Thành phố điện ảnh: Động lực phát triển công nghiệp văn hóa

Ðiện ảnh trở thành thương hiệu đô thị

Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay nhấn mạnh, các thành phố thuộc Mạng lưới các thành phố sáng tạo (UCCN) cho thấy văn hóa và công nghiệp sáng tạo có thể trở thành lực đẩy cho đầu tư và gắn kết xã hội.

Việc TPHCM gia nhập mạng lưới diễn ra sau hơn một năm chuẩn bị hồ sơ, với điểm nhấn quan trọng là Liên hoan phim quốc tế TPHCM (HIFF), sự kiện điện ảnh do UBND thành phố tổ chức, quy tụ 200 nghệ sĩ từ nhiều quốc gia.

Liên hoan đồng thời chiếu phim và tổ chức triển lãm, tọa đàm, giao lưu cùng các hoạt động âm nhạc, thời trang, qua đó thể hiện năng lực tổ chức sự kiện văn hóa quy mô lớn của thành phố.

Việc TPHCM được UNESCO công nhận là Thành phố điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á đã tạo ra một cú hích lớn đối với giới làm phim

NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM, cho biết, việc gia nhập mạng lưới UCCN mở ra điều kiện để thành phố triển khai các dự án phát triển điện ảnh theo hướng chuyên nghiệp hơn, từ đào tạo, trao đổi chuyên gia đến hợp tác sản xuất quốc tế.

Một trong những bước đi đầu tiên là phối hợp với Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam biên soạn “Cẩm nang hướng dẫn quay phim tại TPHCM”, ấn phẩm hỗ trợ các nhà làm phim trong và ngoài nước và thể hiện cam kết phát triển điện ảnh gắn với Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của thành phố đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Ở nhiều thành phố trên thế giới, công nghiệp điện ảnh đều phải “gánh” nhiệm vụ kép: vừa là một ngành kinh tế vừa là công cụ xây dựng thương hiệu địa phương. Mumbai gắn liền với Bollywood, Seoul trở thành tâm điểm làn sóng nội dung Hàn Quốc, còn Rome nổi tiếng qua Cinecittà.

TS. Nguyễn Văn Minh (ĐH KHXH&NV) đánh giá: “Danh hiệu Thành phố điện ảnh có thể tạo ra hiệu ứng tương tự. Việc các đạo diễn, đoàn phim, nhà sản xuất quốc tế tìm đến thành phố để hợp tác hoặc quay phim sẽ làm hình ảnh đô thị được lan tỏa rộng rãi. Mỗi dự án phim, mỗi sự kiện điện ảnh là một cơ hội quảng bá không mất phí”.

Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM khẳng định mục tiêu biến HIFF thành sự kiện thường niên, qua đó xây dựng “điểm hẹn điện ảnh” của khu vực. Đây cũng là cách để thành phố nâng cao uy tín quốc tế, thu hút đầu tư và nuôi dưỡng cộng đồng yêu phim.

Ðóng góp quan trọng cho công nghiệp văn hóa

TPHCM ưu tiên phát triển 8 lĩnh vực công nghiệp văn hóa, trong đó điện ảnh được xem là mũi nhọn. Thành phố đặt mục tiêu các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7,2% GRDP vào năm 2030.

Liên hoan phim quốc tế TPHCM được Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM định hướng trở thành sự kiện điện ảnh hằng năm

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội cho rằng, điện ảnh có khả năng lan tỏa mạnh nhờ tính đại chúng và sức ảnh hưởng rộng, “giúp các thành phố xây dựng thương hiệu, thu hút đầu tư và tạo ra giá trị dài hạn cho cộng đồng”.

Ông nhận định, việc TPHCM kiên trì phát triển hạ tầng sáng tạo sẽ mang lại lợi ích kép: thúc đẩy ngành công nghiệp nội dung và mở rộng không gian văn hóa cho cư dân đô thị.

Được biết, thành phố đang xây dựng hệ sinh thái điện ảnh toàn diện hơn, bắt đầu từ các thiết chế quan trọng. Trung tâm hỗ trợ phát triển điện ảnh được kỳ vọng đóng vai trò đầu mối hướng dẫn thủ tục, kết nối đoàn phim và hỗ trợ sản xuất.

