Nông thôn mới Lạng Sơn nhìn từ những vườn trà hoa vàng bạc tỷ

Trên các triền đồi xã vùng cao Lợi Bác, không khó để bắt gặp những vườn trà hoa vàng rực rỡ, cho hiệu quả kinh tế cao. Hơn 15 năm trước, cây dược liệu quý này mới được đưa vào trồng thử nghiệm, nhưng nay đã trở thành “cây làm giàu” của người dân, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn mới địa phương.

Từ cây dược liệu quý đến sản phẩm OCOP

Cây trà hoa vàng bén rễ ở Lợi Bác từ năm 2009, khi một hộ dân mạnh dạn trồng thử vài chục cây. Nhưng hiệu quả kinh tế bất ngờ của loại cây này đã thôi thúc các hộ dân địa phương mở rộng diện tích.

Đến năm 2018, cây trà hoa vàng đã phủ kín nhiều triền đồi, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho hàng chục hộ sản xuất ở xã Lợi Bác. Mô hình trồng trà hoa vàng cũng là một trong những mô hình sản xuất điểm trong xây dựng nông thôn mới của xã.

Với mong muốn phát triển sản phẩm đặc trưng, bảo tồn cây dược liệu quý và nâng cao giá trị hàng hóa, tháng 5/2022, Tổ hợp tác cây dược liệu Lợi Bác được thành lập với 9 thành viên, quy mô 3,5 ha.

Trà hoa vàng đang trở thành cây làm giàu ở nhiều khu vực nông thôn tỉnh Lạng Sơn.

Để nâng cao hiệu quả sản xuất, Tổ hợp tác đã đầu tư máy sấy lạnh trị giá 400 triệu đồng, hoàn thiện quy trình chế biến và được chứng nhận OCOP 3 sao năm 2023. Bình quân mỗi năm, Tổ hợp tác chế biến khoảng 1,5 tấn hoa khô, bán với giá từ 1–2,5 triệu đồng/kg, mang lại doanh thu trên 1,5 tỷ đồng.

Sau hơn 2 năm hoạt động, Tổ hợp tác cây dược liệu Lợi Bác không chỉ giúp người dân tổ chức sản xuất theo hướng tập trung mà còn mở ra cơ hội tham gia các chương trình hỗ trợ của Nhà nước, mang lại nhiều lợi ích cho thành viên, nông dân liên kết.

Ông Dương Trùng Hình, thành viên Tổ hợp tác, chia sẻ: “Từ khi tham gia Tổ hợp tác, gia đình tôi được hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, sấy khô, bảo quản. Sản phẩm bán được giá cao, thu nhập mỗi năm hơn 150 triệu đồng. Nhờ vậy, cuộc sống gia đình khấm khá hơn nhiều”.

Từ diện tích ban đầu 3,5 ha, đến nay, vùng trồng trà hoa vàng của Tổ hợp tác đã mở rộng gấp đôi lên 7 ha, tạo việc làm và thu nhập từ 100 – 300 triệu đồng/năm cho mỗi thành viên. Sản phẩm của Tổ hợp tác không chỉ tiêu thụ trong tỉnh mà còn vươn ra Hà Nội, Bắc Ninh, trở thành ví dụ tiêu biểu cho sự chuyển mình mạnh mẽ của nông thôn mới Lạng Sơn.

Động lực của nông thôn mới

Tại xã Đoàn Kết, HTX Nông sản Đoàn Kết ra đời từ tháng 3/2025 đã nhanh chóng trở thành “đầu mối” thu mua nông sản chủ lực cho người dân vùng cao cả trong và ngoài địa phương.

Là người khởi xướng mô hình, chị Trần Thị Hoài, Giám đốc HTX, cho biết: “Trước đây, tôi chỉ thu mua quế nhỏ lẻ, không đủ sức bao tiêu cho bà con. Nay có HTX, chúng tôi liên kết được 32 điểm thu mua, tạo chuỗi tiêu thụ ổn định, giúp nông dân yên tâm sản xuất”.

Xã Đoàn Kết có 2.200 ha quế, mỗi năm cho sản lượng gần 1.000 tấn. Nhờ đóng góp của HTX, sản phẩm quế không còn phụ thuộc quá nhiều vào thương lái mà được bao tiêu với giá ổn định, từ 18.000–20.000 đồng/kg vỏ tươi, 42.000–44.000 đồng/kg vỏ khô.

