Thể chế, pháp luật là đột phá chiến lược, quyết định sự phát triển đất nước

Dự hội thảo có đồng chí Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Nội chính Trung ương; các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh.

Các đại biểu chủ trì Hội thảo. Ảnh: TTXVN

Trong chương trình, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo và đại diện một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý và hoạt động thực tiễn tập trung thảo luận, làm rõ căn cứ lý luận, nền tảng cho việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Nhiều ý kiến cho rằng, Việt Nam đã thiết lập được khung cấu trúc pháp luật cơ bản, khá đầy đủ. Hệ thống pháp luật cơ bản đáp ứng được nhu cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội với khoảng gần 300 luật, bộ luật, pháp lệnh cùng nhiều văn bản quy phạm pháp luật dưới luật còn hiệu lực.

Song, vấn đề tính hợp lý của cấu trúc hệ thống pháp luật vẫn còn là thách thức lớn. Các biểu hiện điển hình là sự phân tán, thiếu đồng bộ, chồng chéo giữa các văn bản quy phạm; ranh giới mờ giữa các cấp độ pháp luật và cơ chế phối hợp chưa rõ ràng giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp...

Các vấn đề này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có các tiêu chí khoa học để đánh giá mức độ hợp lý của cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay. Việc nghiên cứu và xác lập hệ thống tiêu chí này không chỉ có ý nghĩa lý luận, góp phần làm sáng tỏ khái niệm “tính hợp lý” trong khoa học pháp lý, mà còn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, làm cơ sở cho việc đánh giá, cải cách và hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng hiện đại, thống nhất, khả thi và phù hợp với yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước trong bối cảnh mới.

Theo GS.TS Võ Khánh Vinh - nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật trong giai đoạn mới phải được thực hiện dựa trên những quan điểm chỉ đạo cốt lõi. Đó là, lấy chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, làm kim chỉ nam. Mọi giải pháp hoàn thiện cấu trúc pháp luật đều phải nhằm mục tiêu cuối cùng là xây dựng một hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, nhân đạo, đầy đủ và kịp thời, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long phát biểu tại hội thảo. Ảnh: BTC

Quá trình xây dựng luật, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Cần chủ động, tích cực nghiên cứu và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của các nước có hệ thống pháp luật phát triển, đặc biệt là các kinh nghiệm về kỹ thuật lập pháp, pháp điển hóa và kiểm soát xung đột pháp luật. Việc này giúp Việt Nam đi tắt đón đầu, xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại, tương thích với các chuẩn mực chung và thông lệ quốc tế tốt.

“Mọi giải pháp phải hướng tới việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, tháo gỡ các rào cản cho hoạt động sản xuất kinh doanh, và giảm thiểu chi phí tuân thủ cho xã hội”, GS.TS Võ Khánh Vinh nhấn mạnh.

GS.TS Phan Trung Lý - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề nghị Chính phủ ban hành chương trình hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật (lộ trình 2025-2030), xác định khung pháp luật, những lĩnh vực ưu tiên sửa đổi gồm pháp luật về kinh tế số, kinh tế xanh, tài sản số, kinh tế tư nhân, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, lĩnh vực đầu tư, doanh nghiệp, thuế, lao động, sở hữu trí tuệ. Quốc hội rà soát sửa đổi bổ sung luật theo yêu cầu hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu kỷ nguyên mới. Cùng đó, ban hành cơ chế pháp lý đặc biệt phục vụ cho việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu Kỷ nguyên mới,,

Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết, Bộ Tư pháp phối hợp với các cơ quan liên quan đã dự thảo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” tập trung nêu bật các định hướng lớn và các định hướng theo những lĩnh vực: Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; văn hóa; giáo dục; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; quản lý và phát triển xã hội; tài nguyên, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; quốc phòng, an ninh, đối ngoại; tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, phát huy dân chủ, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Đề án cũng đề xuất những văn bản luật cần được ban hành mới, các văn bản luật cần sửa đổi, bổ sung theo sát các chủ trương, định hướng của Đảng để hiện thực hóa cho được 2 mục tiêu 100 năm.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đánh giá, hội nghị góp phần làm sáng tỏ khía cạnh lý luận, thực tiễn để thực hiện mục tiêu đưa thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, đóng vai trò dẫn dắt phát triển đất nước.

Phó Thủ tướng khẳng định, hệ thống thể chế, pháp luật là một yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của mỗi quốc gia. Những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật, xác định đây là một trong ba đột phá chiến lược. Đặc biệt, Nghị quyết 27 về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật là những chủ trương mang tính lịch sử, định hướng cho sự phát triển của hệ thống pháp luật Việt Nam trong thời gian vừa qua và trong thời gian tới.

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: TTXVN

Nhiều kỹ thuật lập pháp hiện đại đã được tiếp thu và ứng dụng tại Việt Nam, như: Đánh giá tác động của chính sách; tham vấn ý kiến chuyên gia và người dân; bảo đảm tương thích với các điều ước quốc tế, có tính tới yếu tố hài hòa hóa với các thông lệ pháp luật tiến bộ ở các quốc gia trên thế giới, nhất là trong các lĩnh vực như pháp luật dân sự - kinh tế - thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, cạnh tranh, bảo vệ dữ liệu cá nhân…

Trên cơ sở ý kiến của các chuyên gia, cần xác định cụ thể phương hướng, giải pháp, lộ trình hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam để khắc phục những hạn chế, bất cập, xây dựng một cấu trúc hệ thống pháp luật hoàn thiện hơn để Nhà nước và các chủ thể phát huy đúng vai trò, vị trí, trách nhiệm trong tiến trình phát triển của đất nước.

Hà Phong