Philippines dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu gạo từ tháng 1/2026, nhưng nhu cầu mua giảm sâu

Theo bản tin ngành hàng lúa gạo thuộc Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ trưởng Nông nghiệp Philippines, ông Francisco Tiu Laurel Jr. cho biết, nước này sẽ giảm đáng kể nhu cầu nhập khẩu gạo trong quý I/2026, trong bối cảnh lệnh cấm nhập khẩu gạo đã kéo dài trong bốn tháng dự kiến sẽ được dỡ bỏ vào đầu tháng 1/2026.

Quyết định này được đưa ra dựa trên kết quả khả quan của sản xuất nội địa trong năm 2025, bất chấp những lo ngại về tác động của các cơn bão.

11 tháng năm 2025, Philippines là thị trường xuất khẩu lớn nhất của gạo Việt Nam, chiếm 39,8% thị phần.

Theo Bộ Nông nghiệp nước này, sản lượng lúa cả năm 2025 dự báo sẽ đạt từ 19,61 đến 19,89 triệu tấn. Mặc dù con số này thấp hơn một chút so với mục tiêu ban đầu, nó vẫn ở mức rất cao, gần với mức kỷ lục 20,06 triệu tấn của năm 2023 và vượt mức 19,09 triệu tấn của năm 2024.

Bộ trưởng Francisco Tiu Laurel Jr. cũng đã lên tiếng trước những đồn đoán từ các quốc gia xuất khẩu gạo truyền thống, vốn kỳ vọng Philippines sẽ sớm nối lại các đơn hàng nhập khẩu số lượng lớn. Ông đã đưa ra lời cảnh báo rằng nước này sẽ có biện pháp ngăn chặn các nhà cung cấp nước ngoài lợi dụng các chính sách an ninh lương thực.

Thay vào đó, Philippines khuyến khích đa dạng hóa nguồn cung và tìm kiếm các đối tác có thể đảm bảo giá cả và hợp tác lâu dài. Để cụ thể hóa điều này, Bộ Nông nghiệp Philippines sẽ sớm công bố và triển khai các chính sách nhằm bảo vệ giá lúa tại ruộng và ngăn chặn các hành vi nhập khẩu mang tính trục lợi.

Tại thị trường trong nước, báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho hay, trong tháng 11/2025, Việt Nam xuất khẩu 320 nghìn tấn gạo, thu về 169,8 triệu USD. Tính chung 11 tháng, xuất khẩu gạo đạt 7,5 triệu tấn và 3,83 tỷ USD, giảm 11,5% về lượng và giảm tới 27,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Những con số này phản ánh bức tranh chung của thị trường lúa gạo thế giới vốn đang trầm lắng sau các động thái siết nhập khẩu của Philippines - quốc gia lâu nay là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam.

Trong 11 tháng năm 2025, Philippines vẫn là thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam, chiếm 39,8% thị phần. Ghana và Bờ Biển Ngà lần lượt đứng thứ hai và thứ ba, với thị phần 12,8% và 11,5%. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sang Philippines đã giảm tới 34,9%, trái ngược với mức tăng 29,8% ở thị trường Gana và tăng mạnh 79,8% tại Bờ Biển Ngà.

Hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 11 tháng năm 2025 ghi nhận sự sụt giảm đáng kể, theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, lũy kế 11 tháng, xuất khẩu gạo đạt 7,5 triệu tấn, trị giá 3,83 tỷ USD, giảm 11,5% về khối lượng và giảm sâu 27,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Nguyên nhân chính là do giá xuất khẩu bình quân giảm 18,3% xuống còn 512,1 USD/tấn và sự sụt giảm mạnh tại các thị trường truyền thống, đặc biệt là Philippines, dù vẫn chiếm 39,8% thị phần nhưng giá trị xuất khẩu đã giảm tới 34,9%.

Tuy nhiên, sự sụt giảm tại các thị trường truyền thống đã được bù đắp một phần bởi tăng trưởng tại các thị trường mới nổi như Ghana (tăng 29,8%), Bờ Biển Ngà (tăng 79,8%) và đặc biệt là Bangladesh (tăng gấp 155,1 lần).

Bên cạnh đó, các tín hiệu phục hồi khác bao gồm việc thương lái trong nước tăng cường thu mua, các cuộc đàm phán hợp đồng mới với Philippines cho Quý I/2026 đang diễn ra, và đặc biệt là việc ký kết thỏa thuận thương mại gạo bền vững với Singapore.

Thỏa thuận này được kỳ vọng sẽ mở ra một kênh xuất khẩu ổn định cho các dòng gạo chất lượng cao, phát thải thấp của Việt Nam.

Mặc dù vậy, các chuyên gia và DN ngành gạo đưa ra khuyến cáo, trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu có nhiều biến động và chính sách bảo hộ của các nước nhập khẩu ngày càng mạnh, đặc biệt là tại thị trường Philippines,... khiến ngành gạo Việt Nam đứng trước những thách thức lớn về sản lượng, giá trị xuất khẩu và có thể tạo sức ép lên giá gạo Việt Nam trong quý 1/2026.

Hồng Hương