Thái Lan và mô hình Canteen chuẩn: Lời giải cho bài toán an toàn thực phẩm học đường

Đối với các bậc phụ huynh Việt Nam, nỗi lo về những bếp ăn tự phát, thiếu kiểm soát hay những suất ăn "nghèo nàn" từ các đơn vị cung cấp bên ngoài luôn thường trực. Nhìn sang Thái Lan, cách họ xây dựng và vận hành hệ thống canteen học đường mang lại những bài học kinh nghiệm quý giá về sự chuyên nghiệp và minh bạch.

An toàn thực phẩm: không còn là "may rủi"

Trao đổi với Báo Sức khỏe và đời sống, ThS.BS Dương Thị Phượng (Khoa Dinh dưỡng và Tiết chế - Bệnh viện Đại học Y dược) cho biết thách thức lớn nhất của các bếp ăn tập thể là nguy cơ ngộ độc thực phẩm diện rộng. Tại Thái Lan, việc này được kiểm soát bằng một bộ tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe. Mô hình "Canteen chuẩn" không chỉ là khẩu hiệu mà là một quy trình bắt buộc.

Mọi canteen trong trường học đều phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình bếp ăn một chiều, từ khâu tiếp nhận nguyên liệu sống đến khu vực nấu nướng và ra đồ chín. Việc lưu mẫu thức ăn, kiểm soát nhiệt độ bảo quản và vệ sinh cá nhân của nhân viên không phụ thuộc vào ý thức tự giác mà được quy định trong bảng kiểm (checklist) hàng ngày. Nhờ sự chuẩn hóa này, các rủi ro về ngộ độc và bệnh truyền qua thực phẩm được giảm thiểu tối đa, mang lại sự an tâm tuyệt đối cho phụ huynh.

Học sinh Thái Lan trong một bữa ăn bán trú tại trường.

Kiểm soát thực phẩm nghèo dinh dưỡng

Một vấn đề khác mà nhiều trường học đối mặt là thực đơn chứa năng lượng cao nhưng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng thiết yếu. Tiêu chuẩn hóa canteen tại Thái Lan đã giải quyết bài toán này bằng các định lượng cụ thể.

Các nhà thầu cung cấp suất ăn buộc phải tuân thủ tỷ lệ vàng về dinh dưỡng trong mỗi khẩu phần: bao nhiêu gram rau xanh, bao nhiêu protein và tinh bột. Đặc biệt, các giới hạn về muối và đường được kiểm soát gắt gao. Điều này giúp loại bỏ những thực đơn chỉ toàn đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ hay các món ăn vặt hấp dẫn nhưng hại sức khỏe, hướng học sinh đến thói quen ăn uống lành mạnh một cách tự nhiên.

Minh bạch hóa chuỗi cung ứng

Điểm sáng nhất trong mô hình của Thái Lan là sự minh bạch. Khi áp dụng tiêu chuẩn hóa, nhà trường có trong tay một "thước đo" để quản lý các nhà cung cấp bên ngoài.

Hợp đồng cung cấp suất ăn không chỉ dựa trên giá cả mà ràng buộc chặt chẽ bởi các tiêu chí dinh dưỡng và an toàn. Quy trình hậu kiểm được thực hiện thường xuyên và minh bạch. Bất kỳ nhà cung cấp nào vi phạm tiêu chuẩn đều bị loại bỏ ngay lập tức. Điều này buộc các đơn vị tư nhân phải tự nâng cấp năng lực, tuân thủ nghiêm ngặt nguồn gốc thực phẩm nếu muốn tham gia vào thị trường giàu tiềm năng này.

Việc mô hình hóa Canteen chuẩn giúp nâng cao và giải quyết nhiều vấn đề trong dinh dưỡng học đường.

Nâng tầm chuyên nghiệp cho bếp ăn trường học

Ngay cả với những trường có bếp ăn tự nấu, mô hình chuẩn hóa cũng giúp "lột xác" hoàn toàn cách vận hành. Từ những nhân viên nấu ăn theo kinh nghiệm, họ được đào tạo bài bản, làm việc theo bảng công thức chuẩn và quy trình HACCP (hệ thống phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn) được đơn giản hóa.

Sự chuyên nghiệp hóa này biến những bếp ăn trường học thành những dây chuyền sản xuất thực phẩm an toàn, hiệu quả và khoa học.

Việc Thái Lan tập trung xây dựng mô hình canteen chuẩn hóa đã chứng minh rằng: An toàn và dinh dưỡng học đường không thể đạt được chỉ bằng lời kêu gọi. Nó cần những bộ tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể, quy trình giám sát minh bạch và áp lực từ cơ chế chứng nhận. Đây là bài học thực tế sống động cho Việt Nam trong bối cảnh chúng ta đang nỗ lực chấn chỉnh và nâng cao chất lượng bữa ăn bán trú trên toàn quốc.

Hải Đường