Thế trận mùa đông cân não: Cục diện chiến sự giằng co tại Ukraine

Khi cuộc xung đột đã kéo dài gần 4 năm, cả Nga và Ukraine đều có dấu hiệu mệt mỏi nhưng hai bên vẫn chưa sẵn sàng đàm phán về một thỏa thuận ngừng bắn nhằm chấm dứt giao tranh.

Theo các chuyên gia, đến thời điểm hiện tại, Tổng thống Nga Putin vẫn giữ nguyên các điều kiện mà nước này đưa ra và không chấp nhận bất cứ sự nhượng bộ nào với Ukraine. Ở chiều ngược lại, với vai trò là bên phòng thủ, Kiev gần như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục chiến đấu, bởi mỗi bước lùi trên chiến trường đều mang ý nghĩa sống còn đối với quốc gia này.

Giao tranh diễn ra ác liệt giữa Nga và Ukraine. Nguồn: TASS

Việc Mỹ giảm dần hỗ trợ về kỹ thuật và viện trợ quân sự cho Ukraine đã khiến Điện Kremlin tin rằng họ có thể cầm cự lâu hơn Ukraine, đặc biệt khi Kiev đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng đạn dược và vật tư chiến đấu. Còn châu Âu lại tập trung nhiều hơn vào các kế hoạch “hậu ngừng bắn”, với một “liên minh tự nguyện” cam kết sẵn sàng triển khai lực lượng tới Ukraine sau khi chiến sự chấm dứt.

Nga đặt cược vào thế trận mùa đông

Giới phân tích cho rằng, Nga có khả năng thực hiện mục tiêu chiến lược theo ba giai đoạn, trong đó giai đoạn đầu tiên liên quan đến giao tranh trực tiếp. Ở giai đoạn đầu, Nga tìm cách làm suy yếu sức chiến đấu của quân đội Ukraine, cũng như giành quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ.

Theo đánh giá của các nhà hoạch định chiến lược Nga, mục tiêu này có thể đạt được nếu Moscow kiểm soát bốn tỉnh đã sáp nhập cùng với ba khu vực trọng yếu là Kharkiv, Mykolaiv và Odesa. Trong bối cảnh đó, Điện Kremlin được cho là sẽ tìm kiếm một lệnh ngừng bắn và bước sang giai đoạn thứ hai, sử dụng sức ép kinh tế và quân sự để buộc Ukraine phải nhượng bộ.

Giai đoạn thứ ba, theo dự tính của Moscow, là buộc Ukraine trở thành một quốc gia trung lập, rời xa quỹ đạo của phương Tây. Giới chỉ huy quân sự Nga kỳ vọng rằng nếu làm suy yếu năng lực chiến đấu của lực lượng vũ trang Ukraine, quá trình giành quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ sẽ diễn ra nhanh hơn. Sau hai năm duy trì thế tấn công, Nga đang gia tăng áp lực khi năng lực phòng thủ của Ukraine dần suy giảm. Cho đến thời điểm hiện tại, hệ thống phòng không của Nga đã có thể đánh chặn tới 95% máy bay không người lái của Ukraine.

Theo các nguồn tin quân sự, số lượng bộ binh trong các đơn vị Ukraine đang sụt giảm theo thời gian, dù tổng quân số được báo cáo vẫn ở mức ổn định. Điều này cho thấy Kiev đang phải đối mặt với thách thức ngày càng lớn về nhân lực và khả năng duy trì sức chiến đấu trong bối cảnh cuộc chiến chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Tuy vậy, Ukraine đang đẩy mạnh việc chế tạo máy bay không người lái, phát triển các loại tên lửa hành trình trong nước và nỗ lực lấp đầy kho dự trữ vũ khí trong nước. Một số tên lửa do Ukraine phát triển không chỉ tiêu diệt hiệu quả nhiều loại mục tiêu mà còn có thể xuyên thủng các hệ thống phòng không của Nga.

