Nhiệm vụ của Khoa học Xã hội và Nhân văn là xây dựng con người Việt Nam thời đại mới

Diễn đàn nằm trong chuỗi hoạt động chào mừng 80 năm truyền thống và 30 năm thành lập Trường, thu hút sự tham dự của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý trong và ngoài Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN).

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức Diễn đàn khoa học với chủ đề “Đào tạo và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh mới”

Dấu ấn “Học phái Tổng hợp”

Phát biểu tại hội thảo, GS.TS Hoàng Anh Tuấn Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Xã hội &Nhân văn nhấn mạnh: Trong dòng chảy phát triển của giáo dục đại học, Trường ĐH KHXH&NV luôn ý thức về sứ mệnh đào tạo, nghiên cứu và truyền bá tri thức nhân văn, góp phần định hình tư tưởng, tạo nền tảng tri thức và nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển đất nước.

Từ cơ sở đào tạo hàn lâm mang dấu ấn “Học phái Tổng hợp”, Trường từng bước chuyển sang mô hình đại học hiện đại với các triết lý đào tạo tiên tiến như lấy người học làm trung tâm, giáo dục khai phóng, kết hợp phương thức đào tạo truyền thống và hiện đại. Số lượng ngành học được mở rộng đáng kể: từ 10 ngành (năm 1994) lên 20 ngành (2009) và 30 ngành trình độ cử nhân vào năm 2025. Cùng với đó là 32 ngành thạc sĩ và 22 ngành tiến sĩ được tinh gọn, tích hợp theo hướng liên ngành – xuyên ngành, phù hợp xu hướng của khoa học xã hội đương đại.

GS.TS Hoàng Anh Tuấn Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn

GS.TS Nguyễn Văn Khánh nguyên Hiệu trưởng nhà trường nhận định: Chiến lược phát triển của Nhà trường phải xoay quanh mô hình đại học nghiên cứu. Từ nghiên cứu đến đào tạo đều phải đổi mới để thích ứng với nền kinh tế tri thức, chuyển đổi số và yêu cầu tự chủ đại học.

Ông khẳng định khoa học xã hội và nhân văn ngày càng đóng vai trò quan trọng trong hoạch định chính sách, phát triển con người và giải quyết các vấn đề của đất nước. Do đó đào tạo – nghiên cứu phải hướng đến tính ứng dụng, hội nhập quốc tế và gắn với nhu cầu thực tiễn.

Các chuyên gia phát biểu tại Diễn đàn

Tại diễn đàn, nhiều ý kiến đánh giá khoa học xã hội và nhân văn đang đứng trước vận hội lẫn thách thức trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0 và yêu cầu phát triển kinh tế tri thức.

GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Hiệu trưởng nhà trường cho rằng, khoa học xã hội và nhân văn không trực tiếp tạo ra GDP, song giữ vai trò nền tảng và “công nghệ nguồn” cho sự phát triển của mọi lĩnh vực kinh tế – xã hội. Những yếu tố như thể chế, chính sách, phát triển con người, văn hóa, chất lượng nguồn nhân lực đều bắt nguồn từ tri thức KHXH&NV.

Ông nhấn mạnh một đất nước phồn vinh trước hết được xây dựng từ nguồn nhân lực chất lượng cao và từ con người Việt Nam tự lực, tự cường.

Trong thời đại công nghệ, theo GS Phú, KHXH&NV phải đóng vai trò bồi dưỡng tư duy, bản lĩnh, đạo đức, năng lực thích ứng của con người – yếu tố quyết định để khai thác hiệu quả công nghệ. “Công nghệ thông minh đòi hỏi một dân tộc thông thái”, ông khẳng định, đồng thời nhấn mạnh nhiệm vụ của KHXH&NV là xây dựng con người Việt Nam thời đại mới.

GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Hiệu trưởng nhà trường

Đưa kỹ năng AI vào chương trình đào tạo

Từ góc nhìn quản lý đại học, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn – Trưởng ban Đào tạo, ĐHQGHN cho rằng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) là xu thế tất yếu. Nhà trường cần chủ động xây dựng năng lực số, đưa các kỹ năng AI vào chương trình đào tạo để “biến thách thức thành cơ hội”.

Ông cũng đề nghị Trường ĐH KHXH&NV mở rộng mạnh mẽ không gian đào tạo tại cơ sở Hòa Lạc nhằm phục vụ quy mô ngày càng lớn và nhu cầu học tập hiện đại của người học.