Chỉ sau vài tháng hoạt động, HTX đã thu mua 75 tấn quế, doanh thu hơn 3,4 tỷ đồng, tạo việc làm thường xuyên cho 15 lao động địa phương, thu nhập 7–8 triệu đồng/người/tháng. Hiệu quả của HTX là một trong những động lực trong xây dựng nông thôn mới của xã Đoàn Kết.

Anh Hoàng Văn Biểu, hộ trồng quế 3 ha, phấn khởi cho hay: “Trước đây, chúng tôi phải chờ thương lái, lúc giá thấp, lúc không có ai mua. Nay, HTX thu mua ổn định, gia đình tôi yên tâm đầu tư, mỗi năm thu nhập hơn 60 triệu đồng”.

HTX Nông sản Đoàn Kết còn mở rộng sang các sản phẩm khác như hồi, thạch đen, lá dong... và đã ký hợp đồng tiêu thụ với nhiều doanh nghiệp ở Hà Nội và Hưng Yên. Quế được sơ chế, bảo quản đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, mở kênh tiêu thụ qua thương mại điện tử, từng bước đưa thương hiệu nông sản Lạng Sơn ra thị trường quốc tế.

Những mô hình như Tổ hợp tác Lợi Bác hay HTX Nông sản Đoàn Kết cho thấy hướng đi đúng trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở Lạng Sơn. Bởi lẽ, muốn nông thôn thực sự “mới”, không chỉ cần đường bê tông, trường khang trang, mà quan trọng hơn là người dân có việc làm, có thu nhập, có mô hình sản xuất hiệu quả.

Được biết, sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính, tỉnh Lạng Sơn có 65 xã, phường. Sự chênh lệch về hạ tầng khiến việc xây dựng nông thôn mới gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương rà soát tiêu chí, huy động nguồn lực, đẩy mạnh thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025.

Lạng Sơn đang hướng tới xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

Tính đến giữa năm 2025, toàn tỉnh có 106/175 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 28 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 10 xã nông thôn mới kiểu mẫu. Hơn 102 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển và 6,7 tỷ đồng vốn sự nghiệp đã được giải ngân phục vụ các hạng mục hạ tầng và sản xuất.

Những chính sách phát triển đúng hướng giúp diện mạo nông thôn mới tại các địa phương ngày càng khởi sắc. Điển hình, tại xã Cai Kinh sau sáp nhập đã nhanh chóng ổn định tổ chức, rà soát 19 tiêu chí nông thôn mới, kết quả đạt 15 tiêu chí và đang phấn đấu hoàn thiện đến năm 2030.

Trong khi đó, xã Điềm He duy trì 19/19 tiêu chí, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân phát triển mô hình trồng rau, cây ăn quả, góp phần giữ vững danh hiệu nông thôn mới.

Bà Nguyễn Thị Mận, nông dân thôn Khun Pàu, xã Điềm He, chia sẻ: “Từ khi được cán bộ xã hướng dẫn, tôi chuyển 4 sào đất kém hiệu quả sang trồng rau và cây ăn quả, mỗi năm thu nhập gần 200 triệu đồng. Chúng tôi hiểu rằng, làm nông thôn mới không chỉ là phong trào mà là cơ hội để làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương”.

Hướng tới nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu

Phía sau những mô hình HTX thành công, đóng góp tích cực vào xây dựng nông thôn mới ở Lạng Sơn, không thể không kể đến vai trò hỗ trợ thiết thực của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh.

Thông qua các chương trình hỗ trợ vốn vay ưu đãi, đào tạo nghề, chuyển giao khoa học kỹ thuật, xúc tiến thương mại và tư vấn pháp lý của của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, các HTX đã được “tiếp sức” để phát triển bền vững.

Nhiều HTX được tập huấn về chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu, tiêu chuẩn OCOP, giúp sản phẩm địa phương dễ dàng tiếp cận thị trường lớn. Liên minh HTX Việt Nam cũng thường xuyên phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức hội chợ nông sản, kết nối cung cầu, đưa hàng trăm sản phẩm đặc trưng của Lạng Sơn đến với người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

Nhờ đó, các HTX, tổ hợp tác không chỉ là tổ chức kinh tế đơn thuần mà còn trở thành hạt nhân trong phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Với mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh có 37/61 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều xã phấn đấu đạt chuẩn nâng cao, kiểu mẫu, tỉnh Lạng Sơn dự kiến tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi sản xuất nông nghiệp, phát huy vai trò của các HTX, từ đó hướng tới xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh và giàu bản sắc.

Nam Phong