NSND Thanh Điền thoát mối nguy mù mắt

“Tôi còn được nhìn thấy khán giả”

Chia sẻ trên fanpage ngày 29.10.2025, NSND Thanh Điền cho biết ông đã trải qua ca mổ mắt thứ hai, diễn ra suôn sẻ hơn mong đợi. “Điều đáng mừng nhất là mắt bên bị hư trước đây, nay đã bắt đầu nhìn thấy ở cự ly gần. Dù mới phẫu thuật chưa lâu nhưng ánh sáng trở lại trong tầm mắt khiến tôi thật sự xúc động. Cảm ơn đời, vì vẫn còn cho tôi được nhìn thấy ánh sáng và nhìn thấy khán giả thân yêu…”, Thanh Điền bày tỏ.

NSND Thanh Điền hát tưởng nhớ sinh nhật vợ ông - cố NSND Thanh Kim Huệ, ngày 14.11.2025. Ảnh: CTV

Theo lời kể của NSND Thanh Điền (sinh năm 1945), ông bị bệnh tiểu đường đã hơn 20 năm. Thời gian gần đây cảm giác có vệt đỏ trong mắt đang loang dần, sắp tràn ra ngoài nhưng ông âm thầm chịu đựng. Mãi đến khi mắt phải hư nặng không nhìn thấy gì và mắt trái mờ dần, ông mới đi khám mắt. Bác sĩ ở nhiều nơi nhận định không thể điều trị phục hồi thị lực vì mắt ông đã bị biến chứng tiểu đường rất nặng.

“Hơn nửa đời người, đôi mắt này đã cùng tôi đi qua biết bao vở diễn, nhìn thấy ánh đèn sân khấu và trên hết, là được thấy ánh mắt thương yêu của khán giả. Giờ đây, bác sĩ nói đôi mắt ấy có thể mất ánh sáng bất cứ lúc nào. Nghe mà buồn lắm…”, Thanh Điền bộc bạch.

May mắn sau đó Bệnh viện Mắt quốc tế Việt - Nga (TP.HCM) biết tin đã tiếp nhận hỗ trợ điều trị và động viên ông không được bỏ cuộc. Kết quả chẩn đoán cho biết Thanh Điền bị xuất huyết võng mạc, tắc mạch tái phát nhiều lần do biến chứng tiểu đường (bệnh võng mạc đái tháo đường - PV), cần phẫu thuật hai mắt để tránh nguy cơ mù lòa vĩnh viễn.

Sau hai ca phẫu thuật mắt, sức khỏe NSND Thanh Điền hồi phục tốt, mắt trái nhìn rõ hơn trước còn mắt phải cũng bắt đầu thấy lại, và ông có thể tham gia trích đoạn cải lương Khúc ly hương trong liveshow của NSND Thanh Tuấn tổ chức tại Nhà hát Bến Thành (TP.HCM) trong tháng 12.2025.

Biến chứng đáy mắt của bệnh tiểu đường

PGS-TS-BS. Nguyễn Thy Khuê (nguyên Chủ tịch Hội Nội tiết - Đái tháo đường Việt Nam) cho biết võng mạc còn gọi đáy mắt, là vùng nhạy cảm với ánh sáng của nhãn cầu, nơi có các tế bào thần kinh nhận hình ảnh để đưa lên não xử lý. Bệnh võng mạc đái tháo đường chính là biến chứng đáy mắt của tiểu đường, gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở võng mạc.

“Bệnh võng mạc đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực hoặc mù lòa ở các nước phát triển. Tại Việt Nam bệnh này cũng là nguyên nhân giảm thị lực hay gặp”, BS. Khuê thông tin.

Nguyên nhân chính của bệnh võng mạc đái tháo đường là tăng glucose huyết làm tổn thương mạch máu, có thể gây tắc mạch. Các yếu tố nguy cơ khác của tổn thương võng mạc là: thời gian bị bệnh đái tháo đường (bệnh càng lâu càng có nguy cơ biến chứng ở đáy mắt); glucose huyết không ổn định; tăng huyết áp; tăng cholesterol máu; có thai; hút thuốc lá…

Bệnh có thể gây mù hoặc giảm thị lực khi: phù hoàng điểm, xuất huyết trong thể kính (nếu xuất huyết ít, bệnh nhân thấy đốm đen trước mắt; nếu xuất huyết nhiều có thể gây mù cấp tính; tuy nhiên máu có thể tan sau vài tuần hoặc vài tháng, bệnh nhân có thể nhìn lại được), bong võng mạc (bong hoàn toàn sẽ gây mù vĩnh viễn), tăng nhãn áp (gây mù nếu không điều trị kịp thời). “Ở giai đoạn đầu bệnh nhân có thể không cảm thấy gì bất thường. Khi bệnh tiến triển hơn có thể gặp cảm giác có đốm đen (ruồi bay) hoặc các sợi màu đen ở trước mắt, nhìn mờ, hình ảnh dao động, thấy những vùng đen hoặc vùng trống trong cảnh vật, mù, mất cảm nhận màu sắc…”, BS. Khuê nói.

