Tajikistan tìm kiếm sự trợ giúp của Nga sau vụ tấn công từ Afghanistan

Lực lượng bảo vệ biên giới Tajikistan tuần tra tại khu vực thị trấn Pyandj, biên giới với Afghanistan. Ảnh: AFP/ TTXVN

Theo mạng tin Eurasia.net ngày 8/12, hai cuộc tấn công của phiến quân từ Afghanistan đã khiến 5 công nhân Trung Quốc tại khu vực biên giới Tajikistan thiệt mạng trong tuần qua, buộc Dushanbe phải tìm kiếm sự giúp đỡ của Nga trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công của phiến quân Hồi giáo hoạt động từ Afghanistan. Tình hình an ninh bất ổn ở biên giới đã khiến Tajikistan đàm phán về việc tăng cường tuần tra chung với Nga dọc theo biên giới dài hơn 1.300 km với Afghanistan.

Hai vụ tấn công chết người

Các quan chức Tajikistan cho biết, xung đột dọc biên giới bắt đầu vào ngày 26/11, khi các chiến binh Hồi giáo ở tỉnh Badakhshan, Afghanistan, phát động một cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái vào một trại khai thác vàng của công nhân Trung Quốc ở khu vực Khatlon, Tajikistan. 3 công nhân đã thiệt mạng và một người bị thương, theo tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc tại Tajikistan.

Lên án vụ đột kích là "hành vi phạm tội nghiêm trọng", Đại sứ quán Trung Quốc kêu gọi tất cả công dân nước này đang làm việc tại khu vực biên giới rời khỏi khu vực càng sớm càng tốt. Các nhà ngoại giao Trung Quốc tại Afghanistan cũng kêu gọi công nhân Trung Quốc tại các mỏ vàng ở miền Bắc Afghanistan sơ tán.

Vào ngày 30/11, một vụ tấn công xuyên biên giới tương tự đã xảy ra tại khu tự trị Gorno-Badakhshan của Tajikistan, khiến 2 công nhân Trung Quốc thiệt mạng và 2 người khác bị thương. Tổng cộng, hai vụ tấn công đã cướp đi sinh mạng của 5 công dân Trung Quốc đang làm việc tại các dự án xây dựng đường bộ và khai thác vàng ở khu vực biên giới.

Sau vụ tấn công thứ 2, Tổng thống Tajikistan Emomali Rahmon đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với nhóm an ninh quốc gia, ban hành chỉ thị "ngăn chặn những sự cố đáng tiếc như vậy tái diễn". Cơ quan An ninh Nhà nước Tajikistan đã chỉ trích mạnh mẽ giới lãnh đạo Taliban của Afghanistan, kêu gọi chính quyền Kabul chấm dứt các cuộc tấn công của phiến quân và "bắt giữ những người liên quan đến những vụ tấn công tàn bạo này".

Tuyên bố của cơ quan an ninh Tajikistan thừa nhận rằng "hiện tại, tình hình tại biên giới không ổn định", phản ánh mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa an ninh mà nước này đang phải đối mặt.

Đàm phán với Nga về tuần tra biên giới

Hãng thông tấn Reuters đưa tin rằng, các quan chức Tajikistan đang đàm phán với các đối tác Nga về việc tăng cường tuần tra chung dọc theo biên giới dài hơn 1.300 km với Afghanistan. Sự hợp tác này được xây dựng trên nền tảng quan hệ an ninh sâu rộng giữa hai nước.

Moskva duy trì các cơ sở quân sự, nơi đồn trú hàng nghìn binh sĩ trong và xung quanh Dushanbe, thủ đô của Tajikistan. Cả hai nước đều là thành viên của Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể do Nga đứng đầu. Hợp đồng thuê các cơ sở quân sự của Nga tại Tajikistan có hiệu lực đến năm 2042, cho thấy cam kết lâu dài về hợp tác an ninh giữa hai bên.

Trong chuyến thăm Tajikistan vào tháng 10 vừa, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết ông mong muốn tăng cường hợp tác an ninh với Tajikistan, mô tả lực lượng quân đội nước này là "người bảo đảm an ninh cho cả nước cộng hòa trên và khu vực rộng lớn hơn".

Về phần mình, các quan chức Taliban phủ nhận mọi liên quan đến các vụ tấn công. Hãng thông tấn Tolo, dẫn lời một đại diện Bộ Ngoại giao của chính quyền Taliban, cho rằng các vụ việc trên là do "các phần tử cực đoan tìm cách gây hỗn loạn, bất ổn và mất lòng tin giữa các quốc gia trong khu vực".

Bộ trưởng Ngoại giao Afghanistan Mawlawi Amir Khan Muttaqi đã tìm cách trấn an người đồng cấp Tajikistan, Sirojiddin Muhriddin, trong cuộc họp trực tuyến ngày 2/12 rằng Kabul sẽ "tham gia vào mọi hình thức phối hợp" với Dushanbe, đồng thời gọi "hành động chung chống lại các phần tử thù địch là điều cần thiết kịp thời".

Cũng vào ngày 2/12, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đã kêu gọi tăng cường đối thoại với Taliban, lực lượng mà Moskva đã công nhận là chính quyền hợp pháp của Afghanistan vào tháng 7 năm nay. "Đây là một quốc gia quan trọng trong khu vực", hãng thông tấn chính thức TASS dẫn lời ông Peskov.

Lời kêu gọi của Moskva phản ánh chiến lược ngoại giao của Nga trong việc tìm kiếm sự ổn định ở khu vực Trung Á, nơi các mối đe dọa từ các nhóm cực đoan có thể ảnh hưởng đến an ninh của các nước đồng minh và ảnh hưởng rộng hơn đến lợi ích chiến lược của Nga.

Tình hình phức tạp ở khu vực biên giới

Các vụ tấn công gần đây nhấn mạnh tính dễ tổn thương của biên giới Tajikistan-Afghanistan và thách thức trong việc kiểm soát các nhóm phiến quân hoạt động từ lãnh thổ Afghanistan. Việc các công nhân Trung Quốc trở thành mục tiêu cũng cho thấy chiều hướng nguy hiểm mới của các cuộc tấn công này, có thể ảnh hưởng đến các dự án đầu tư quốc tế trong khu vực.

Với tình hình biên giới không ổn định và mối đe dọa từ các nhóm cực đoan gia tăng, Tajikistan đang phải đối mặt với áp lực lớn trong việc bảo vệ an ninh quốc gia và duy trì môi trường an toàn cho các hoạt động kinh tế tại khu vực biên giới.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc