'Nút thắt' làm khó ngành vàng trang sức suốt 13 năm?

VGTA kiến nghị đưa kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Ảnh: Việt Linh.

Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) vừa có văn bản gửi Chủ tịch Quốc hội, Ủy Ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội, Ủy Ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội, trong đó kiến nghị loại bỏ hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ và xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu cho sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Hiệp hội đề xuất chỉ giữ quy định kinh doanh có điều kiện đối với vàng miếng, sản phẩm phái sinh vàng và sàn giao dịch vàng.

Doanh nghiệp "chật vật" vì nguyên liệu đầu vào

VGTA chỉ ra hàng chục năm qua, các doanh nghiệp ngành vàng trang sức gặp rất nhiều khó khăn về nguyên liệu đầu vào để sản xuất vàng trang sức, mặc dù đã đầu tư vốn lớn vào máy móc, công nghệ, thiết bị, nhà xưởng và thu hút hàng vạn lao động lành nghề.

Với năng lực, trình độ hiện nay, các doanh nghiệp không những đủ khả năng sản xuất, chế tác vàng trang sức đáp ứng nhu cầu trong nước, mà còn đủ năng lực cạnh tranh xuất khẩu ra thị trường thế giới, tái tạo nguồn ngoại tệ cho đất nước.

"Hơn 13 năm qua, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh vàng trang sức không được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu. Điều này khiến việc sản xuất, chế tác vàng trang sức gặp khó khăn dù doanh nghiệp đã đầu tư lớn về máy móc và nhân lực", hiệp hội cho biết.

Không được phép nhập khẩu, doanh nghiệp buộc phải mua lại vàng trong dân để làm nguyên liệu, nhưng cách làm này lại kéo theo rủi ro pháp lý. Thực tế là qua các đợt kiểm tra, thanh tra xử phạt hành chính trong 9 tháng đầu năm 2025, nhiều doanh nghiệp thu mua vàng từ người dân đã phải gánh chịu rủi ro, bị xử phạt hành chính do không chứng minh được nguồn gốc nguyên liệu thu mua trôi nổi.

Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý, hiệp hội cho rằng sản xuất vàng trang sức là hoạt động kinh doanh thông thường. Ảnh: Thế Bằng.

Nhiều năm qua, các doanh nghiệp không có nguyên liệu đầu vào để sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ đã phải tạm dừng hoạt động hoặc thu hẹp sản xuất kinh doanh, phần lớn doanh nghiệp phải hoạt động cầm chừng, chỉ đạt khoảng 30% công suất.

Tình trạng này kéo theo nhiều hệ lụy, như nguồn cung vàng trang sức mỹ nghệ không đủ đáp ứng cho thị trường, giá tăng nhưng các doanh nghiệp phải cắt giảm lao động, dừng hoạt động hoặc thu hẹp sản xuất, ảnh hưởng đến thu ngân sách và tình trạng buôn lậu vàng càng phức tạp.

Sản xuất vàng trang sức chỉ là hoạt động kinh doanh thông thường

VGTA dẫn chứng tại Luật Đầu tư 2020 quy định ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là ngành nghề phải đáp ứng điều kiện cần thiết vì quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.

Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý, hiệp hội cho rằng sản xuất vàng trang sức là hoạt động kinh doanh thông thường, không thuộc nhóm ngành nghề nêu trên. Tuy nhiên, theo Luật đầu tư 2020, tại Nhóm 226 Phụ lục 4, "kinh doanh vàng" là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Thực tế, hoạt động sản xuất, chế tác vàng trang sức mỹ nghệ; xuất, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức là hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường; không thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Đầu tư. Đặc biệt hơn, sản xuất, chế tác vàng trang sức mỹ nghệ tạo giá trị gia tăng rất lớn trong sản phẩm (lên đến 25-35% giá trị sản phẩm) và là một trong rất ít những ngành nghề tạo ra sản phẩm xuất khẩu tái tạo lại được nguồn ngoại tệ cho đất nước.

Với thực trạng khó khăn của hoạt động kinh doanh vàng trang sức và cơ sở pháp lý nêu trên, hiệp hội kiến nghị Thủ tướng và các cơ quan chức năng xem xét loại bỏ ra khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ; xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu cho sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ.

Với thị trường trong nước, theo tính toán của VGTA, nhu cầu vàng làm nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, vàng trang sức trung bình khoảng 50 tấn/năm, tương đương khoảng 5 tỷ USD/năm (tức khoảng 420 triệu USD/tháng).

Nếu được nhập khẩu để sản xuất và xuất khẩu 25 tấn, ngành vàng có thể thu về 3,5-5 tỷ USD. Trong đó, giá trị sức lao động chiếm trên 30% giá trị sản phẩm xuất khẩu, không những đáp ứng cho nhu cầu thị trường trong nước mà còn xuất khẩu tái tạo lại được nguồn ngoại tệ khá lớn cho đất nước.

Hồng Nhung