Nhật Bản sẽ bêu tên các nhà sản xuất và nhập khẩu pin dự phòng không an toàn

Đây là một trong những động thái mới nhất từ cơ quan chức năng của Nhật Bản nhằm cảnh báo rủi ro cho người tiêu dùng, giúp phòng ngừa hỏa hoạn và các tai nạn khác liên quan những thiết bị này.

Truyền thông Nhật Bản gần đây liên tục đăng tải các tai nạn nghiêm trọng xảy ra liên quan đến các thiết bị tiêu dùng, đặc biệt là những mặt hàng bán trực tuyến.

Theo đó, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp sẽ liệt kê các công ty không phản hồi sau ba lần liên hệ qua điện thoại và email để xác minh quy trình tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn. Danh sách này sẽ được cập nhật hàng quý và các công ty sẽ bị xóa khỏi danh sách sau khi liên lạc được.

Danh sách này là nguồn thông tin để người tiêu dùng xác định độ tin cậy của người bán, cũng như để các nhà điều hành thương mại điện tử sử dụng khi quyết định có nên cho phép những sản phẩm này trên trang web của họ hay không.

Một cơ sở xử lý chất thải công nghiệp ở Quận Ota, Tokyo, đã bị hư hại do một vụ cháy được cho là do pin lithium-ion gây ra vào tháng 5.2025, ước tính mất thời gian hơn 1 năm để sửa chữa. Ảnh: Công ty Takatoshi

Trước đây, thông tin về các sản phẩm liên quan đến tai nạn và các nhà sản xuất phải tuân thủ hướng dẫn hành chính đã được công bố, nhưng tên các công ty bị nghi ngờ vi phạm thì không được công bố.

Dựa trên luật an toàn sản phẩm của Nhật Bản, khoảng 500 loại sản phẩm điện tử phải có nhãn tuân thủ tiêu chuẩn an toàn quốc gia (ký kiệu PSE) trước khi được bán.

Tuy nhiên, trên thực tế, ngay cả những sản phẩm đạt tiêu chuẩn cũng có thể có lỗi cần thu hồi, trong khi nhiều người tiêu dùng chủ quan, chưa thật sự nghiêm túc đánh giá mức độ nghiêm trọng của sản phẩm lỗi.

Mặc dù chính phủ Nhật đã công bố thông tin về việc thu hồi, nhưng tỷ lệ thu hồi sản phẩm bị ảnh hưởng này chỉ đạt 12% tính đến ngày 24.7, theo Cơ quan Bảo vệ Người tiêu dùng.

Theo dữ liệu từ Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp, các nhà sản xuất đã thu hồi ít nhất 590.000 cục sạc dự phòng, từ tháng 11.2022 đến tháng 9.2025. Tuy nhiên, không giống như pin xe ô tô, pin sạc dự phòng điện thoại không được đăng ký chủ sở hữu, khiến việc truy tìm bất khả thi.

Ngoài ra, các sản phẩm được bán xuyên biên giới, không qua trung gian trong nước, lại chưa nằm trong phạm vi áp dụng của các quy định về an toàn sản phẩm tiêu dùng của Nhật.

Nhiều pin sạc dự phòng giá rẻ được tìm thấy trên các nền tảng thương mại điện tử được sản xuất tại Trung Quốc, và một số không có nhãn hiệu PSE. Cơ quan chức năng Nhật thừa nhận, nhiều sản phẩm có nguy cơ cháy nổ đang bị bỏ qua.

Thương hiệu pin dự phòng do Trung Quốc sản xuất bị thu hồi vào năm 2023 có liên quan đến vụ hỏa hoạn trên một chuyến tàu ở Tokyo tháng 7.2025, khiến 5 người bị thương và gây gián đoạn giao thông toàn tuyến trong vài giờ. Ảnh: Kyodo

Ngày 25.9 vừa qua, một vụ cháy bắt nguồn từ một sạc dự phòng kết nối với điện thoại thông minh xảy ra tại một chung cư ở Tokyo khiến sáu người phải nhập viện vì ngạt khói. Theo Viện Công nghệ và Đánh giá Quốc gia, sạc dự phòng chứa pin lithium-ion, sử dụng dung môi hữu cơ dễ cháy làm chất điện phân. Đoản mạch có thể khiến sạc dự phòng nóng lên nhanh chóng và dung môi bắt lửa.

Cũng theo bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp, trong năm 2024, đã xảy ra 1.305 vụ tai nạn nghiêm trọng, trong đó có cả hỏa hoạn, tử vong, liên quan đến các sản phẩm điện tử bán cho người tiêu dùng. Con số ghi nhận đã tăng 119 vụ so với năm 2023 và cũng là con số cao nhất trong 10 năm, chiếm đa số ở pin sạc dự phòng và máy hút bụi tăng nhanh.

Các vụ tai nạn liên quan đến sản phẩm mua trực tuyến tăng gấp bảy lần trong 10 năm qua lên 210 vụ vào năm 2024.

Từ năm 2020, Bộ Công nghiệp đã yêu cầu các nhà điều hành trang web thương mại điện tử sàng lọc danh sách bốn loại sản phẩm, bao gồm pin dự phòng và bếp gas. Tuy nhiên, biện pháp này không mang tính bắt buộc, nên việc ngăn chặn các sản phẩm vi phạm pháp luật chưa triệt để.

