Người nóng tính, hay tức giận dễ đột quỵ

Thưa bác sĩ, người trẻ 40 tuổi không hút thuốc, nhưng hay cáu gắt và làm việc áp lực cao, có nguy cơ đột quỵ không? (Lê Hải Anh - TPHCM).

Tiến sĩ - bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh - Bệnh viện Đại học Y Dược cơ sở 3 (TPHCM) tư vấn:

Trong lâm sàng thần kinh, nhiều nghiên cứu đã chứng minh tính cách và cảm xúc ảnh hưởng mạnh mẽ đến sức khỏe tim mạch, não bộ. Người thường xuyên giận dữ, lo âu, căng thẳng kéo dài có nguy cơ đột quỵ cao hơn so với người CÓ tinh thần ổn định. Cơ chế này được giải thích rõ ràng qua cả y học hiện đại và y học cổ truyền.

Theo y học hiện đại, ở người nóng tính hay giận dữ, lo âu, hệ thần kinh giao cảm kích hoạt mạnh, gây co mạch, tăng huyết áp, nhịp tim nhanh, đồng thời làm tăng hormone stress như adrenaline, cortisol. Tình trạng lặp lại thường xuyên khiến thành mạch tổn thương, mất đàn hồi, dễ hình thành mảng xơ vữa, huyết khối. Những biến đổi này làm tăng nguy cơ tắc hoặc vỡ mạch máu não - nguyên nhân chính gây đột quỵ. Người có bệnh nền (tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu) càng dễ bị ảnh hưởng khi căng thẳng kéo dài.

Một ca cấp cứu đột quỵ tại TPHCM. Ảnh: BS Nhật Tuệ.

Theo y học cổ truyền, cảm xúc liên hệ mật thiết với tạng phủ: giận dữ hại Can, lo nghĩ hại Tỳ, buồn phiền hại Phế, sợ hãi hại Thận, vui quá hại Tâm. Người hay tức giận thường có “Can khí uất kết”, lâu ngày sinh “Can hỏa thượng cang”, khí huyết dồn lên đầu, gây “phong nội động” - tức trúng phong (đột quỵ). Khi Can khí không điều hòa, huyết ứ hình thành trong não, rối loạn vận động, cảm giác.

Dấu hiệu cảnh báo sớm cần lưu ý như huyết áp tăng đột ngột, mặt nóng bừng, tim đập nhanh, đau đầu, ù tai, nhìn mờ, chóng mặt, yếu nửa người thoáng qua; mất ngủ, hồi hộp, bồn chồn kéo dài.

Ở y học cổ truyền có biểu hiện đỏ mặt, mắt đỏ, dễ cáu, đầu nặng, tai ù, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác - biểu hiện Can dương thượng cang, khí huyết nghịch lên đầu, tiềm ẩn nguy cơ trúng phong.

Nguy cơ tái phát cũng chịu ảnh hưởng lớn từ cảm xúc và lối sống sau đột quỵ. Tăng huyết áp chưa kiểm soát, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ, hút thuốc, uống rượu, ít vận động, tự ý ngưng thuốc (chống kết tập tiểu cầu, hạ áp, kháng đông) là các yếu tố chính. Căng thẳng, mất ngủ, trầm cảm sau đột quỵ làm mạch máu não dễ tái tổn thương.

Quan niệm của y học cổ truyền cho rằng tái phát do “chính khí hư, tà khí phục”. Sau cơn cấp, khí huyết suy yếu, phong, đàm, ứ huyết chưa sạch; gặp thời tiết thay đổi, ăn uống thất thường, cảm xúc uất ức dễ tái phát. Người bệnh thường tỳ hư, can vượng, cần điều dưỡng lâu dài.

Để phòng ngừa đột quỵ, bạn nên duy trì huyết áp <130/80 mmHg, kiểm soát đường huyết, mỡ máu; dùng thuốc đều đặn theo chỉ định; ăn nhạt, giảm dầu mỡ, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu, ngủ đủ, tập thể dục nhẹ nhàng.

Ngoài ra, việc kết hợp y học cổ truyền như châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, tập dưỡng sinh giúp khí huyết lưu thông, phục hồi vận động. Quan trọng nhất: giữ tâm lý ôn hòa, tránh giận dữ, lo âu - giúp âm dương điều hòa, khí huyết thông suốt.

Phương Thúy