Tân Thủ tướng Nhật Bản 'đương đầu' với giá gạo đắt đỏ

Tại khu chợ nông sản gần Tokyo, người dân phải xếp hàng để mua gạo bình ổn của chính phủ Nhật Bản với giá thấp hơn 40% giá bán lẻ trung bình. Ảnh: Reuters.

Tại một khu chợ nông sản gần Tokyo (Nhật Bản), hơn 100 người dân phải xếp hàng để mua gạo Nhật với giá thấp hơn gần 40% so với giá bán lẻ trung bình, theo Reuters.

"Tôi giật mình khi nhìn lại hóa đơn và cảm nhận giá cả đã tăng mạnh đến mức nào. Vì vậy, tôi muốn chính phủ nhanh chóng giải quyết vấn đề lạm phát", Tasuku Uchida, 28 tuổi, chia sẻ.

Tình hình càng trở nên nghiêm trọng ở Nhật Bản khi giá gạo tăng cao kỷ lục, khiến sức mua người tiêu dùng giảm mạnh. Đây được xem là thử thách lớn đối với tân Thủ tướng Sanae Takaichi, người vừa mới nhậm chức ngày 21/10.

Với tỷ lệ ủng hộ ban đầu trên 60%, bà Takaichi đang chuẩn bị trình kế hoạch nhằm giải quyết vấn đề này và dự kiến hoàn thành vào cuối tháng, trong khi Bộ trưởng Nông nghiệp mới Norikazu Suzuki đã đề xuất phát phiếu mua gạo cho một số hộ gia đình.

Giá gạo tại Nhật Bản bắt đầu tăng mạnh vào giữa năm ngoái do thiếu hụt nguồn cung, nhưng lại giảm vào mùa hè sau khi chính phủ bán lượng gạo dự trữ khẩn cấp với mức giá thấp hơn thị trường.

Bên cạnh đó, chính phủ nước này cũng cố gắng trấn an thị trường về việc nguồn cung gạo vẫn dồi dào, tuy nhiên đây chỉ là giải pháp mang tính ngắn hạn. Trước đó, cựu Thủ tướng Shigeru Ishiba từng cho rằng giá gạo chỉ nên dưới 4.000 yen/ bao 5 kg (tương đương 26 USD).

Trong tuần kết thúc ngày 27/10, giá bán lẻ trung bình cho một túi gạo 5 kg tại siêu thị là 4.235 yen (khoảng 27,43 USD), tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái và gấp đôi giá hồi năm 2023. Mức giá này cũng chỉ thấp hơn một chút so với kỷ lục 4.285 yen/bao 5 kg ghi nhận vào tháng 5.

Mặt khác, giá gạo sỉ trung bình tháng 9 đã đạt mức kỷ lục 36.895 yen/bao 60 kg, tăng 36% so với tháng trước đó.

Các lo ngại về tình trạng thiếu hụt sản lượng vào năm ngoái bởi thời tiết nắng nóng cực đoan cũng như tính toán sai nhu cầu của thị trường đã đẩy giá gạo Nhật Bản tăng vọt.

Trong khi đó, các thương nhân "bỏ ngoài tai sự trấn an của chính phủ" và tìm cách mua gạo bằng mọi giá, khiến giá giao dịch loại hàng hóa này bị đẩy lên cao.

"Mọi người vẫn còn ám ảnh bởi tình trạng thiếu gạo năm ngoái. Ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là cung cấp lượng gạo ổn định cho khách hàng. Do đó, việc giá tăng cao là điều không thể tránh khỏi", một nhà buôn gạo tại Nhật Bản cho biết.

Shunsuke Orikasa, nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Phân phối Nhật Bản, cho rằng giá bán lẻ gạo khó có thể giảm cho đến tháng 3 năm sau, trừ trường hợp nguồn cung dồi dào trở lại.

Đáng chú ý, Thủ tướng Takaichi cảnh báo tình trạng giá gạo nội địa ngày càng đắt đỏ có thể trở thành mối đe dọa cho an ninh lương thực, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp và một số người tiêu dùng dần chuyển sang gạo nhập khẩu với mức giá rẻ hơn.

Theo số liệu của Bộ Tài chính Nhật Bản, dù nước này áp thuế lên đến 341 yen/kg (tương đương 2,2 USD/kg) với gạo nhập khẩu, sản lượng nhập khẩu vẫn tăng gấp 160 lần trong tháng 9.

Giới chuyên gia nhận định chính phủ mới có khả năng chuyển ưu tiên chính sách từ hỗ trợ người tiêu dùng sang hỗ trợ nông dân và nhà phân phối, bất chấp giá gạo nội địa tăng mạnh.

"Chính phủ dường như đã chuyển trọng tâm sang những người nông dân và nhà phân phối. Hiện, Nhật Bản rất khó để thực thi các biện pháp nhằm đưa giá gạo giảm xuống dưới mức 4.000 yen (tương đương 26 USD) và điều này chắc chắn sẽ gây thất vọng cho người tiêu dùng", ông Takahide Kiuchi, chuyên gia kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu Nomura kiêm cựu thành viên Ban điều hành Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, nhận định.

Sau kế hoạch nâng sản lượng lên 7,48 triệu tấn trong vụ này, chính quyền mới đã đặt mục tiêu giảm còn 7,11 triệu tấn gạo vào năm 2026, nhằm ổn định tình hình cung - cầu.

Không chỉ người tiêu dùng, nhiều nông dân Nhật Bản cũng thừa nhận mặt bằng giá gạo hiện nay diễn biến bất thường. "Giá gạo quá cao là hậu quả của việc thị trường tự 'đôn giá' lên", ông Yasuji Oshima, nông dân tại tỉnh Ibaraki, chia sẻ.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh nếu giá gạo quay lại mức trước năm 2024, trong bối cảnh chi phí lao động, thiết bị và vật tư đều tăng, lợi nhuận sẽ giảm đến mức người trẻ "không còn mặn mà" với công việc trồng lúa.

"Tôi hy vọng chính phủ mới sẽ triển khai các chính sách giúp đảm bảo ngành nông nghiệp Nhật Bản phát triển bền vững trong 10-50 năm tới", ông nói.

Anh Nguyễn