Sức bật từ hợp lực và quyết tâm

Thu hoạch khoai mỡ mang lại hiệu quả kinh tế, giúp nhiều hộ dân xã Bình Phước thoát nghèo.

An sinh rộng mở, sinh kế vững bền

Hành trình giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 của ba tỉnh Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long trước khi sáp nhập đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ: hệ thống chính sách an sinh được vận hành đồng bộ, mạng lưới mô hình sinh kế phủ khắp, người dân mạnh dạn đổi mới sản xuất, và tỷ lệ nghèo giảm bền vững.

Một trong những điểm sáng trong chặng đường vừa qua là sự bao phủ rộng khắp của chính sách an sinh xã hội. Chỉ riêng lĩnh vực giáo dục, toàn vùng đã hỗ trợ miễn, giảm học phí và chi phí học tập cho hơn nửa triệu lượt học sinh trong 5 năm qua. Con số này không chỉ thể hiện quy mô hỗ trợ, mà còn cho thấy từng cơ hội học tập của trẻ em nghèo đều được qua tâm và bảo đảm. Mỗi suất hỗ trợ đã tiếp sức giúp nhiều học sinh tiếp tục hành trình học tập, vững bước đến trường.

Trong lĩnh vực y tế, hơn 2 triệu lượt thẻ bảo hiểm y tế được cấp cho người nghèo, cận nghèo và nhóm yếu thế - bao gồm hầu hết người dân thuộc diện thụ hưởng tại cả ba tỉnh cũ. Điều này không chỉ giảm áp lực chi phí mà còn khẳng định cam kết: chăm sóc sức khỏe là quyền của mọi người dân, không phụ thuộc hoàn cảnh.

Đáng chú ý, gần 16 nghìn hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ sửa chữa, xây mới nhà ở. Với nhiều gia đình, đó không chỉ là mái nhà; đó là sự bình yên sau thiên tai, chỗ dựa để ổn định sinh kế và đưa trẻ em trở lại trường. Mỗi căn nhà hoàn thành là một câu chuyện an sinh nhân văn, đồng thời là nền tảng vững chắc để thoát nghèo bền vững.

Nếu chính sách an sinh tạo điểm tựa, thì các mô hình sinh kế đóng vai trò “bệ đỡ” để người dân đứng vững bằng năng lực của chính mình. Trong 5 năm qua, toàn vùng triển khai hàng trăm mô hình phát triển sinh kế, từ chăn nuôi bò, dê, nuôi lươn, nuôi cá kèo, đến trồng nấm, trồng khoai môn. Mỗi mô hình là một phương án phù hợp với điều kiện tự nhiên của từng tiểu vùng - từ đồng bằng phù sa, vùng ven biển đến vùng đồng bào Khmer. Hơn 4.500 hộ được hỗ trợ trực tiếp, hàng nghìn hộ khác được hưởng lợi từ lan tỏa mô hình.

Một điểm nhấn quan trọng là sự chuyển hướng sang liên kết theo chuỗi giá trị. Tại một số nơi, cây sầu riêng vốn là sản phẩm thế mạnh được tổ chức lại theo mô hình hợp tác xã gắn với doanh nghiệp bao tiêu. Người trồng không còn lo “được mùa - mất giá”, mà tiếp cận quy trình sản xuất an toàn, bảo đảm ổn định đầu ra. Trong chăn nuôi, mô hình liên kết gà thương phẩm cũng giúp hộ nghèo tiếp cận kỹ thuật, con giống, thức ăn và đặc biệt là hợp đồng tiêu thụ. Đây là bước chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang làm ăn theo chuỗi thị trường.

Tạo việc làm ổn định cho nhiều hộ gia đình, mô hình trồng khóm (cây dứa) ở xã Phú Quới còn hình thành chuỗi sản xuất khép kín: từ trồng, chăm sóc, thu hoạch đến chế biến. Nhiều hộ nông dân có thêm thu nhập từ việc cung ứng nguyên liệu, tham gia các công đoạn chăm sóc vườn khóm. Trưởng phòng Kinh tế xã Phạm Hữu Nghĩ đánh giá, cây khóm phù hợp với điều kiện đất phèn, ít tốn công chăm sóc nhưng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mô hình liên kết giúp người dân thoát nghèo, phù hợp với định hướng giảm nghèo bền vững của xã.

Những mô hình này cho thấy sự thay đổi trong tư duy: giảm nghèo không chỉ là “cho vốn”, mà là tổ chức lại sản xuất, tạo sinh kế phù hợp, bền vững và tránh phụ thuộc.

Nông dân Vĩnh Long chuyển dịch đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng lâu năm, phát triển kinh tế.

Nhận thức thay đổi - chủ động vươn lên

Tỉnh Vĩnh Long (mới) có không gian phát triển mới: nơi đô thị hóa mạnh, nơi vẫn là vùng nông thôn; nơi có lợi thế nông nghiệp, nơi chịu ảnh hưởng nặng bởi biến đổi khí hậu. Chính vì vậy, hạ tầng và dịch vụ xã hội đóng vai trò then chốt.

Trong giai đoạn 2021-2025, nguồn lực cho chương trình giảm nghèo được phân bổ gần 920 tỷ đồng. Nhiều công trình hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, hệ thống cấp nước, trường học, trạm y tế tại vùng khó khăn đã được đầu tư, cải tạo. Mỗi công trình hạ tầng không chỉ giải quyết nhu cầu trước mắt, mà còn mở đường cho thị trường, dịch vụ, tạo điều kiện để người dân tham gia chuỗi giá trị mới.

Ở những xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số, các lớp đào tạo nghề và hướng dẫn kỹ thuật được tổ chức thường xuyên, giúp bà con chuyển đổi mô hình sản xuất phù hợp điều kiện tự nhiên. Giá trị đầu tư tuy không lớn, nhưng tác động sâu rộng, tạo nhiều mô hình thoát nghèo tại chỗ.

Quan trọng hơn, nhiều địa phương ghi nhận sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức của người dân. Từ chỗ thụ động trông chờ hỗ trợ, nhiều hộ mạnh dạn chuyển đổi mô hình sản xuất, tham gia hợp tác xã, liên kết theo chuỗi. Một số nơi vốn có tỷ lệ nghèo cao đã hình thành nhóm hộ “hạt nhân” - những người thoát nghèo sớm hỗ trợ lan tỏa mô hình cho cộng đồng.

Nhờ đó, tỷ lệ nghèo của 3 tỉnh trước sáp nhập đều giảm đúng và vượt kế hoạch. Đây là kết quả không chỉ của quá trình triển khai chính sách hiệu quả với nhiều cách làm sáng tạo, mà còn của sự đồng thuận và nỗ lực tự thân của người dân.

Trồng khoai lang giúp nông dân xã Tân Quới tăng thu nhập, góp phần giàm nghèo bền vững

Giai đoạn 2026-2030: Phân cấp mạnh, tăng tính hiệu quả

Bước sang giai đoạn mới, tỉnh Vĩnh Long đặt mục tiêu rõ ràng: giảm nghèo nhanh nhưng bền vững, thu hẹp khoảng cách giữa các vùng, chú trọng nâng cao chất lượng sống cho nhóm yếu thế.

Bà Tô Thị Bình, Phó Chi cục trưởng Phát triển nông thôn và Quản lý chất lượng (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long) cho biết: Tỉnh xác định cấp xã là “trung tâm triển khai” của chương trình giảm nghèo. Khoảng 98% nguồn lực dự kiến giai đoạn 2026-2030 sẽ phân bổ cho cấp xã. Mục tiêu là để chính sách đến đúng người, đúng nhu cầu, kịp thời và phù hợp đặc thù từng địa bàn. Tỉnh cũng dự kiến mở rộng hỗ trợ bảo hiểm y tế cho hộ mới thoát nghèo và thoát cận nghèo trong ba năm đầu; tăng mức hỗ trợ cho hộ có mức sống trung bình ở các vùng khó khăn. Đây là bước đi quan trọng để ngăn tái nghèo do rủi ro bệnh tật - nguyên nhân chính khiến nhiều hộ nghèo trở lại vòng luẩn quẩn. Vĩnh Long ưu tiên mô hình sản xuất gắn với doanh nghiệp, hợp tác xã và thị trường tiêu thụ; tập trung vào sản phẩm chủ lực theo từng vùng sinh thái. Đào tạo nghề, chuyển đổi lao động, hỗ trợ khởi sự kinh doanh sẽ được triển khai rộng rãi hơn.

Những con số và câu chuyện từ Vĩnh Long mới cho thấy định hướng nhất quán: chăm lo tốt hơn cho đời sống người dân, tạo nền tảng sinh kế vững chắc, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Hành trình giảm nghèo bền vững ở Vĩnh Long đang bước vào giai đoạn tăng tốc. Với sự đoàn kết của hệ thống chính trị, sự chủ động của người dân và thiết kế chính sách phù hợp, tỉnh mới đang từng ngày hiện thực hóa mục tiêu lớn: phát triển bao trùm, nhân văn và bền vững - không để ai bị bỏ lại phía sau.

THIỆN DŨNG