Nguy cơ cháy nổ từ nhà ở kết hợp kinh doanh: Công an Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra yêu cầu cấp thiết

Cháy chung cư Độc Lập. (Ảnh: Công an thành phố Hồ Chí Minh cung cấp)

Trong bối cảnh các mô hình nhà ở, nhà cho thuê, kết hợp sản xuất kinh doanh và cơ sở lưu trú phát triển mạnh mẽ tại Thành phố Hồ Chí Minh, nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn ngày càng trở nên đáng báo động. Cơ quan chức năng liên tục đưa ra các cảnh báo và hướng dẫn nhằm nâng cao ý thức phòng cháy chữa cháy trong cộng đồng, đặc biệt đối với các hộ gia đình và chủ cơ sở kinh doanh.

Thực tế cho thấy, phần lớn các công trình dạng "nhà ống" với diện tích hẹp, chiều sâu lớn, vừa để ở vừa để trưng bày, chứa hàng hóa đang tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đáng chú ý, nhiều công trình chỉ có một lối thoát nạn duy nhất qua cửa chính tầng trệt. Khi hỏa hoạn xảy ra tại khu vực thường xuyên để xe máy, hàng hóa hoặc máy móc, lối thoát này nhanh chóng bị khói lửa bao vây, khiến người ở các tầng trên bị mắc kẹt.

Ngoài ra, theo các chuyên gia phòng chống cháy nổ, việc nhiều hộ gia đình tự ý lắp đặt "chuồng cọp" bằng sắt kiên cố tại ban công, cửa sổ càng làm tăng thêm nguy hiểm, biến những vị trí có thể trở thành lối thoát hiểm thứ hai thành "chiếc lồng kín" chết người khi có sự cố.

Bên cạnh đó, tình trạng không trang bị hoặc trang bị không đầy đủ các phương tiện phòng cháy chữa cháy vẫn rất phổ biến. Nhiều nơi hoàn toàn thiếu các thiết bị báo cháy sớm như đầu báo khói, đầu báo nhiệt, hoặc không có bình chữa cháy xách tay, mặt nạ phòng độc, thang dây hay các dụng cụ phá dỡ sơ cấp như búa, rìu. Sự chậm trễ trong phát hiện và xử lý đám cháy ban đầu, cùng với việc cải tạo công trình tùy tiện, sử dụng hệ thống điện quá tải, đã dẫn đến những hậu quả thương tâm.

Điển hình là vụ cháy tại Cư xá Độc Lập (quận Tân Phú) vào tối 6/7/2025 khiến 8 người tử vong, hay vụ cháy tại quán ăn trên đường Trần Hưng Đạo (quận 1) sáng 5/12/2025 làm 4 người chết, 2 người bị thương. Phân tích từ các vụ việc cho thấy phần lớn nạn nhân tử vong do ngạt khói độc trước khi bị lửa tác động, xuất phát từ việc phát hiện cháy quá muộn và không có lối thoát hiểm an toàn.

Cháy nhà ở kết hợp kinh doanh: tại Quán ăn Bún ốc, lẩu ốc, trên Đường Trần Hưng Đạo. (Ảnh: Công an thành phố Hồ Chí Minh cung cấp)

Trước thực trạng này, Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ - Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã đưa ra hàng loạt khuyến cáo và yêu cầu bắt buộc đối với các hộ gia đình, chủ nhà cho thuê, nhà kết hợp kinh doanh và cơ sở lưu trú.

Về giải pháp kỹ thuật, cơ quan chức năng yêu cầu chủ động lắp đặt thiết bị báo cháy tự động, trang bị đầy đủ phương tiện chữa cháy tại chỗ như bình chữa cháy xách tay, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng các dụng cụ hỗ trợ thoát nạn như thang dây, dây thừng, mặt nạ phòng độc, búa, rìu, đèn pin. Các phương tiện này phải được bố trí ở vị trí dễ thấy, dễ lấy và gần lối thoát nạn.

Đặc biệt, đối với các công trình dạng nhà ống, nhà liền kề, Công an Thành phố nghiêm cấm việc lắp đặt các vật cản như biển quảng cáo, lồng sắt, lưới sắt ("chuồng cọp") tại ban công, lô gia, cửa sổ - những nơi có thể là lối thoát hiểm. Cửa lên sân thượng, mái nhà không được khóa, nếu có khóa phải quy định rõ vị trí để chìa khóa trong nhà. Các cơ sở có chứa hàng hóa, chất dễ cháy nổ phải được bố trí tách biệt hoàn toàn với khu vực sinh hoạt. Hàng hóa dễ cháy phải để xa nguồn nhiệt, nguồn lửa ít nhất 0,5 mét. Việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt phải có người trông coi, và hệ thống điện phải được lắp đặt an toàn, tránh quá tải.

Một yêu cầu then chốt là các nhà chỉ có một lối thoát nạn bắt buộc phải bố trí phương án thoát nạn thứ hai, có thể là cầu thang sắt ngoài nhà, ống trượt, thang dây hoặc lối thoát sang mái nhà bên cạnh. Các thành viên trong gia đình và người làm việc tại cơ sở phải được phổ biến, hướng dẫn và nắm vững các lối thoát nạn, sơ đồ thoát hiểm, vị trí dụng cụ và quy trình báo cháy qua số điện thoại 114.

Về trách nhiệm pháp lý, trách nhiệm đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ của chủ hộ gia đình, cá nhân đã được quy định rõ trong Luật Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ, cũng như Nghị định số 105/2025/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2025 của Chính phủ. Việc không tuân thủ các quy định về trang bị phương tiện, bảo đảm lối thoát nạn, sử dụng nguồn lửa nguồn nhiệt an toàn, hoặc cố tình vi phạm các biện pháp phòng ngừa khác có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định. Trong trường hợp vi phạm dẫn đến hậu quả cháy nổ nghiêm trọng, gây thiệt hại về người và tài sản, người có trách nhiệm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Do đó, việc nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật, thực hiện nghiêm túc các giải pháp an toàn không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là biện pháp thiết thực nhất để bảo vệ tính mạng, tài sản của chính mình, gia đình và cộng đồng. Công an Thành phố Hồ Chí Minh kêu gọi mọi người dân, đặc biệt là các chủ hộ kinh doanh, cần xem công tác phòng cháy chữa cháy là ưu tiên hàng đầu, không được lơ là, chủ quan./.

(Vietnam+)