Tạo đột phá khoa học công nghệ, mở rộng không gian phát triển mới cho nông nghiệp

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu chỉ đạo tại hội nghị. Ảnh: Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn

Tại Hội nghị Thúc đẩy đột phát nghiên cứu khoa học, công nghệ đổi mới sáng tạo gắn với công tác đào tạo của các viện, trường do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chiều 14/11, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho rằng, các nhà khoa học cần mở rộng không gian phát triển mới của nông nghiệp.

Đó là ở nuôi trồng thủy sản công nghiệp trên biển với quy mô lớn và công nghệ cao với nhiều đối tượng nuôi mới. Hay trong lĩnh vực lâm nghiệp, vẫn phải giữ rừng để bảo vệ môi trường, nhưng bài toán đặt ra là làm sao tăng thu nhập cho người sống dựa vào rừng. Đây là những nhiệm vụ khoa học công nghệ cần giải quyết, Bộ trưởng Trần Đức Thắng nêu đề bài.

Ngay trong tháng 11/2025, các đơn vị nghiên cứu và đào tạo nếu có nhu cầu đầu tư phục vụ nhiệm vụ nghiên cứu những đề tài cấp thiết, chủ đạo phục vụ cho phát triển kinh tế đất nước thì gửi đề xuất cụ thể để Bộ xem xét, đưa vào kế hoạch giai đoạn 2026–2030, hoặc thậm chí có thể triển khai ngay trong năm 2026, Bộ trưởng nêu rõ.

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn

Bộ trưởng Trần Đức Thắng đánh giá, khoa học công nghệ đã đóng góp to lớn cho sự phát triển chung của đất nước, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp. Nhờ các kết quả nghiên cứu, lĩnh vực nông nghiệp đã tạo ra hàng nghìn giống cây trồng, vật nuôi mới có năng suất, chất lượng cao; phát triển nhiều quy trình công nghệ, chế phẩm sinh học, kỹ thuật tưới – bón phân hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất. Bên cạnh đó, các lĩnh vực địa chất, khoáng sản, môi trường, biến đổi khí hậu, viễn thám, bản đồ… cũng đạt nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị và được ứng dụng trong thực tiễn.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng chỉ ra những hạn chế như: một số khâu lãnh đạo, quản lý và tổ chức triển khai nhiệm vụ khoa học công nghệ còn bất cập; cơ chế đặt hàng, tuyển chọn nhiệm vụ còn chậm; có đề tài chưa gắn với nhu cầu thực tiễn. Nhiều kết quả nghiên cứu có khả năng ứng dụng nhưng chưa được đưa vào sản xuất, vẫn nằm trong “ngăn kéo”. Các khâu thủ tục ngay trong nội bộ ngành còn phức tạp; chi phí dành trực tiếp cho nghiên cứu chưa cao; một số đề tài giá trị ứng dụng thấp…

Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Văn Long cho biết, tính đến ngày 14/11/2025, Bộ đã được giao 188 nhiệm vụ khoa học và công nghệ, bao gồm cả các nhiệm vụ xây dựng cơ sở dữ liệu. Đã có 57 nhiệm vụ hoàn thành, đạt 30,3%; trong đó có 41 nhiệm vụ hoàn thành đúng hạn và 16 nhiệm vụ hoàn thành nhưng quá hạn. Bên cạnh đó, 119 nhiệm vụ đang được triển khai đúng tiến độ, chiếm 63,3%, với 89 nhiệm vụ sắp đến hạn phải bàn giao. Tuy nhiên, vẫn còn 11 nhiệm vụ bị chậm tiến độ và chưa hoàn thành, tương ứng 5,6% tổng số nhiệm vụ. Những số liệu này cho thấy yêu cầu tiếp tục tăng cường đôn đốc, giám sát nhằm bảo đảm hoàn thành đúng kế hoạch các nhiệm vụ còn lại.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phê duyệt 52 nhiệm vụ khoa học và công nghệ và tổ chức đăng tuyển chọn theo quy định. Dự kiến trong tháng 11/2025, các thủ tục liên quan sẽ được hoàn thiện. Đồng thời, nhiều đơn vị đã đăng ký bổ sung nhiệm vụ mới theo Nghị quyết 57-NQ/TW; các hồ sơ này hiện đang được xem xét, thẩm định theo quy trình quy định. Ngoài ra, Bộ đã đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính đề nghị bố trí kinh phí 4.584,9 tỷ đồng cho 28 dự án đầu tư phát triển tăng cường năng lực cho 23 đơn vị thuộc Bộ giai đoạn 2026-2030.

GS. TS. Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học Viện Nông nghiệp Việt Nam chia sẻ tại hội nghị. Ảnh: Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn

Theo ông Nguyễn Văn Long, số lượng nhiệm vụ được giao rất lớn, trong khi thời gian được giao và cần hoàn thành ngắn. Mặc dù được giao nhiệm vụ, nhưng nhiều nhiệm vụ chưa được bố trí kinh phí triển khai. Bộ sẽ tổng kết, sơ kết để làm cơ sở rà soát tổng thể chiến lược, chương trình, đề án, dự án cấp quốc gia và cấp Bộ để điều chỉnh và xây dựng kế hoạch thực hiện đến năm 2030 đảm bảo khả thi, hiệu quả và phù hợp với chỉ đạo của Đảng và quy định của pháp luật hiện hành.

Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ rà soát, xây dựng và phê duyệt triển khai các chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia như: địa chất, khoáng sản; phát triển bền vững kinh tế biển; bảo vệ môi trường, phòng tránh thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu; nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ sinh học nông nghiệp và môi trường; nghiên cứu, sản xuất giống phục vụ cơ cấu lại ngành nông nghiệp…

Ở góc độ nghiên cứu, đào tạo của học viện, GS. TS. Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam chia sẻ, học viện đang xây dựng, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phù hợp với đặc thù nông nghiệp. Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong trường đại học được cấu thành từ sáu yếu tố cốt lõi: con người sáng tạo, hạ tầng nghiên cứu – công nghệ, hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và thương mại hóa, chuyển đổi số, cùng cơ chế và văn hóa sáng tạo. Khi những yếu tố này liên kết chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau sẽ tạo ra một môi trường nơi tri thức được tạo ra, thử nghiệm và lan tỏa liên tục, giúp nhà trường luôn đổi mới và phát triển.

Một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh sẽ rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và thị trường, thúc đẩy sự ra đời của các doanh nghiệp spin-off, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong sinh viên, đồng thời thu hút nguồn lực xã hội và nâng cao uy tín của nhà trường. Nhờ vậy, đại học thực sự trở thành trung tâm tri thức và đổi mới, nơi tạo ra công nghệ mới và đóng góp thiết thực vào sự phát triển của quốc gia trong kỷ nguyên kinh tế tri thức và chuyển đổi số, GS. TS. Nguyễn Thị Lan cho biết.

Lấy con người là trung tâm, Học viên Nông nghiệp Việt Nam sẽ đẩy mạnh đầu tư hạ tầng nghiên cứu – công nghệ, đầu tư hoạt động nghiên cứu, cùng với đó là đẩy mạnh thương mại hóa và chuyển giao công nghệ. Học viện có Trung tâm Nghiên cứu xuất sắc và Đổi mới sáng tạo với 20 phòng thí nghiệm chuyên sâu, đây là nơi hoạt động của các nhóm Nghiên cứu tinh hoa, Nghiên cứu xuất sắc, Nghiên cứu mạnh với mục tiêu tạo ra các sản phẩm đột phá cho ngành nông nghiệp và quản lý môi trường bền vững.

Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn