Quyết gỡ 'thẻ vàng' IUU trong năm 2025: Cả nước đang bước vào giai đoạn then chốt

Đến nay, 100% tàu cá đã hoàn tất đăng ký, đăng kiểm, cập nhật dữ liệu lên VNFishbase. (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Việt Nam đang bước vào giai đoạn then chốt gỡ "thẻ vàng" quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đây là cơ sở để duy trì nghề cá có trách nhiệm, phát triển bền vững, minh bạch hóa chuỗi quản lý thủy sản, vững vàng vươn ra biển lớn.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, trong tuần qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục cử các đoàn công tác đi làm việc tại các địa phương để nắm bắt tình hình, đề xuất giải pháp, đồng thời yêu cầu các hiệp hội, doanh nghiệp tuân thủ việc thu mua, nhập khẩu thủy sản đảm bảo không vi phạm quy định.

Công tác chống khai thác IUU đi vào nề nếp

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Phó trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU, cho biết thời gian qua các địa phương đã được hướng dẫn thực hiện đăng ký, cấp giấy phép để chuẩn hóa dữ liệu đội tàu. Đến nay, 100% tàu cá đã hoàn tất đăng ký, đăng kiểm, cập nhật dữ liệu lên VNFishbase và chấm dứt tình trạng tàu “3 không” (không đăng ký, không giấy phép khai thác, không đăng kiểm).

Cùng với đó, các nhiệm vụ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ như lắp đặt VMS (thiết bị giám sát hành trình) cho tàu từ 12-15m, số hóa và định danh tàu cá với VneID (ứng dụng Định danh điện tử quốc gia), thí điểm nhật ký điện tử cho tàu từ 12m trở lên, xây dựng đề án giải bán tàu không đủ điều kiện, hỗ trợ sinh kế cho ngư dân,… cũng được triển khai quyết liệt.

Về xử lý vi phạm hành chính, tồn đọng kéo dài nhiều năm nay đã được giải quyết, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết chỉ còn 0,33% vi phạm chưa được giải quyết. Đây là một chuyển biến đáng kể. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang giải trình và bổ sung với Ủy ban châu Âu (EC) về xử lý vi phạm của tàu nước ngoài và truy xuất nguồn gốc một số sản phẩm.

Để gỡ được “thẻ vàng” IUU trong năm 2025, tuần vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục cử các đoàn công tác do Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, lãnh đạo Cục Thủy sản và Kiểm ngư làm trưởng đoàn, về các địa phương để kịp thời nắm bắt tình hình và đề nghị các địa phương có phương án xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm.

Tại các cuộc làm việc, đoàn công tác ghi nhận công tác phòng, chống khai thác IUU của các địa phương (gần đây là An Giang, Nghệ An, Quảng Ninh) đã có những chuyển biến tích cực và từng bước đi vào nề nếp.

Đơn cử tại An Giang, tỉnh đã thực hiện hoàn thành 17/19 nhiệm vụ như đã rà soát 100% tàu cá; 100% tàu cá thực hiện kẻ số đăng ký, sơn đánh dấu tàu cá khi tham gia hoạt động trên biển, kiểm soát, không cho tàu cá tham gia hoạt động nếu không thực hiện; 100% tàu cá từ 15m trở lên được giám sát.

Dây chuyền chế biến thủy sản xuất khẩu. (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Ngoài ra, các hồ sơ truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đều được cơ quan chức năng của An Giang rà soát theo quy định; 100% tàu cá xuất - nhập bến được kiểm tra, xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác sử dụng hệ thống truy xuất điện tử eCDT…

Tại Nghệ An, thời gian qua tỉnh cũng đã nỗ lực thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU. Đến nay, có 17/19 nhiệm vụ đã hoàn thành. Theo báo cáo, toàn tỉnh có 1.041 tàu đủ điều kiện đã lắp đặt VMS, đạt 100%. Công tác trực ban giám sát tàu cá được duy trì 24/7, kịp thời cảnh báo tàu mất kết nối hoặc có dấu hiệu vượt ranh giới…

Hai nhiệm vụ thường xuyên đang tiếp tục được tỉnh triển khai: Xây dựng, phê duyệt chính sách chuyển đổi nghề, sinh kế người dân gắn với bảo tồn, nuôi trồng, khai thác, sử dụng bền vững nguồn lợi thủy sản; và chính sách hỗ trợ ngư dân nâng cấp, thay thế thiết bị giám sát hành trình đáp ứng điều kiện quy định - dự kiến trình Hội đồng Nhân dân tỉnh trong tháng 12/2025.

Quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2025

Liên quan tới lĩnh vực này, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư Nguyễn Quang Hùng, nhấn mạnh quan điểm của Thủ tướng Chính phủ là kiên quyết chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Do vậy, tại cuộc làm việc với tỉnh Nghệ An mới đây, ông đề nghị Nghệ An tiếp tục có những biện pháp quản lý chặt các tàu mất kết nối, không đủ điều kiện xuất bến; kiểm soát nghiêm tàu ra vào cảng.

Cùng với đó, lãnh đạo Cục Thủy sản và Kiểm ngư khuyến nghị tỉnh Nghệ An chỉ đạo thành lập tổ chuyên trách rà soát hồ sơ tồn đọng, xử lý nghiêm vi phạm để tăng tính răn đe; không để xảy ra tàu vi phạm vùng biển nước ngoài - nhiệm vụ mang tính quyết định trong chống IUU; đẩy mạnh tuyên truyền bằng nhiều hình thức và phương pháp đổi mới để đảm bảo 100% tàu cá không vi phạm vùng biển nước ngoài.

Đại diện chính quyền địa phương, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ khẳng định thời gian tới tỉnh sẽ tiếp tục chỉ đạo sát sao, triển khai nghiêm túc và quyết liệt các giải pháp phòng, chống khai thác IUU; tập trung đầu tư thiết bị giám sát bảo đảm nhanh, chính xác; xác định rõ trách nhiệm từng tổ chức, cá nhân trong thực thi nhiệm vụ, góp phần duy trì và tiếp tục nâng cao hiệu quả chống khai thác IUU.

Tại buổi làm việc với tỉnh An Giang vào ngày 28/11 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cũng đề nghị tỉnh tập trung lực lượng kiểm soát chặt chẽ tàu cá trong bờ, trên bến, trên biển, cấm tất cả các tàu không đủ điều kiện ra khơi. Đối với tàu cá vi phạm mất kết nối VMS, tỉnh phải khẩn trương xác minh, xử lý nghiêm vi phạm; tổ chức rà soát, điều tra, xác minh, xử lý dứt điểm tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.

Theo ông Tiến, ngành thủy sản nói chung, tỉnh An Giang nói riêng đang có nhiều lợi thế hội nhập quốc tế sâu rộng. Do vậy, tỉnh cần quan tâm đầu tư nguồn lực để nâng cấp hệ thống hạ tầng cảng cá để đáp ứng yêu cầu phát triển. Do đó, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cần báo cáo Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh về việc tập trung nguồn lực về kinh phí, trang thiết bị, con người để chống khai thác IUU, quyết tâm gỡ thẻ vàng trong năm 2025.

Đối với các doanh nghiệp, mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã đề nghị Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam; Hiệp hội Cá ngừ Việt Nam và các doanh nghiệp thu mua, nhập khẩu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác, đảm bảo không vi phạm quy định về chống khai thác IUU.

Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các hội tổ chức tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật về thủy sản đến doanh nghiệp nhập khẩu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác không vi phạm quy định về IUU.

Các doanh nghiệp nhập khẩu, thu mua thủy sản thực hiện kiểm tra, xác định rõ nguồn gốc thủy sản từ khai thác không vi phạm quy định về IUU, phù hợp với hạn ngạch của quốc gia treo cờ; rà soát hồ sơ, tài liệu liên quan đến lô hàng thủy sản nhập khẩu và lô hàng thủy sản trong nước đảm bảo để truy xuất nguồn gốc đến khi lô hàng được xuất khẩu sang châu Âu.

Đặc biệt, các doanh nghiệp chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với hồ sơ, tài liệu đã cung cấp theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền./.

(Vietnam+)