Nhật Bản chống truyện tranh lậu khắp mặt trận

Ảnh: Cybernews.

Manga đang trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu văn hóa giá trị nhất của Nhật Bản. Năm 2022, xuất khẩu văn hóa của Nhật Bản đạt kỷ lục 30 tỷ USD ở nước ngoài, gần bằng giá trị xuất khẩu vi mạch.

Với đà phát triển tích cực này, chính phủ Nhật Bản đang đặt mục tiêu tăng gấp bốn lần doanh số bán anime, manga và trò chơi ra nước ngoài mỗi năm, lên khoảng 130 tỷ USD vào năm 2033, theo Bloomberg.

Trong khi đó, một báo cáo của tổ chức chống vi phạm bản quyền Authorised Books of Japan tháng trước ước tính rằng nạn đọc lậu trực tuyến đã khiến các nhà xuất bản thiệt hại khoảng 8,5 nghìn tỷ yên (55 tỷ USD) mỗi năm.

“Nạn vi phạm bản quyền manga và anime đã bùng nổ cùng sự ra đời của Internet”, Roland Kelts, giáo sư thỉnh giảng về truyền thông và văn hóa tại Đại học Waseda ở Tokyo chia sẻ.

"Nhật Bản không phải là một xã hội thích kiện tụng và tôi không nghĩ các nhà xuất bản biết phải làm gì khi vấn đề này trở nên nghiêm trọng hơn", ông nói.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp sáng tạo Nhật Bản và chính phủ nước này không còn có thể làm ngơ và họ đã hành động để bảo vệ quyền, lợi ích của mình.

Những tên tuổi manga lớn như One Piece nhận được sự đón nhận toàn cầu. Ảnh: SCMP.

Bảo vệ manga trên mặt trận pháp lý

Vào tháng 4/2024, Tòa án quận Tokyo đã ra phán quyết yêu cầu nhà điều hành trang web vi phạm bản quyền khét tiếng Mangamura phải bồi thường 1,7 tỷ yên cho các nhà xuất bản lớn là Shogakukan, Kadokawa và Shueisha vì đã lưu trữ trái phép 17 tác phẩm của họ.

Các nhà xuất bản này cũng đưa ra một tuyên bố chung, nói rằng họ khởi kiện vì "muốn xây dựng một môi trường nơi các tác giả có thể yên tâm sáng tạo" và các nhà xuất bản đang nỗ lực bảo vệ những tác phẩm họ đã dành nhiều tâm huyết.

Một năm trước đó, trang web lậu 13DL đã bị đóng cửa sau cuộc điều tra của Tổ chức phân phối nội dung nước ngoài, một đơn vị chuyên trách hoạt động thương mại trong ngành của Nhật Bản. Tổ chức này cũng đã thành công trong việc gây sức ép lên nhà cung cấp dịch vụ đám mây Cloudflare có trụ sở tại Mỹ loại bỏ 13DL trên nền tảng của họ do vi phạm bản quyền.

Vào tháng 11, Tòa án quận Tokyo cũng đã ra phán quyết yêu cầu Cloudflare bồi thường 500 triệu yên cho bốn nhà xuất bản manga Nhật Bản, trong đó có các ông lớn sở hữu One Piece và Attack on Titan.

Sự nổi tiếng của manga lan sang nhiều ngành sản xuất, tiêu dùng các mặt hàng sáng tạo khác. Ảnh: EPA.

Còn khó trong sử dụng AI truy quét manga lậu

Cơ quan văn hóa của chính phủ Nhật Bản đã dành 100 triệu yên để phát triển các hệ thống AI nhằm phát hiện những hình ảnh và văn bản nào bị cắt ghép từ manga và đăng trên các trang web lậu hoặc mạng xã hội.

Nền tảng này đã được thử nghiệm tại Nhật Bản từ năm 2024 và đang được nâng cấp để truy quét các hoạt động ở nước ngoài. Nền tảng này hy vọng thay thế các biện pháp kiểm tra thủ công tốn kém đang được sử dụng để tìm ra nội dung vi phạm.

Chigusa Ogino, cố vấn của Tuttle-Mori, công ty truyền thông và văn học quốc tế hàng đầu của Nhật Bản, cho biết bà hoan nghênh sáng kiến AI của chính phủ.

Tuy nhiên, là người đã làm việc trong lĩnh vực cấp phép xuất phép hơn 30 năm, Ogino cũng nhận định rằng không nên quá tự tin vào cuộc chiến chống vi phạm bản quyền.

“Tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ hoàn toàn xóa sổ được các trang web vi phạm bản quyền. Về mặt kỹ thuật, điều đó có thể là bất khả thi”, Ogino nói.

Manga lậu đang phổ biến ở nhiều nước châu Á và Mỹ. Theo dữ liệu của Authorised Books of Japan, địa chỉ số từ Indonesia chiếm 12,8% tổng thời lượng xem manga trên các trang web bất hợp pháp, tiếp theo là Nhật Bản với 12,4% và Mỹ với 11,2%.

Trong khi công nghệ AI đang cho thấy nhiều bước tiến đột phá, các chuyên gia cho biết AI có thể vẫn thiếu sự chính xác cần thiết để đưa ra các quyết định đáng tin cậy về nhận diện nội dung vi phạm bản quyền. Đồng thời các hành động ngăn chặn có thể sẽ khó khăn do các trang web vi phạm bản quyền thường được lưu trữ ở nước ngoài.

Giáo sư Kelts tin rằng “giáo dục là chìa khóa” và “các nhà xuất bản cần truyền đạt” đến người hâm mộ rằng vi phạm bản quyền gây tổn hại đến những nghệ sĩ mà họ ngưỡng mộ.

“Cộng đồng người hâm mộ có thể là giải pháp tốt nhất để họ tự kiểm soát nạn đọc lậu. Và nếu những kẻ vi phạm bản quyền thấy mình bị bêu riếu, chế giễu và tấn công trên mạng xã hội thì họ có thể sẽ dừng lại”, Kelts cho hay.

Minh Hoa