Tại sao Ba Lan, Hungary, Slovakia bất chấp cảnh báo của EU để chặn nông sản Ukraine?

Ủy ban châu Âu (EC) – cơ quan điều hành EU – không loại trừ khả năng thực hiện hành động pháp lý chống lại Ba Lan, Hungary và Slovakia, vì 3 nước này dường như vẫn tiếp tục duy trì lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa từ Ukraine bất chấp thỏa thuận thương mại đã được ký kết giữa EU và Kiev, Politico đưa tin hôm 31/10.

Các lệnh cấm, bao gồm ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác của Ukraine, vi phạm các quy tắc thị trường chung của EU vốn cấm các rào cản thương mại quốc gia.

Động thái của 3 quốc gia láng giềng sát vách Ukraine nhấn mạnh mức độ căng thẳng chính trị trong mối quan hệ thương mại giữa EU và một đối tác ngoài khối như Kiev, với việc Warsaw, Budapest và Bratislava về cơ bản đang thách thức Brussels vì ưu tiên Kiev hơn các thành viên EU để thực thi hiệp định thương mại.

Trong bối cảnh Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine, EU đã tạm thời miễn thuế và hạn ngạch đối với các sản phẩm nông nghiệp của Ukraine từ tháng 6/2022.

Lo ngại rằng dòng chảy hàng hóa ngày càng lớn từ Ukraine có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường nội địa, các quốc gia thành viên bao gồm Ba Lan, Hungary và Slovakia đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu quốc gia đối với hàng hóa Ukraine vào năm 2023.

Brussels đã hy vọng rằng một thỏa thuận dài hạn mới với Ukraine – đã được các nước EU thông qua vào giữa tháng 10 – sẽ khiến những lệnh cấm đó trở nên vô dụng, nhưng 3 quốc gia này dường như sẽ duy trì các hạn chế.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk và Thủ tướng Hungary Viktor Orban tại Brussels, tháng 3/2024. Ảnh: ECFR

Theo trang TVP World, Bộ Nông nghiệp Ba Lan khẳng định rằng các hạn chế của chính phủ "không tự động được dỡ bỏ" theo thỏa thuận mới của EU và vẫn có hiệu lực.

Chính phủ Ba Lan dưới thời Thủ tướng Donald Tusk theo đường lối trung dung đã phải đối mặt với áp lực đáng kể từ nông dân trong nước và các chính trị gia bảo thủ, những người cho rằng Ba Lan có nguy cơ trở nên kém cạnh tranh hơn nếu bị tràn ngập bởi hàng nông sản nhập khẩu giá rẻ.

Đầu năm nay, nông dân Ba Lan đã tổ chức các cuộc biểu tình tại Warsaw và chặn các cửa khẩu biên giới với Ukraine để phản đối việc nhập khẩu nông sản của Ukraine và thỏa thuận thương mại tự do giữa EU với Mercosur, một khối thương mại Nam Mỹ bao gồm Brazil và Argentina.

Bộ trưởng Nông nghiệp Hungary István Nagy tuần này cho biết Budapest cũng sẽ duy trì các biện pháp bảo vệ ở cấp quốc gia và cáo buộc Brussels "ưu tiên lợi ích của Ukraine".

Người đồng cấp Slovakia của ông, Richard Takáč, cho rằng các biện pháp bảo vệ của thỏa thuận mới "không đủ mạnh" để bảo vệ các nhà sản xuất địa phương, đồng thời cho biết rằng Bratislava cũng sẽ làm tương tự như Warsaw và Budapest.

Đáp lại, Ủy ban châu Âu (EC) cho biết đã gửi thư cảnh báo chính thức đến 3 nước, cho rằng các lệnh cấm song phương vi phạm luật thị trường chung của EU. Cơ quan điều hành khối cũng không loại trừ khả năng đưa các quốc gia vi phạm ra Tòa án Công lý châu Âu.

"Chúng tôi không thấy lý do chính đáng nào để duy trì các biện pháp quốc gia này", Phó Phát ngôn viên Ủy ban Olof Gill cho biết, đồng thời nói thêm rằng Ủy ban sẽ "tăng cường liên lạc" với Warsaw, Budapest và Bratislava.

Tuy nhiên, theo Politico, hành động pháp lý có thể sẽ rất khó khăn, vì việc đưa Ba Lan ra tòa có thể gây căng thẳng mối quan hệ giữa Brussels với chính phủ thân EU của nước này, trong khi việc nhắm vào Hungary hoặc Slovakia mà bỏ qua Ba Lan có thể bị coi là hành vi "tiêu chuẩn kép".

Minh Đức (Theo Politico, TVP World)