Nhà thầu Việt trông chờ cơ chế đặc thù tham gia dự án đường sắt tốc độ cao

Đủ năng lực tham gia cấu phần hạ tầng

Sáng nay (30/11), tại trụ sở Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đã diễn ra chương trình "Cafe nhà thầu xây dựng" lần thứ 4. Chương trình do Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam chủ trì tổ chức.

Toàn cảnh buổi gặp mặt, trao đổi của cơ quan chức năng, VACC và các doanh nghiệp xây dựng trong nước sáng nay (30/11).

Cơ hội nào cho các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam tại dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) trên trục Bắc - Nam là một trong những vấn đề được thảo luận sôi nổi ngay đầu chương trình.

"Dự án ĐSTĐC dự kiến triển khai theo hình thức hợp đồng EPC, thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED). Làm thế nào để nhà thầu Việt Nam tham gia được? Quy định, tiêu chí năng lực của các nhà thầu sẽ như thế nào?", ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC gợi mở vấn đề.

Theo ông Đào Ngọc Vinh, Tổng giám đốc Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT cho biết, ĐSTĐC được triển khai lần đầu tiên tại Việt Nam, là dự án chưa từng có tiền lệ, đứng trong Top 10 thế giới về chiều dài (1.541km); Tốc độ cao nhất đối với loại hình đường sắt chạy trên ray hiện nay (tốc độ thiết kế 350km/h, tốc độ khai thác tối đa 320km/h)

"Dự án được thiết kế gồm các hạng mục công trình: hạ tầng (nền đường, cầu, hầm, ga, depot, trạm bảo dưỡng); Kết cấu điều khiển chạy tàu (hệ thống thông tin tín hiệu, hệ thống điều khiển trung tâm điều hành chạy tàu); Hệ thống phương tiện (đầu máy, toa xe); Hệ thống cấp điện động lực cho toàn bộ hệ thống.

Trong đó, cấu phần hạ tầng nhà thầu tư vấn và xây lắp Việt Nam hoàn toàn có thể đảm nhận", ông Vinh nói.

Theo tính toán, dự án ĐSTĐC Bắc - Nam mang đến thị trường xây lắp giá trị hơn 33 tỷ USD (Ảnh minh họa).

Nghiên cứu cơ chế cộng điểm liên danh, nâng vị thế nhà thầu trong nước

Đề xuất cơ chế để các nhà thầu trong nước rộng của tham gia dự án, theo lãnh đạo TEDI, về năng lực thực hiện công trình tương tự, các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam chưa có. Hiệp hội cần kiến nghị cấp có thẩm quyền nghiên cứu cơ chế đặc thù, có thể chấp thuận theo hướng nhà thầu trong nước chỉ cần kinh nghiệm thi công công trình và cấp hạ công trình tương đương (đường cao tốc, cầu dây văng, cấp công trình đặc biệt..) có thể tham gia vào dự án.

"Về năng lực tài chính, nếu chia các đoạn quá lớn, khả năng đáp ứng tiêu chí năng lực tài chính của nhà thầu sẽ bị hạn chế, cần nghiên cứu cơ chế cho phép các thành viên trong liên danh được cộng điểm tài chính..

Riêng với nhà thầu tư vấn, theo quy định, tư vấn tham gia thiết kế FEED sẽ không được tham gia trong tổ hợp tổng thầu EPC buộc tư vấn phải chọn nên làm bước nào. Cơ hội tiếp cận dự án bị thu hẹp", ông Vinh nói.

Quan tâm đến khả năng tham gia của nhà thầu Việt Nam khi đấu thầu quốc tế, lãnh đạo TEDI cho biết, trong dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội đã yêu cầu các tổng thầu, nhà thầu khi tham gia dự án phải sử dụng sản phẩm, dịch vụ trong nước sản xuất được, cung cấp được.

Trên tinh thần đó, VACC cần đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, đưa ra cơ chế cộng điểm đối với các liên danh có tỷ lệ nhà thầu Việt Nam tham gia lớn nhằm nâng tính hấp dẫn của nhà thầu trong nước với nhà thầu nước ngoài.