Ukraine đếm ngược từng giờ

Khi cuộc chiến chuẩn bị bước vào mùa đông thứ tư, khả năng chiến đấu của Ukraine sẽ phụ thuộc vào ba yếu tố cốt lõi: trang bị, nhân lực và ý chí chiến đấu. Hiện nay, nhiệm vụ cung cấp đạn dược cho Lực lượng Vũ trang Ukraine chủ yếu do châu Âu đảm nhận. Đây là cam kết mà chính phủ các nước châu Âu đã đưa ra và tìm cách thực hiện. Ngoài việc gia tăng sản lượng đạn pháo, châu Âu cũng mở rộng sản xuất các bộ phận cho tên lửa hành trình, máy bay không người lái và nhiều loại vũ khí khác - dù công suất sản xuất hệ thống phòng không vẫn còn hạn chế.

Trong khi đó, Mỹ gần như đã ngừng hoàn toàn việc viện trợ thiết bị quân sự cho Ukraine. Vấn đề trọng tâm hiện nay là liệu chính quyền Tổng thống Trump có cho phép Kiev tiếp tục mua các loại vũ khí do Mỹ sản xuất như tên lửa đánh chặn Patriot, hệ thống pháo phản lực dẫn đường, đạn pháo laser cỡ 155 mm, hay các linh kiện chuyên dụng cho máy bay F-16 hay không. Về tổng thể, nguồn cung cấp trang bị của Ukraine vẫn khá hạn hẹp.

Tình hình nhân lực của Ukraine cũng đang gây nhiều tranh cãi. Số lượng bộ binh sẵn sàng chiến đấu của nước này đã giảm liên tục trong gần hai năm qua. Nếu xu hướng này tiếp diễn, tuyến phòng thủ của Kiev có nguy cơ bị suy yếu nghiêm trọng, Vấn đề không nằm ở việc tuyển quân, mà ở chất lượng huấn luyện và khả năng tích hợp binh sĩ vào các lữ đoàn tác chiến. Mặc dù số binh sỹ trong lực lượng vũ trang hiện ở mức cao nhất kể từ khi xung đột xảy ra nhưng quân đội Ukraine vẫn thiếu hụt nghiêm trọng những người có khả năng đảm nhiệm vai trò chiến đấu trên tiền tuyến.

Trong hơn 3 năm qua, nhiều nước phương Tây đã tích cực huấn luyện binh sĩ Ukraine ở nước ngoài, song hiệu quả còn hạn chế. Nguyên nhân chính là do cách huấn luyện tách rời khỏi thực địa, đồng thời Ukraine thiếu trang thiết bị để triển khai huấn luyện quy mô lớn bên ngoài lãnh thổ. Ngoài ra, các quy định thời bình của châu Âu cũng khiến phần lớn khí tài không được sử dụng đúng chức năng trong quá trình huấn luyện.

Mùa đông khắc nghiệt sắp tới

Mùa đông năm nay có thể trở thành bước ngoặt quyết định của cuộc chiến. Nga đang sản xuất tên lửa với sản lượng cao chưa từng có, trong khi hệ thống năng lượng của Ukraine – vốn đã bị tàn phá nặng nề – không còn đủ khả năng cung cấp điện cho toàn bộ đất nước. Ngay cả trung tâm thủ đô Kiev cũng thường xuyên mất điện hàng giờ mỗi ngày. Hệ thống sưởi vẫn đang hoạt động, song nhiệt độ đang giảm nhanh và Ukraine phải chuẩn bị cho nguy cơ gián đoạn nghiêm trọng các dịch vụ thiết yếu trong những tháng lạnh giá sắp tới.

Nếu Nga có thể đẩy nhanh đà tiến công bằng cách làm suy yếu các tuyến phòng thủ của Ukraine, Moscow có thể định hình cục diện chiến trường theo hướng có lợi cho nước này. Tuy nhiên, kịch bản đó không phải là điều chắc chắn. Nếu Ukraine phối hợp chặt chẽ với các cường quốc phương Tây để gây áp lực thực sự lên nền kinh tế và hạ tầng năng lượng của Nga, một lệnh ngừng bắn có thể đạt được vào cuối năm tới. Khi năng lực quân sự của Ukraine được củng cố, trong khi nguồn thu từ xuất khẩu của Nga bị thu hẹp và các nhà máy lọc dầu, cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga tiếp tục bị tấn công, Moscow có thể buộc phải xem xét lại chiến dịch quân sự của nước này.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Foreign Affairs