Quyết định 1051/QĐ-BXD - Cơ sở phát triển kinh tế biển Nghệ An trong tương lai

Cơ sở để đề xuất chủ trương đầu tư

Nghệ An nằm ở trung tâm của vùng Bắc Trung Bộ, có đường bờ biển dài, lên đến 82km và diện tích vùng biển lên tới 761.000km².

Quyết định số 1051/QĐ-BXD là cơ sở để đề xuất chủ trương đầu tư phát triển phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Nghệ An trong thời gian tới.

Đặc biệt, biển và vùng ven biển của Nghệ An nằm ở vị trí trung tâm của các tuyến giao thương quốc tế và liên vùng, trên tuyến trục Bắc - Nam và Đông - Tây của miền Trung. Chính vì vậy, nơi đây có lợi thế rất lớn để phát triển kinh tế biển.

Tiềm năng lợi thế là rất lớn, nhưng đến nay kinh tế biển Nghệ An vẫn chưa phát triển được như kỳ vọng.

Đơn cử, một trong những mũi nhọn của kinh tế biển là phát triển dịch vụ vận tải biển. Toàn tỉnh Nghệ An hiện có 25 cầu cảng và 1 bến phao đang khai thác, với tổng công suất thiết kế khoảng 16 triệu tấn/năm.

Tuy nhiên, kết quả phân bố không đồng đều giữa các khu bến. Bắc Cửa Lò đạt 8,65 triệu tấn, so với thiết kế 6,25 triệu tấn, vượt công suất. Ngược lại, Nam Cửa Lò mới chỉ đạt 88% công suất. Một số bến như Cửa Hội, Bến Thủy chưa được khai thác đúng tiềm năng.

Hay như dự án xây dựng cảng biển Đông Hồi phía Bắc Nghệ An, hơn một thập kỷ trôi qua, vẫn “dậm chân tại chỗ”, chưa thể triển khai thực hiện.

Còn nói riêng, Cảng quốc tế Cửa Lò được đầu tư xây dựng từ những năm 1979, đến năm 1985 đưa vào khai thác sử dụng với quy mô ban đầu bốn bến cho tàu từ 10.000 - 25.000 tấn. Đây là một lợi thế lớn của Nghệ An ở khu vực Bắc Trung Bộ. Thế nhưng, đến nay nhìn sang tỉnh bạn là Thanh Hóa và Hà Tĩnh thì đang bị tụt lại.

Trước thực trạng đó, thời gian vừa qua, tỉnh Nghệ An không ngừng kêu gọi, thu hút các nhà đầu tư cho hệ thống hạ tầng cảng biển. Đồng thời tập trung ngân sách đầu tư hạ tầng giao thông nhằm kết nối các lĩnh vực: Đường bộ, hàng không, đường sắt, đường thủy với hàng hải.

Đặc biệt, ngày 9/7/2025, Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 1051/QĐ-BXD về việc “Phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Nghệ An thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”.

Ông Lê Tiến Trị, Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An cho biết: Quyết định số 1051/QĐ-BXD về việc “Phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Nghệ An thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” là nền tảng, là cái gốc, là cơ sở để đưa ra các đề xuất như: Chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư và điều chỉnh chủ trương đầu tư... Từ đó làm cơ sở để tiến hành triển khai các bước đầu tư tiếp theo.

Ngay như phương án điều chỉnh tăng quy mô vùng đất, vùng nước dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh Cảng nước sâu Cửa Lò (sắp khởi công) cũng được thực hiện phù hợp theo quy hoạch trên.

Theo các chuyên gia, Quyết định 1051/QĐ-BXD được xem là bước đi quan trọng nhằm cụ thể hóa chiến lược phát triển cảng biển khu vực Bắc Trung Bộ; là cơ sở để xây dựng các kế hoạch phát triển kinh tế biển tỉnh Nghệ An và cả vùng Bắc Trung Bộ trong tương lai.

Theo quy hoạch đến năm 2030, tổng lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển Nghệ An dự kiến đạt từ 22,25 - 26,75 triệu tấn.

Hướng tới tỉnh mạnh về biển

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng Nghệ An, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An khóa XX, nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định phát triển kết cấu hạ tầng là một trong 3 khâu đột phá.

Trong đó, tập trung phát triển hạ tầng giao thông chiến lược, có tính kết nối, tác động lan tỏa, tạo động lực đối với phát triển là một trong những nhiệm vụ then chốt.

Cụ thể, tỉnh Nghệ An đã xây dựng kế hoạch đầu tư trung hạn 2026 - 2030, có các dự án trọng điểm có tính kết nối, tác động lan tỏa. Về đường bộ có cao tốc Vinh - Thanh Thủy, mở rộng quốc lộ 7A, quốc lộ 48A.

Về đường sắt, phối hợp với các bộ ngành đầu tư đường sắt tốc độ cao. Về hàng không, thu hút xây dựng nhà ga T2, hoàn thành đường cất hạ cánh sân bay Vinh...

