Tháo gỡ điểm nghẽn, tạo hành lang pháp lý mở cho phát triển năng lượng

Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trân trọng cảm ơn các đại biểu đã dành nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm đối với dự thảo Nghị quyết. Trước đó, trong phiên thảo luận tại tổ, đã có 40 đại biểu phát biểu; đa số thống nhất về sự cần thiết ban hành Nghị quyết cũng như các định hướng lớn được đề xuất. Bộ Công Thương đã hoàn thiện báo cáo tiếp thu, giải trình và gửi tới các đại biểu cùng dự thảo mới nhất của Nghị quyết.

“Tại hội trường hôm nay tiếp tục có 13 đại biểu góp ý, chúng tôi trân trọng cảm ơn và sẽ nghiêm túc tiếp thu để phối hợp với cơ quan thẩm tra hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội xem xét thông qua”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình trước Quốc hội.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định đa số ý kiến đại biểu đều cho rằng việc ban hành Nghị quyết là cần thiết và phù hợp với chủ trương của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 70 về phát triển năng lượng quốc gia. Nghị quyết sẽ giúp tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo hành lang pháp lý mở, triển khai hiệu quả Quy hoạch Điện VIII và thực hiện cam kết đạt trung hòa carbon vào năm 2050.

Theo Bộ trưởng, dự thảo được xây dựng trên cơ sở khảo sát thực tiễn tại nhiều địa phương, doanh nghiệp, với mục tiêu cao nhất là bảo đảm an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn tới.

Sau khi có ý kiến thẩm tra của các Ủy ban Quốc hội và chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo đã được chỉnh lý, bổ sung nhiều cơ chế mang tính đột phá, đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng cho cả khu vực nhà nước và tư nhân, bảo đảm phù hợp tinh thần Nghị quyết 68 và 70 của Bộ Chính trị.

Về tên gọi và tính đồng bộ của dự thảo với các luật đang được xem xét, Bộ trưởng cho biết cơ quan soạn thảo đã phối hợp với các cơ quan thẩm tra rà soát kỹ lưỡng. Một số nội dung được lược bỏ để tránh chồng chéo, chẳng hạn như quy định về dự trữ quốc gia xăng dầu (đã có trong dự thảo Luật Dự trữ quốc gia), hay cơ chế xử lý dự án chậm tiến độ (đã có trong Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Điện lực).

Dự thảo cũng được chỉnh sửa theo hướng quy định các nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội hoặc giao Chính phủ quy định; các vấn đề có tính linh hoạt, biến động sẽ được hướng dẫn ở cấp Chính phủ để rút ngắn thời gian triển khai.

Các nội dung quan trọng được hoàn thiện gồm: quy định về năng lực tài chính doanh nghiệp; hồ sơ chấp thuận chủ trương đầu tư điện gió ngoài khơi; cơ chế phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ (SMR); cơ chế xử lý chi phí khảo sát; trình tự thẩm định dự án điện gió ngoài khơi; mở rộng cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA).

Giải trình về phạm vi điều chỉnh, Bộ trưởng cho biết dự thảo đã được chỉnh lý để áp dụng cho các dự án điện, dầu khí, than quan trọng, cấp bách theo danh mục Thủ tướng quyết định. Bộ trưởng khẳng định danh mục này đã được Chính phủ xây dựng cụ thể, chỉ áp dụng với các dự án thật sự quan trọng.

Việt Nam có tiềm năng điện gió ngoài khơi rất lớn (Ảnh minh họa)

Về cập nhật Quy hoạch điện lực, Bộ trưởng nêu rõ việc điều chỉnh này không làm thay đổi quan điểm, mục tiêu, tổng công suất nguồn điện theo Quy hoạch điện VIII; chỉ nhằm bổ sung những nội dung cần thiết theo yêu cầu thực tiễn, phù hợp tinh thần Nghị quyết 70.

Một nội dung nhận được nhiều ý kiến là thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư điện gió ngoài khơi giai đoạn 2026-2030. Bộ trưởng cho biết dự thảo đã chỉnh sửa theo hướng: Giao Thủ tướng quyết định chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư đối với phần công suất 6.000 MW giai đoạn 2026-2030; Không áp dụng đấu giá đất hay đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với phần công suất này; Phần công suất còn lại 11.000 MW sẽ thực hiện theo quy định hiện hành để bảo đảm phân cấp và hiệu quả quản lý.

Đối với điện gió ngoài khơi, Bộ trưởng nhấn mạnh Việt Nam có tiềm năng rất lớn nhưng đây là lĩnh vực hoàn toàn mới, yêu cầu đặc biệt về an ninh - quốc phòng. Vì vậy, Chính phủ chủ trương triển khai từng bước, rút kinh nghiệm, tránh phát triển quá nóng gây hệ lụy.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo đã mở rộng đối tượng áp dụng cơ chế DPPA cho các đơn vị bán lẻ điện đủ điều kiện. Với thủy điện nhỏ, Bộ trưởng cho biết đây không phải lĩnh vực cấp bách; các vấn đề liên quan sẽ được rà soát khi sửa Luật Điện lực vào năm 2026.

Trước lo ngại “xin - cho” khi trao thêm cơ chế, Bộ trưởng khẳng định tất cả quy định sẽ được kiểm soát chặt chẽ; Nghị quyết chỉ có hiệu lực 5 năm và hết thời hạn sẽ quay về thực hiện theo pháp luật hiện hành.

Kết thúc phần giải trình, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra, tiếp thu đầy đủ ý kiến xác đáng của các đại biểu để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội tại kỳ họp này.

Huy Tùng