Quốc hội 'chốt' nâng vốn dự án quan trọng quốc gia từ 10.000 lên 30.000 tỉ đồng

Luật Đầu tư công (sửa đổi) quy định việc quản lý nhà nước về đầu tư công; quản lý và sử dụng vốn đầu tư công; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đầu tư công.

Đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua luật tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Hồ Long

Luật đã có các quy định nhằm phân loại dự án đầu tư công. Trong đó, cấp có thẩm quyền khi phê duyệt chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C có quyền quyết định việc tách hoặc không tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án thành phần độc lập.

Luật cũng quy định các tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, dự án nhóm B, dự án nhóm C. Trong đó, dự án quan trọng quốc gia là dự án đầu tư độc lập hoặc cụm công trình liên kết chặt chẽ với nhau thuộc một trong các tiêu chí như: Sử dụng vốn đầu tư công từ 30.000 tỉ đồng trở lên (quy định trước đây là 10.000 tỉ đồng); Ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường; Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên với quy mô từ 500 ha trở lên; Di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở các vùng khác; Dự án đòi hỏi phải áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định.

Luật Đầu tư công (sửa đổi) cũng giao Thủ tướng Chính phủ quyết định điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương trong các trường hợp: Điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giữa các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương trong trường hợp không vượt tổng mức vốn trung hạn đã được Quốc hội quyết định, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất...

Về các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng cũng được quy định trong luật, như: Tách công tác đền bù, tái định cư thành dự án độc lập; Giao 1 UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản thực hiện dự án đi qua địa bàn từ 2 đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên. Luật cũng cho phép HĐND cấp tỉnh bố trí vốn ngân sách địa phương để ủy thác thực hiện các chính sách tín dụng thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội…

Luật vừa được thông qua cũng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hoạt động đầu tư công. Theo đó, phân cấp cho Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp quyết định chủ trương đầu tư nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý, thay vì thẩm quyền của Hội đồng nhân dân (HĐND) như trước đây. Để bảo đảm tính chặt chẽ, luật đã bổ sung thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án đi đôi với trách nhiệm báo cáo HĐND cùng cấp tại kỳ họp gần nhất.

Quá trình xây dựng luật, nhiều ý kiến cho rằng việc phân cấp thẩm quyền như trên là thay đổi lớn, cần nghiên cứu đánh giá tác động kỹ lưỡng, thậm chí đề nghị giữ như quy định đang áp dụng. Ngược lại, một số ý kiến nhất trí với đề xuất phân cấp cho UBND các cấp vì cho rằng quy định này sẽ giảm nhiều thủ tục hành chính, thu gọn đầu mối ra quyết định và chịu trách nhiệm.

Giải trình, làm rõ về băn khoăn nêu trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) thừa nhận việc phân cấp cho UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý là thay đổi lớn.

Tuy nhiên theo UBTVQH, việc giao cho UBND quyết định chủ trương đầu tư dự án đã được quy định tại luật Đầu tư công hiện hành. Thực tế cho thấy, từ năm 2021 - 2025, đã có 43 HĐND cấp tỉnh phân cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C cho UBND cùng cấp.

Ngoài ra, các nội dung về việc phê duyệt đầu tư và tổ chức thực hiện dự án vẫn giữ nguyên so với quy định hiện hành. Chủ tịch UBND các cấp vẫn quyết định đầu tư dự án và UBND các cấp vẫn là cơ quan chủ quản, chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện dự án. HĐND các cấp thực hiện giám sát quy trình tổ chức triển khai thực hiện.

Minh Chiến - Văn Duẩn