Các cơ quan chức năng Nhật đã liên hệ với các doanh nghiệp có sản phẩm bị nghi ngờ không an toàn, và đã yêu cầu người bán hoặc nhà sản xuất xóa hàng hóa khỏi danh sách bán. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không thể không nhận được phản hồi từ phía người bán và nhà sản xuất khi liên hệ, khiến việc khuyến khích người bán chủ động rút hàng hóa không an toàn khỏi các trang thương mại điện tử thiếu triệt để.

Hiện nay, Tập đoàn Rakuten và Line Yahoo đã cấm niêm yết các sản phẩm sạc dự phòng không có nhãn hiệu PSE trên các trang thương mại điện tử của họ. Các sản phẩm đủ chuẩn phải có hình ảnh cho thấy rõ nhãn hiệu PSE. Tuy nhiên, trên một số trang thương mại điện tử khác, nơi nhà sản xuất có thể bán trực tiếp cho người tiêu dùng, xảy ra nhiều trường hợp sản phẩm được bán ra không đáp ứng các yêu cầu về chứng nhận an toàn. Nhật Bản cũng sẽ có điều luật mới để áp dụng cho những trường hợp này vào cuối năm nay.

Ngành hàng không tăng cường quy định an toàn với pin dự phòng

Tình trạng cháy nổ do pin sạc dự phòng gây thiệt hại nghiêm trọng cũng được báo cáo từ nhiều nước, đặc biệt xảy ra với ngành hàng không.

Tuần trước, một người đàn ông đã bị bỏng ở chân và tay khi một cục pin sạc phát nổ và cháy ngay vị trí ngồi chờ tại phòng hạng thương gia của hãng Qantas Airways thuộc sân bay quốc tế Melbourne của Australia. Vụ việc gây ra tình trạng hỗn loạn và khiến hơn 100 người phải sơ tán.

Pin sạc dự phòng được cho là nguyên nhân gây cháy, phá hủy chiếc Airbus A321-200 chở khách của hãng Air Busan hồi tháng 1.2025, khiến ba người bị thương nhẹ. Ảnh AP

Hôm 19.10, một đoạn video ghi lại đám lửa bùng phát ngay trên tủ đựng hàng lý trên đầu hành khách trên chuyến bay của Air China cũng được chia sẻ trên mạng xã hội. Được biết chuyến bay phải hạ cánh khẩn cấp xuống Thượng Hải, sau khi một cục pin lithium trong hành lý xách tay của hành khách phát nổ.

Nhiều nước lâu nay đã yêu cầu các hãng pin phải đạt các chuẩn an toàn và dán nhãn chứng nhận, điển hình như Trung Quốc (yêu cầu chứng nhận 3C), Liên minh châu Âu (yêu cầu chứng nhận CE và tuân thủ các tiêu chuẩn Chỉ thị điện áp thấp - LVD), Mỹ (chứng nhận FCC), Anh (chứng nhận UKCA), Thái Lan (chứng nhận TISI) hay Australia (chứng nhận RCM).

Trước đây, các hãng bay thường yêu cầu hành khách không để pin dự phòng trong hành lý ký gửi, vẫn cho phép sử dụng trên máy bay. Tuy nhiên, gần đây, hàng loạt hãng bay (trong đó có Emirates, Singapore Airlines, China Airlines, Korean Air, Hong Kong Airlines, Cathay Pacific và các hãng hàng không ở Việt Nam) đã đưa ra những quy định khắt khe hơn, đặc biệt là cấm hành khách sạc pin khi ở trên máy bay, và không được để trên kệ phía trên chỗ ngồi. Hành khách được yêu cầu theo dõi mọi hướng dẫn về các thức mang pin sạc dự phòng lên máy bay trước mỗi chuyến bay.

Từ tháng 3.2025 Hàn Quốc áp dụng quy định nghiêm ngặt hơn đối với pin dự phòng (thuốc lá điện tử) mang lên máy bay, như chỉ được để trong hành lý xách tay, phải được bảo vệ riêng bằng băng cách điện hoặc túi ni lông, được đặt trong túi ghế hoặc dưới ghế trong suốt chuyến bay mà không để trong ngăn đựng hành lý phía trên, cấm sạc trên máy bay. Giới hạn dung lượng được đặt ở mức tối đa năm sạc dự phòng 100Wh (khoảng 20.000 mAh ở điện áp 5V) cho mỗi hành khách, hoặc hai sạc dự phòng từ 100Wh đến 160Wh nếu được hãng hàng không chấp thuận trước.

Tháng 8.2025, Xiaomi công bố thu hồi hơn 149.000 cục pin dự phòng 33W 20.000 mAh (mã sản phẩm PB2030MI) được sản xuất từ tháng 8-9.2024 trên toàn thế giới đối do nguy cơ nhiệt cao, dẫn đến cháy nổ. Ảnh: Xiaomi

Trung Quốc, nước có nhiều công ty sản xuất pin sạc dự phòng nhất thế giới, mới đây quy định pin dự phòng phải để trong hành lý xách tay, có chứng nhận an toàn và dung lượng đạt định mức watt-giờ (Wh) từ tháng 6.2025. Ngoài phải có chứng chỉ 3C cho các chuyến bay, khách bay quốc tế chỉ được mang pin công suất dưới 100Wh (hoặc 160Wh nếu được hãng hàng không chấp thuận) và phải được để trong hành lý xách tay, không dùng khi ở trên máy bay.

Lan Chi tổng hợp