Với nhiều tiềm năng phát triển du lịch, song huyện Như Xuân mới tập trung phát triển sản phẩm du lịch sinh thái cộng đồng trong những năm gần đây. Nhằm từng bước khẳng định vị trí, tạo điểm nhấn thu hút du khách, nhiều hoạt động trải nghiệm mới - lạ gắn với lợi thế về địa hình, cảnh quan và văn hóa của đồng bào các dân tộc nơi đây sẽ được ưu tiên khai thác trong thời gian tới.
Xác định bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa là một nhiệm vụ quan trọng góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, huyện Như Xuân đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm bảo tồn các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể. Qua đó, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của Nhân dân và xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.
Từ nhiều năm nay, huyện Như Xuân không chỉ được biết đến là vùng đất còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa lâu đời của đồng bào các dân tộc Thái, Mường, Thổ, mà còn nổi tiếng với thác Đồng Quan (xã Hóa Quỳ). Dòng thác nguyên sơ, hùng vĩ, nước chảy róc rách suốt bốn mùa đã trở thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn đối với du khách.
Với 4 dân tộc anh em cùng sinh sống là Thái, Thổ, Mường, Kinh, đến nay trên địa bàn huyện Như Xuân còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa truyền thống từ phong tục, tập quán, tín ngưỡng dân gian, các lễ hội, trò chơi dân gian... Bởi vậy, trong những năm qua, việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc gắn với phát triển du lịch là vấn đề được huyện quan tâm thực hiện. Từ đó, góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch, thu hút du khách đến tham quan và thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.
Theo thống kê, huyện Như Xuân có 23 di tích lịch sử, văn hóa, danh thắng, trong đó có 9 đền, nghè, 2 hồ, 9 hang động, 6 thác nước và 1 di tích lịch sử cách mạng. Những năm qua, huyện đã có nhiều giải pháp nhằm khơi dậy và bảo tồn vốn di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc.
Đền Chín Gian (ở huyện Quế Phong, Nghệ An), là nơi thờ vua Trời và Tạo Mường - người có công mở cõi, lập nên 9 Mường của đồng bào Thái.
Đền Chín Gian (ở huyện Quế Phong, Nghệ An), là nơi thờ vua Trời và Tạo Mường - người có công mở cõi, lập nên 9 Mường của đồng bào Thái.
Trong bối cảnh hiện tại, dưới tác động của quá trình toàn cầu hóa, hiện đại hóa và thị trường hóa, lễ hội truyền thống của các cộng đồng cũng biến đổi nhanh chóng theo hướng ngày càng được mở rộng ra liên cộng đồng, liên địa phương, xuất hiện nhiều lễ hội cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện...
Mỗi độ xuân về, du khách lại cùng nhau tìm đến các di tích, danh thắng, điểm du lịch để hiểu thêm về các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc. Từ trung tâm huyện, đền thờ Cầm Bá Thước là lời mời chào đầu tiên đầy hấp dẫn khiến du khách tiếp tục đi về đất Trịnh Vạn xưa, nay là xã Vạn Xuân (Thường Xuân), nơi có hang động, có đền, đình, có những bản làng của người Thái, người Mường.
Nhắc đến lễ hội tiêu biểu của huyện Như Xuân là nhắc đến lễ hội dâng trâu tế trời gắn với đền Chín Gian của người Thái (xã Thanh Quân), diễn ra vào khoảng 23 đến 25 tháng Giêng; lễ hội Đình Thi của đồng bào dân tộc Thổ, thị trấn Yên Cát.
Xuân mới Giáp Thìn - 2024 đang về trên khắp mọi miền quê hương, đường xuân đang rộng mở, sắc xuân đã gõ cửa mọi nhà, mọi người, đón mừng năm mới với nhiều ước vọng mới. Cũng như khắp mọi miền quê xứ Thanh, Như Xuân đón xuân mới với tâm thế mới, khát vọng mới, niềm tin mới đang thúc giục để trở thành một trong những huyện dẫn đầu trong khu vực các huyện miền núi tỉnh Thanh.
Chiều 29/1, Kỳ họp thứ 12, Hội đồng Nhân dân (HĐND) huyện Như Xuân khóa XXI, nhiệm kỳ 2021 - 2026 đã tổ chức để xem xét một số nhiệm vụ quan trọng.