Cùng với đó, cơ sở dữ liệu chuyên ngành giúp các nhà sản xuất dễ dàng tiếp cận thông tin về bối cảnh quay, nhân lực, thiết bị và dịch vụ hậu cần. Các quỹ tài chính hỗ trợ phim cũng là yếu tố then chốt, tạo điều kiện để những dự án có chất lượng nhưng thiếu nguồn lực tiếp cận cơ hội đầu tư.

Ông Bùi Hoài Sơn đánh giá cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98 đã mở đường cho xã hội hóa mạnh mẽ hơn. Từ đây, nhiều mô hình đầu tư vào nghệ thuật được triển khai, như việc doanh nghiệp hợp tác với thành phố để tổ chức các liên hoan phim, hay mở rộng không gian sáng tạo tại quận 1, quận 3 (cũ) và Thủ Đức.

“Điện ảnh luôn cần sự tham gia của nhiều chủ thể, từ doanh nghiệp, trường đào tạo đến cộng đồng nghệ sĩ. Khi nguồn lực đa dạng hơn, hệ sinh thái sẽ phát triển bền vững hơn”, ông nhận xét.

Thực tế cho thấy, các dự án như “Sắc màu điện ảnh” hay các hoạt động chiếu phim cộng đồng tại những không gian sáng tạo đã thu hút sự tham gia của nhiều nhóm trẻ, tạo ra nguồn lực quan trọng cho ngành. Những mô hình này ngoài việc thúc đẩy sản xuất nội dung còn góp phần gia tăng hoạt động văn hóa cho cư dân, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu hình thành một đô thị sáng tạo.

Đạo diễn Victor Vũ cho rằng, việc TPHCM được UNESCO công nhận là Thành phố điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á đã tạo ra một cú hích lớn đối với giới làm phim.

Theo anh, danh hiệu này mang đến sự kỳ vọng mạnh mẽ vì nó mở ra cơ hội để điện ảnh Việt Nam bước vào một giai đoạn phát triển chuyên nghiệp hơn, đặc biệt ở khâu sản xuất, hợp tác quốc tế và xây dựng môi trường sáng tạo. Những người làm nghề kỳ vọng danh hiệu mới của TPHCM sẽ đi kèm với một hệ sinh thái sáng tạo hoàn chỉnh hơn.

“Chúng tôi mong có thêm trường quay đạt chuẩn, dịch vụ hậu kỳ đồng bộ và những cơ chế hỗ trợ thực sự giúp đoàn phim yên tâm sáng tác,” anh nói.

Cơ hội của Hà Nội, Đà Nẵng và Đà Lạt

Việc TPHCM được UNESCO công nhận là Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực điện ảnh mở ra triển vọng để các đô thị khác của Việt Nam tham gia sâu hơn vào mạng lưới này, đặc biệt là Hà Nội, Đà Nẵng và Đà Lạt, ba thành phố đã có mặt trong UCCN ở các lĩnh vực khác nhau.

Lợi thế của Hà Nội

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội đánh giá, Hà Nội có lợi thế lớn nhờ chiều sâu văn hóa và mật độ di sản.

Ông cho rằng cấu trúc đô thị độc đáo với phố cổ, khu phố Pháp, những không gian nghệ thuật đương đại và hệ thống trường nghệ thuật mạnh giúp Hà Nội trở thành nơi phù hợp để phát triển mô hình du lịch điện ảnh, đồng thời thuận lợi khi tổ chức các hoạt động giao lưu, hội thảo quốc tế về phim.

Đạo diễn Phạm Thành Đạt cũng khẳng định, Hà Nội có cộng đồng nghệ sĩ trẻ năng động, sẵn sàng thử nghiệm các hình thức làm phim mới, từ phim độc lập, phim ngắn cho đến các dự án nghệ thuật đa phương tiện.

Ông Đạt cho rằng, chính năng lượng sáng tạo này đang góp phần đưa Hà Nội trở thành môi trường thuận lợi cho các dự án hợp tác quốc tế, workshop, trại sáng tác hay hoạt động sản xuất quy mô nhỏ nhưng có tính thử nghiệm cao.

“Trạm sáng tạo” miền Trung

Về phía Đà Nẵng, địa phương đang nổi lên như một điểm tựa mới của điện ảnh Việt Nam nhờ lợi thế về hạ tầng đô thị, cảnh quan và đặc biệt là sự hiện diện của Liên hoan phim quốc tế Đà Nẵng (DANAFF), việc được gắn mác thành phố điện ảnh càng là “nước chảy thành sông”.

Hạnh Đỗ - Đạt Nhi