sinh viên. Tôi không thể lý giải nổi điều này”, ông nói thêm.

Về phía mình, Yang cho rằng sự mâu thuẫn có thể bắt nguồn từ việc trường đại học đã cắt hỗ trợ tài chính của anh khoảng một năm trước, với lý do anh có thành tích kém và có hành vi thiếu tôn trọng. Sau đó, khi Yang khiếu nại, trường đã xin lỗi và đồng ý khôi phục tài trợ với điều kiện anh không kiện nhà trường.

Sự việc hiện vẫn chưa có kết luận cuối cùng, nhưng đã dấy lên nhiều tranh luận về việc sử dụng AI trong môi trường học thuật và cách các trường đại học đối phó với vấn đề này.

Là một du học sinh, việc bị đuổi khỏi trường đồng nghĩa với việc Yang đối mặt với nguy cơ phải rời khỏi Mỹ. Trong đơn kiện, anh mô tả trải nghiệm này đã gây ra tổn thương tinh thần nghiêm trọng và làm gián đoạn sự nghiệp của mình. “Đối với tôi, đây chẳng khác nào án tử”, Yang nói với MPR News.

Về phía Đại học Minnesota, do các quy định về quyền riêng tư, nhà trường từ chối bình luận về vụ việc của Yang. Hiện tại, trang web của Trường Y tế Công cộng vẫn liệt kê anh là nghiên cứu sinh tiến sĩ.

Hoàng Linh