Đặc biệt, về đường biển có dự án dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh Cảng nước sâu Cửa Lò nằm ở khu bến Bắc Cửa Lò, cảng biển Nghệ An tại xã Nghi Thiết, huyện Nghi Lộc (nay là xã Hải Lộc) gắn với Khu Kinh tế Đông Nam. Đây là một trong 7 chương trình, dự án trọng điểm của tỉnh Nghệ An giai đoạn hiện nay.

Sau điều chỉnh, dự án có ba bến cập tàu, trong đó có hai bến cho tàu đến 50.000 DWT và một bến cho tàu 100.000 DWT. Tổng chiều dài toàn bến 800m và hệ thống công trình phụ trợ như: Đê chắn sóng dài 1.550m, cầu kết nối từ cầu dẫn ra bến, luồng tàu, khu quay trở và đậu tàu.

Bên cạnh đó, khu hậu phương cảng có diện tích sử dụng đất 32ha để xây dựng các công trình như: Bãi container, khu CFS (trạm tập kết hàng hóa từ chủ hàng để đóng vào container), kho hàng, bãi hàng tổng hợp, bãi hàng rời, đường nội cảng, bãi đỗ xe, trạm nhiên liệu…

Diện tích sử dụng mặt biển cho khu cảng nước sâu là 208,15ha để xây dựng các công trình cảng xa bờ gồm: Bến cập tàu, đê chắn sóng, cầu kết nối cầu dẫn với bên cập tàu; khu quay trở và luồng hàng hải.

Tổng mức đầu tư dự án lên đến gần 7.325 tỷ đồng, triển khai trong hai giai đoạn từ nay đến 2030.

Ông Lê Tiến Trị, Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An cho biết: Theo kế hoạch dự kiến, dự án sẽ được khởi công vào ngày 19/12/2025.

Dự kiến sau khi đi vào hoạt động, cảng nước sâu Cửa Lò sẽ đáp ứng sản lượng hàng hóa thông qua khoảng 9,5 triệu tấn/năm; đóng góp ngân sách Nhà nước bình quân hàng năm khoảng 100 tỷ đồng.

Ông Phạm Bá Cương, Trưởng phòng Logistics Công ty CP Vilaconic tin tưởng: Hệ thống cơ sở hạ tầng cảng biển và vùng ven biển được xem là lợi thế vượt trội của tỉnh Nghệ An.

Nếu như được đầu tư đồng bộ, hiện đại hơn nữa sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí, có sức cạnh tranh với các đơn vị khác trong và ngoài nước. Điều này đồng nghĩa với việc góp phần gia tăng lượng hàng hóa xuất nhập khẩu, tạo nguồn thu ngân sách lớn cho địa phương.

Theo quy hoạch đã được phê duyệt tại Quyết định số 1051/QĐ-BXD của Bộ Xây dựng, đến năm 2030, tổng lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển Nghệ An dự kiến đạt từ 22,25 - 26,75 triệu tấn; lượng hành khách dao động từ 17.600 - 21.700 lượt.

Hệ thống hạ tầng cảng sẽ bao gồm 9 bến cảng với từ 28 - 31 cầu cảng, tổng chiều dài từ 5.151 - 5.926m. Tầm nhìn đến năm 2050, sản lượng hàng hóa tiếp tục tăng trưởng bình quân từ 3,6 - 4,5%/năm.

Cảng biển Nghệ An được quy hoạch thành các khu bến: Nam Cửa Lò, Bắc Cửa Lò, Đông Hồi, Bến Thủy - Cửa Hội và các khu bến phao, neo chờ, tránh trú bão.

Trong đó, khu bến Nam Cửa Lò có 56 cầu cảng, tiếp nhận tàu trọng tải đến 30.000 tấn, thông qua 5 - 5,5 triệu tấn hàng hóa. Khu bến Bắc Cửa Lò gồm 14 - 15 cầu cảng, tiếp nhận tàu đến 100.000 tấn, thông qua 12 - 15,5 triệu tấn hàng hóa.

Khu bến Đông Hồi có 5 - 6 cầu cảng, trong đó có bến chuyên dùng tiếp nhận tàu chở nhiên liệu khí hóa lỏng thiên nhiên (LNG) đến 150.000 tấn. Khu bến Bến Thủy - Cửa Hội quy hoạch chuyển đổi, di dời bến cảng cũ, xây dựng bến cảng mới tại Hưng Hòa.

Ngoài ra, quy hoạch cũng dành quỹ đất phát triển các bến cảng phục vụ đóng mới, sửa chữa tàu, bến du thuyền và các cơ sở phục vụ quản lý, nghiên cứu, huấn luyện, cung cấp dịch vụ hàng hải.

Quy hoạch cũng cho biết, tổng nhu cầu vốn đầu tư phát triển hệ thống cảng biển Nghệ An đến năm 2030 ước tính khoảng 17.973 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư công cho hạ tầng hàng hải khoảng 1.943 tỷ đồng, còn lại là vốn đầu tư phát triển bến cảng.

Một số dự án ưu tiên gồm đầu tư luồng tàu vào khu bến Cửa Lò; xây dựng hệ thống giám sát hàng hải, bến công vụ và các công trình bảo đảm an toàn hàng hải; phát triển bến cảng tại Nam Cửa Lò, Bắc Cửa Lò và Đông Hồi…

Sỹ Hòa