Thời gian qua, quá trình tham gia góp ý sửa đổi các thông tư liên quan, tiêu chí năng lực các nhà thầu, đặc biệt tiêu chí công trình tương tự là vấn đề được quan tâm làm rõ. Đây được xác định là yếu tố quan trọng khi dự án ĐSTĐC được triển khai. Dưới góc độ chuyên môn, tôi cho rằng, việc nghiên cứu cơ chế đặc thù, cho phép các nhà thầu lớn từng có kinh nghiệm thi công các công trình quan trọng quốc gia tham gia dự án ĐSTĐC là điều cần thiết.

Ông Đàm Đức Biên, Cục trưởng Cục Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng)

Từ kinh nghiệm triển khai ĐSTĐC ở Trung Quốc, giai đoạn đầu, hầu hết các doanh nghiệp nội địa đều được chỉ định tham gia nếu đảm bảo các yếu tố như: thời gian bảo hành, tiềm lực tài chính, năng lực quản lý, tổ chức thực hiện, ông Phạm Việt Khoa, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Fecon cho rằng, cơ chế chỉ định nhà thầu xây lắp cũng cần có ở dự án ĐSTĐC Bắc - Nam.

Dẫn chứng dự án Langmark81 (TP.HCM), khi được Vincom tin tưởng chọn làm tổng thầu, Conteccons (một doanh nghiệp trong nước) đã mạnh dạn thuê đơn vị/chuyên gia nước ngoài vào quá trình thi công, hoàn thành dự án đúng tiến độ, Chủ tịch VACC Nguyễn Quốc Hiệp cho rằng, đối với dự án ĐSTĐC Bắc - Nam, việc tin tưởng giao việc cho doanh nghiệp trong nước là hoàn toàn có thể.

Trên cơ sở ý kiến của doanh nghiệp, chúng tôi sẽ đề xuất cơ chế đặc thù với Thủ tướng Chính phủ, cơ quan có thẩm quyền về năng lực kinh nghiệm, năng lực tài chính, áp dụng liên kết liên danh giữa nhà thầu Việt Nam với nhà thầu nước ngoài và giữa nhà thầu Việt Nam với nhà thầu trong nước.

"VACC cũng sẽ tiếp tục đề xuất Chính phủ, cấp có thẩm quyền quy mô gói thầu các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam có thể đảm nhận; Xây dựng cơ chế nâng vị thế nhà thầu Việt trong hợp đồng xây dựng, tăng cơ hội tham gia dự án", ông Hiệp nói.

Các doanh nghiệp xây dựng lớn trong nước kỳ vọng sẽ được tham gia dự án ĐSTĐC bằng cơ chế đặc thù (Ảnh minh họa).

Cần cơ chế tiếp sức nhà thầu

Bàn về giải pháp tăng nguồn lực cho nhà thầu trong nước tham gia dự án lớn như ĐSTĐC, theo Chủ tịch Fecon Phạm Việt Khoa, học tập kinh nghiệm ở một số quốc gia, ở Việt Nam, có chế ưu đãi lãi suất tín dụng với các doanh nghiệp tham gia các công trình trọng điểm quốc gia

"Riêng các dự án n đường sắt, Nhà nước cũng cần hỗ trợ các doanh nghiệp có công nghệ cấp tiến", ông Khoa nêu quan điểm.

Sự đoàn kết của khối nhà thầu lại là mối quan tâm của Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc, Tư lệnh Binh đoàn 12, Tổng giám đốc Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn.

Theo ông Ngọc, thời gian qua, doanh nghiệp xây dựng Việt Nam phát triển còn manh mún, chưa có định hướng phát triển rõ nét, khác biệt hoàn toàn với một số nước như Trung Quốc, Hàn Quốc có những hiệp hội nhà thầu rất lớn.

Ở Việt Nam, vì công ăn việc làm, sự cạnh tranh giữa các nhà thầu trong công tác đấu thầu đang rất khốc liệt.

Đánh giá khối lượng công việc trong lĩnh vực đường sắt nói chung, ĐSTĐC nói riêng tới đây là rất lớn, Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc cho rằng, xây dựng giải pháp để tạo sự đoàn kết, cạnh tranh minh bạch trong khối doanh nghiệp xây dựng là vấn đề cần được chú trọng.

Nam Khánh