Phân cấp phê duyệt quy hoạch cho cấp xã

Cụ thể, điểm đ, khoản 2, Điều 41 dự thảo Luật quy định, căn cứ yêu cầu quản lý phát triển và năng lực của UBND cấp xã, UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt các quy hoạch phân khu thuộc thành phố, phù hợp với thực tiễn một số thành phố phát triển theo mô hình chùm đô thị đa cực, đa trung tâm (không phụ thuộc vào địa giới hành chính cấp xã).

Thảo luận về quy định này tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XV, nhiều ý kiến khẳng định, quy định này là cần thiết. Thế nhưng, khi phân quyền phải đi kèm với cơ chế điều phối, tránh tình trạng manh mún trong quy hoạch hoặc không đồng bộ. Bên cạnh đó, quy định UBND cấp tỉnh quyết định phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch và quy hoạch chung của xã khi có đủ điều kiện về tổ chức bộ máy, nhân sự năng lực là chưa phù hợp với thực tế, không đảm bảo hiệu quả thực thi nhiệm vụ.

Lý do là bởi trong bối cảnh phân cấp, phân quyền cho chính quyền cấp cơ sở, nếu chính quyền cấp xã chưa hoặc không đủ điều kiện thì ai sẽ làm thay nhiệm vụ phê duyệt quy hoạch? Hơn nữa, tiêu chí để đánh giá cấp xã đủ điều kiện về tổ chức, bộ máy nhân sự chưa rõ và rất khó định lượng. Nếu không đáp ứng yêu cầu về năng lực, cơ chế chịu trách nhiệm sẽ như thế nào? Liệu có dẫn đến quá tải cho các đơn vị không và nguyên tắc phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm cụ thể có được bảo đảm?

Ý kiến khác đề nghị bổ sung điều kiện phân cấp phải gắn với năng lực của cơ quan chuyên môn và áp dụng chế độ tập huấn bắt buộc cho đội ngũ cán bộ cấp xã. Nếu không quy định rõ sẽ dễ lúng túng, dẫn tới quy hoạch bị chậm tiến độ hoặc không đảm bảo chất lượng. Hơn nữa, khi cấp xã lập quy hoạch kế hoạch sử dụng đất phải thực hiện, tham chiếu trên cơ sở quy hoạch chung của tỉnh để tránh xung đột.

Việc phân cấp, trao quyền cho UBND cấp xã, cho phép cấp xã lập và phê duyệt một số quy hoạch chi tiết trong dự thảo Luật là bước tiến quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế quy hoạch thống nhất, hiện đại, minh bạch, phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, đây là vấn đề khá mới và lớn cho nên sẽ có những băn khoăn là khó tránh.

Thế nhưng, như lý giải của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, khi đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong lập và phê duyệt quy hoạch, không nên cho rằng, cấp xã hay cấp tỉnh không đủ năng lực thẩm định. Thay vào đó, cần có hướng dẫn cụ thể qua các nghị định, thông tư để triển khai đảm bảo thống nhất và chất lượng. Trong đó, các quy hoạch phân khu thuộc phạm vi cấp xã sẽ do UBND cấp xã triển khai, các quy hoạch quan trọng về chính trị, văn hóa, lịch sử, an ninh - quốc phòng và phát triển kinh tế do UBND tỉnh quyết định phê duyệt.

Với quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết cần được UBND tỉnh phê duyệt dựa trên năng lực chuyên môn, bộ máy và điều kiện kỹ thuật của địa phương. Khi UBND cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu thẩm định, việc triển khai sẽ chuyển về UBND tỉnh thực hiện, tránh tình trạng Nhà nước phải trực tiếp lập tất cả các quy hoạch chi tiết…

Cần nhấn mạnh rằng, một trong những nội dung trong Kết luận 221 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tình hình, kết quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương 2 cấp là giao Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo từng ngành, từng lĩnh vực để kịp thời sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật bảo đảm sát thực tiễn và khắc phục triệt để tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, chưa phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó, ưu tiên các lĩnh vực tài chính - ngân sách; đất đai và quy hoạch…

Vậy nên, không nên quá khiên cưỡng, cứng nhắc rằng cấp xã sẽ không đủ năng lực. Thay vào đó, cần xác định rõ điều kiện phân cấp để đảm bảo chất lượng quy hoạch cũng như tránh tình trạng “mạnh ai nấy làm”.

Ninh Hà