Phát hiện sớm giúp ngăn chặn biến chứng

BS. Khuê cho biết các tổn thương liên quan đến những thay đổi ở võng mạc của bệnh nhân đái tháo đường thường có ở cả hai mắt, chia làm hai nhóm chính:

Tổn thương giai đoạn sớm: còn gọi là tổn thương nền hoặc giai đoạn không tăng sinh do chưa có sự xuất hiện của các mạch máu mới được tạo ra. Ở giai đoạn này thành mạch máu bị yếu, tạo ra các túi phình (mạch lựu trên thành mạch máu), các chất trong máu thấm qua thành mạch gây ra các đốm xuất tiết, máu cũng có thể thấm qua thành mạch gây ra các đốm xuất huyết. Khi bệnh tiến triển nặng hơn, các mạch máu nhỏ bị tắc nghẽn, gây thiếu máu từng vùng ở võng mạc. Các mạch máu lớn hơn phình to và đường kính không đều (chỗ phình to, chỗ thu nhỏ). Các sợi thần kinh ở võng mạc cũng bị phù nề, vùng trung tâm của võng mạc (hoàng điểm) có khi cũng bị phù nề gây ra phù hoàng điểm.

Tổn thương giai đoạn nặng: còn gọi là tổn thương tăng sinh. Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh do võng mạc bị thiếu máu và ảnh hưởng của tăng glucose huyết, tăng sinh mạch máu. Các mạch máu mới tạo thường phát triển không đúng vị trí, thành mạch rất yếu. Chúng có thể phát triển và chảy máu vào thể kính (là dịch nằm trong lòng nhãn cầu), các mô sẹo do tăng sinh mạch máu gây ra có thể làm bong võng mạc. Nếu các mạch máu mới tạo này phát triển vào đường dẫn lưu của dịch đi ra khỏi nhãn cầu, có thể gây tăng nhãn áp (cườm nước). “Phát hiện sớm các tổn thương ở đáy mắt sẽ giúp xử trí kịp thời và ngăn ngừa tiến triển của biến chứng”, BS. Khuê khuyến cáo.

Điều trị và phòng ngừa

Ở giai đoạn sớm bệnh võng mạc đái tháo đường không có triệu chứng, do đó các bác sĩ sẽ tầm soát biến chứng này bằng cách: chỉ định khám đáy mắt mỗi năm ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 ngay lúc mới chẩn đoán và sau đó mỗi năm bởi bác sĩ chuyên khoa mắt. Đối với bệnh nhân đái tháo đường type 1, chỉ định khám đáy mắt 5 năm sau khi chẩn đoán. Nếu glucose huyết ổn định tốt, huyết áp không cao, không có bất thường mỡ máu, bác sĩ có thể quyết định khám lại đáy mắt sau 2 - 3 năm. Nếu bệnh nhân đái tháo đường có thai, cần khám đáy mắt thường xuyên vì thai kỳ dễ làm tổn thương mạch máu ở đáy mắt.

BS. Khuê lưu ý người bệnh cần điều trị tốt nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ: ổn định glucose huyết tốt, HbA 1c

Các phương pháp điều trị ở giai đoạn trễ phải được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa mắt. Nếu bệnh nhân bị phù hoàng điểm, điều trị bằng tia laser (còn gọi là quang đông) có thể hồi phục phần nào thị lực. Thông thường bệnh nhân có thể nhìn mờ một ngày sau khi điều trị nhưng sau đó sẽ nhìn rõ hơn, dù có thể không hoàn toàn hồi phục như lúc chưa có biến chứng.

Tia laser cũng được dùng để đốt các mạch máu mọc không đúng chỗ để giảm nguy cơ xuất huyết trong thể kính, tăng nhãn áp và bong võng mạc. Thường sau khi dùng quang đông sẽ có những vùng sẹo rải rác ở võng mạc. Một ngày sau khi điều trị bệnh nhân có thể nhìn mờ, sau đó bớt nhưng thị trường mắt sẽ bị giảm ở vùng ngoại biên hoặc mắt nhìn kém hơn trong bóng tối. Khi bệnh nhân có xuất huyết trong thể kính, các bác sĩ chuyên khoa sẽ đục một lỗ nhỏ ở mắt (gọi là đục thể kính) để lấy các sợi máu và thậm chí cả các mô sẹo mọc trồi vào thể kính, rồi bơm ngược trở lại một ít dịch muối để duy trì hình dạng của nhãn cầu. Sau đó vẫn có thể cần điều trị tiếp bằng laser…

“Bệnh võng mạc đái tháo đường có thể đưa đến những hậu quả rất nghiêm trọng. Kiểm soát tốt glucose huyết và huyết áp là những phương pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa biến chứng này”, BS. Khuê nhấn mạnh.

Hữu Đức - Hoàng Khải