Một số chuyên gia từ các đơn vị đào tạo khác như Trường ĐH Văn hóa Hà Nội, Học viện Báo chí và Tuyên truyền… chia sẻ các khó khăn chung của lĩnh vực KHXH&NV, đặc biệt là yêu cầu gắn đào tạo với thị trường lao động, thiết kế chương trình theo hướng liên ngành, tích hợp khung năng lực số và hợp tác doanh nghiệp trong đào tạo.

Các ý kiến nhấn mạnh: ngành KHXH&NV cần đổi mới mạnh mẽ mô hình đào tạo, tăng tính ứng dụng, phát triển kỹ năng số, kỹ năng liên ngành và phương pháp nghiên cứu hiện đại để theo kịp tốc độ thay đổi của xã hội.

PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn – Trưởng ban Đào tạo, ĐHQGHN

Định hướng phát triển trong bối cảnh mới: liên ngành – số hóa – hội nhập

Một trong những điểm nhấn của diễn đàn là thảo luận về định hướng phát triển đào tạo và nghiên cứu KHXH&NV trong giai đoạn tới. Nhiều ý kiến cho rằng Nhà trường cần tiếp tục phát huy thế mạnh truyền thống, đồng thời chuyển đổi mạnh mẽ để thích ứng với bối cảnh mới.

GS.TS Phạm Quang Long nguyên Hiệu trưởng – đề xuất khoa học xã hội và nhân văn phải đổi mới cách tiếp cận nghiên cứu, gia tăng hàm lượng liên ngành – xuyên ngành, gắn với giải quyết các vấn đề thực tiễn của đất nước. Ông nhận định: “Nếu không có nền tảng nhân văn vững chắc, không thể có phát triển bền vững.”

PGS.TS Lương Văn Quyết (ĐH KHXH&NV TP.HCM) nhấn mạnh mối liên kết bền chặt giữa hai cơ sở nhân văn lớn nhất cả nước, góp phần tạo dựng một không gian trao đổi học thuật rộng mở, giàu bản sắc, đồng thời thích ứng nhanh với sự thay đổi của khoa học xã hội trong nước và quốc tế.

Từ góc độ nghiên cứu lịch sử, PGS.TS Võ Xuân Vinh cho rằng đội ngũ nghiên cứu phải được kiện toàn theo hướng chuyên sâu, có khả năng thích ứng với phương pháp mới và ứng dụng công nghệ. Đây là điều kiện để KHXH&NV tạo ra các công trình chất lượng cao, phục vụ hoạch định chính sách và hội nhập quốc tế.

Chuyên gia phát biểu tại Diễn đàn

Các đại biểu tham dự diễn đàn đều cho rằng Trường ĐH KHXH&NV cần tiếp tục khẳng định vai trò nòng cốt trong hệ thống đào tạo nhân văn của ĐHQGHN và cả nước; bắt nhịp nhanh với xu thế phát triển của thế giới; nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu để giữ vững vị thế là trung tâm khoa học xã hội và nhân văn hàng đầu Việt Nam.

Diễn đàn khoa học “Đào tạo và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh mới” không chỉ là dịp tổng kết 30 năm phát triển của Trường ĐH KHXH&NV trong cơ cấu ĐHQGHN, mà còn là điểm tựa quan trọng để Nhà trường xác định chiến lược phát triển trong giai đoạn mới.

Những ý kiến sâu sắc từ các nhà khoa học, quản lý, chuyên gia đã gợi mở nhiều hướng đi quan trọng: hiện đại hóa chương trình đào tạo, tăng cường liên ngành – số hóa – hội nhập quốc tế; mở rộng không gian đào tạo; phát triển đội ngũ nghiên cứu chất lượng cao; gắn nghiên cứu với thực tiễn phát triển đất nước.

Diễn đàn khẳng định khoa học xã hội và nhân văn, với sứ mệnh đặt con người ở trung tâm của phát triển, tiếp tục giữ vai trò tiên phong trong xây dựng văn hóa, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy tiến bộ xã hội. Đây cũng là đóng góp thiết thực của Trường ĐH KHXH&NV vào sự phát triển chung của ĐHQGHN và của đất nước trong thời kỳ mới.

Nhật Hồng