Thái Lan nâng cấp HTMS Chakri Naruebet với IPMS của Thales

Ngày 12.11, Thales thông báo ký thỏa thuận với Công ty Universal Communication Systems (UCS) để lắp đặt Hệ thống quản lý nền tảng tích hợp (IPMS) cho tàu sân bay HTMS Chakri Naruebet của Hải quân Hoàng gia Thái Lan, công bố trong ngày khai mạc triển lãm Defense & Security 2025 tại Bangkok. Đây là lần đầu lực lượng này trang bị IPMS cho một tàu chiến, nhằm tăng an toàn vận hành, giảm gánh nặng cho đội ngũ kỹ thuật và nâng cao khả năng giám sát theo thời gian thực.

IPMS của Thales và mục tiêu hiện đại hóa

Theo hợp đồng, Thales chịu trách nhiệm cung cấp phần mềm và phần cứng; UCS là đối tác công nghiệp chủ chốt, tiếp nhận chuyển giao công nghệ và bảo dưỡng lâu dài. Mục tiêu hiện đại hóa tập trung vào độ an toàn kỹ thuật, hiệu quả vận hành và duy trì sẵn sàng chiến đấu cho một tàu đã hoạt động gần ba thập kỷ.

Cơ chế hoạt động và phạm vi kiểm soát

IPMS là hệ thống điều khiển phân tán, kết nối mạng lưới cảm biến và thiết bị chấp hành trên toàn tàu. Dữ liệu từ buồng máy, hệ thống điện và thiết bị phụ trợ được thu thập liên tục, gửi về các trung tâm điều khiển để xử lý. Nhờ khả năng xử lý hàng chục nghìn tín hiệu vào/ra, IPMS có thể điều chỉnh công suất động cơ, phân bổ điện năng, cảnh báo sự cố và giám sát tình trạng máy móc theo thời gian thực. Việc lắp đặt trên Chakri Naruebet sẽ thay thế toàn bộ bộ điều khiển cũ, hợp nhất quản lý động lực, điện, phụ trợ và kiểm soát hư hại vào một kiến trúc tự động hóa duy nhất.

Bảo dưỡng theo tình trạng và độ tin cậy

Một ưu điểm then chốt là bảo dưỡng theo tình trạng: hệ thống nhận biết sớm dấu hiệu hao mòn, giảm nguy cơ ngừng hoạt động ngoài kế hoạch. Điều này đặc biệt quan trọng với một nền tảng đã phục vụ gần 30 năm, giúp tăng độ tin cậy, giảm nhân lực vận hành và chi phí bảo dưỡng.

HTMS Chakri Naruebet: thông số và hiện trạng

HTMS Chakri Naruebet biên chế từ năm 1997, là tàu sân bay đầu tiên và duy nhất của Thái Lan, đồng thời là tàu sân bay nhỏ nhất còn hoạt động trên thế giới. Con tàu dài 182,6m, lượng choán nước 11.486 tấn, tốc độ tối đa 25,5 hải lý/h (47.23km/h) và tầm hoạt động tới 10.000 hải lý (18.520km). Khi biên chế đầy đủ, tàu vận hành với hơn 600 thủy thủ cùng kíp không quân và có thể mang tới 675 quân đổ bộ.

Không quân hải quân trên tàu

Ban đầu, tàu được thiết kế để vận hành 9 tiêm kích AV-8S Matador và 6 trực thăng SH-60 Seahawk. Toàn bộ Matador bị loại biên năm 2006 do phụ tùng khan hiếm và chi phí duy trì cao; nỗ lực mua Sea Harrier FA2 từ Anh không thành công, khiến tàu mất khả năng triển khai máy bay cánh cố định. Từ đó, Chakri Naruebet chuyển sang vận hành trực thăng với khả năng mang tối đa 14 chiếc tùy cấu hình nhiệm vụ.

Cảm biến và hệ thống chỉ huy

Năm 2012, tàu được nâng cấp radar Sea Giraffe AMB 3D và hệ thống 9LV Mk4, cho phép kết nối dữ liệu trực tiếp với tiêm kích Gripen của Không quân Thái Lan. Nhờ vậy, Chakri Naruebet giữ vai trò trung tâm chỉ huy - kiểm soát di động trên biển, hỗ trợ phối hợp lực lượng trong tuần tra, cứu trợ và tác chiến chung.

Nhiệm vụ thực tế và giá trị sử dụng

Sau khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, tần suất hoạt động của tàu giảm do hạn chế ngân sách, nhưng nền tảng này chứng tỏ giá trị ở các nhiệm vụ phi tác chiến: hỗ trợ cứu trợ bão Linda (1997), sóng thần (2004) và lũ lớn (2010 - 2011). Tàu có phòng mổ, nha khoa và 41 giường bệnh, hoạt động như bệnh viện dã chiến lưu động.

Hải quân Thái Lan định danh con tàu là “tàu sân bay tuần tra trực thăng ngoài khơi”. Nhiệm vụ chính gồm tuần tra biển, vận chuyển, cứu hộ - cứu nạn và chỉ huy trong hoạt động hỗ trợ nhân đạo. Thiết kế cho phép vận hành cùng lúc năm trực thăng, tăng tính linh hoạt trong ứng phó khẩn cấp và bảo đảm hậu cần.

Lý do nâng cấp IPMS và tác động vận hành

Quyết định trang bị IPMS xuất phát từ bốn yếu tố: (1) Chakri Naruebet là biểu tượng và soái hạm của Hải quân Hoàng gia Thái Lan; (2) năng lực cứu hộ, vận chuyển và điều hành trên biển vẫn cần thiết trong bối cảnh thiên tai phức tạp; (3) IPMS kéo dài tuổi thọ kỹ thuật, giảm nhân lực và tăng độ tin cậy; (4) duy trì tình trạng kỹ thuật tốt tạo dư địa cho các lựa chọn tương lai, dù Thái Lan hiện chưa có kế hoạch mua máy bay cất - hạ cánh thẳng đứng mới.

Gói IPMS không nhằm biến Chakri Naruebet thành tàu sân bay tấn công, mà đảm bảo nền tảng kỹ thuật hiện đại, vận hành hiệu quả cho các nhiệm vụ tuần tra, cứu trợ và chỉ huy trên biển. Đây là hướng nâng cấp tiết kiệm và phù hợp để duy trì năng lực chiến lược của tàu sân bay duy nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Hình ảnh khí tài liên quan

HTMS Chakri Naruebet hiện vẫn là tàu sân bay duy nhất trên thế giới chỉ vận hành trực thăng, sau khi toàn bộ tiêm kích AV-8S Matador của tàu bị loại biên năm 2006 do thiếu phụ tùng và khó khăn trong bảo dưỡng sau nhiều năm hoạt động hạn chế - Ảnh: Hải quân Mỹ

Tiêm kích AV-8S Matador của Mỹ - Ảnh: Wikimedia Commons

Trực thăng SH-60 Seahawk - Ảnh: Wikimedia Commons

Tiêm kích JAS 39 Gripen - Ảnh: AFP

CTVX