Hoạt động văn hóa, văn nghệ không chỉ làm phong phú thêm đời sống tinh thần, mà còn góp phần đẩy lùi các hủ tục, thúc đẩy việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Chính vì vậy, thời gian qua các cấp, ngành, địa phương ở khu vực miền núi xứ Thanh đã và đang tích cực thực hiện nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng các phong trào văn hóa, văn nghệ.
Mảnh đất miền Trung đầy nắng gió sở hữu nhiều danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp. Trong số đó, phải kể đến thác Sao Va (hay Xao Va), nơi được du khách lựa chọn bởi không khí trong lành và thiên nhiên kỳ vĩ.
Sáng 7-10 (tức ngày 23-8 ÂL), tại đền Chín Gian, xã Thanh Quân (Như Xuân) tổ chức lễ dâng hương nhân dịp tết của đồng bào dân tộc Thái.
Từ khắp các nẻo đường miền tây xứ Thanh - nơi sinh động, rực rỡ sắc thái văn hóa dân tộc thiểu số, 'những bông hoa rừng' xuống phố để học tập, rèn luyện, tìm kiếm cơ hội cho tương lai tại Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh (TP Thanh Hóa). Trên hành trình 'mở rộng bán kính cuộc đời' ấy, chính tình yêu mến, trân trọng, tự hào về bản sắc dân tộc mình đã trở thành điểm tựa, động lực thôi thúc các em không ngừng nỗ lực, cố gắng, đồng thời càng thêm nhận thức, trách nhiệm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa quê hương.
Ngày 14-7, huyện Như Xuân tổ chức hội nghị xin ý kiến của các nhà khoa học, nhà quản lý về việc tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử đền Chín Gian.
Phát huy vai trò, chức năng, nhiệm vụ là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cán bộ, đoàn viên, công chức, viên chức, người lao động, thời gian qua, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) huyện Như Xuân đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả. Qua đó, giúp cán bộ, đoàn viên, viên chức, lao động ổn định cuộc sống, yên tâm lao động, công tác.
Ngày 11-5, đồng chí Đỗ Trọng Hưng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã đi kiểm tra tại huyện Như Xuân về tình hình, kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025; việc triển khai thực hiện Thông báo số 101 TB/VPTU, ngày 19-11-2021 của Văn phòng Tỉnh ủy về Kết luận của Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh tại buổi làm việc với lãnh đạo huyện Như Xuân.
Sáng 11-5, đồng chí Đỗ Trọng Hưng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã đi kiểm tra tại huyện Như Xuân về tình hình, kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025; việc triển khai thực hiện Thông báo số 101 TB/VPTU, ngày 19-11-2021 của Văn phòng Tỉnh ủy về Kết luận của Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh tại buổi làm việc với lãnh đạo huyện Như Xuân.
Với giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc, Đền Chín Gian ở xã Châu Kim, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An đã được xếp hạng Di tích quốc gia.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định số 963/QĐ-BVHTTDL xếp hạng di tích quốc gia đối với Di tích lịch sử Đền Chín Gian, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An.
Bộ VHTTDL đã ban hành Quyết định số 963/QĐ-BVHTTDL xếp hạng di tích quốc gia Di tích lịch sử Đền Chín Gian, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An.
Lễ hội Đền Chín Gian là nơi quy tụ tâm thức cộng đồng với vẻ đẹp của văn hóa tâm linh, văn hóa nghệ thuật và những phong tục, tập quán cổ truyền đặc biệt. Đến với lễ hội là trở về với cội nguồn của dân tộc Thái ở miền Tây Nghệ An.
Đền Chín Gian tọa lạc trên đỉnh đồi Pú Pỏm, thôn Thống Nhất, xã Thanh Quân (Như Xuân) cách trung tâm huyện khoảng 35 km. Thời gian qua, được sự quan tâm của Nhà nước, đền Chín Gian được xây dựng khang trang, trở thành nơi sinh hoạt tâm linh của người dân địa phương.
Là một huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh, huyện Như Xuân có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch, đặc biệt là loại hình du lịch sinh thái cộng đồng gắn với văn hóa tâm linh. Tuy nhiên, nếu đánh giá một cách tổng quát, việc khai thác các thế mạnh du lịch của huyện hiện vẫn còn nhỏ lẻ, chưa thực sự tương xứng với tiềm năng.
Đền Chín Gian nổi bật với 9 tượng trâu tạc bằng đá với tư thế quỳ gối ở phía trước, tượng trưng cho 9 mường chuẩn bị tế lễ.