Thênh thang dạo bước xứ Cùa

1. Tôi hỏi ông Phạm Quang Trung có biết đại tá, nhà thơ Nguyễn Hữu Quý không? Vị Chủ tịch CCB xã Cam Lộ gật đầu: "Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý gắn bó với Cam Lộ. Hình như vợ bác Quý là người xứ Cùa".

Sở dĩ chạm đất xứ Cùa, tôi lại nhớ đến nhà thơ Nguyễn Hữu Quý vì ông gốc gác ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình (cũ); vì ông là một người lính Trường Sơn, đầy duyên nợ với đồng đội, đồng chí một thời Trường Sơn; vì ông có vợ xứ Cùa. Ông nhà thơ quân đội đi tán vợ xứ Cùa, đưa cả mưa, bùn đất quê vợ vào thơ... cực kỳ dung dị và... rất thơ: “Có lên Cùa anh nhớ tránh khi mưa/Bởi khi mưa đất mến người lắm đấy/Anh còn nhớ có lần em bảo vậy/Để hôm nay anh lại đến với Cùa/Nỗi niềm chi đèo trắng cơn mưa/Người ướt áo lại quanh co đèo dốc/Ngó về quê em quên mệt nhọc/Qua hết đèo gặp chân núi lúa xanh...".

Chợ Của - Ảnh: T.Long

Qua hết đèo Cùa, trải rộng ra trước mặt là một màu xanh thanh bình ấm no. Đồng nghiệp tôi cứ khen lấy, khen để rằng các trục đường làng, ngõ xóm, đường liên thôn, liên xã vùng Cùa rực rỡ những sắc hoa. Rồi nữa, thấy bạt ngàn cao su, bạt ngàn cây dược liệu. Nhìn đã con mắt, chẳng muốn rời xa.

"So với 10 năm trước, vùng Cùa đổi thay nhiều. Bây giờ người Cùa gặp nhau có thể tự hào: "Nhà xa thị tứ chút thôi, chứ tiền bạc thì khỏi phải lo". Bình quân mỗi hộ gia đình có 5-7ha rừng; 1- 3ha trồng cao su, tiêu, cây dược liệu và các mô hình chăn nuôi... kinh tế vững lên từng ngày. Thời điểm xe máy Air Blade đang thịnh hành, người dân vùng Cùa thuê hẳn một chiếc xe tải lớn về TP. Đông Hà (cũ) mua hết tất cả xe hãng này có trong đại lý. Độ chịu chơi của người vùng Cùa khiến chủ đại lý xe máy phải mắt tròn, mắt dẹt", ông Phạm Quang Trung tếu táo.

2. Chúng tôi đến thăm gia đình ông Lê Văn Thành ở thôn Quất Xá Thượng, xã Cam Thành (cũ). Trong câu chuyện vào một buổi sớm mai mây trắng giăng đầy xứ Cùa, ông Thành bảo mình là CCB, nguyên lính Sư đoàn 312, nhập ngũ năm 1981, xuất ngũ năm 1985. Sống trên vùng đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu thuận hòa tựa Tây Nguyên, nếu không biết khai thác tiềm năng, thế mạnh, nếu không "bắt đất trở mình", giúp con người làm giàu là có lỗi với đất, với thiên nhiên, với quê hương.

Sở hữu diện tích đất lên đến 15ha, vợ chồng ông Thành và các con sau một quá trình "phục hóa" hình thành nên mô hình kinh tế kết hợp khá hiệu quả với 7ha keo, 3ha cao su, còn lại là diện tích ao cá, trồng tiêu và cây ăn quả, thu nhập bình quân đạt 100 triệu đồng/năm.

Điều đặc biệt tôi cảm nhận được từ ông Lê Văn Thành chính là bản lĩnh của người lính Cụ Hồ "dám nghĩ, dám làm". Chính ông Thành là người đã đưa giống cam, bưởi về trồng thí điểm tại xứ Cùa. Với 300 gốc cam, 200 gốc bưởi, sau 5 năm đầu tư đã cho mùa quả ngọt đầu tiên, thu hoạch khoảng 5 tấn quả, lợi nhuận trên 70 triệu đồng.

Vườn cam cho mùa quả ngọt đầu tiên của gia đình ông Lê Văn Thành - Ảnh: T.Long

Chợ Của nằm sát ngay trục đường chính. Thăm một vùng đất mới, muốn biết đời sống của người dân địa phương ra sao, xin mời bạn hãy ghé chợ. Trong lúc chợ truyền thống dù to hay nhỏ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đang bị thu hẹp dần vì sự cạnh tranh của hệ thống siêu thị và kinh doanh online thì chợ Của vẫn tấp nập người bán kẻ mua mỗi ngày. Hàng hóa tại chợ Của phong phú vô kể, từ dưới xuôi lên, từ miền ngược dọc Quốc lộ 9 về và đầy đủ sản vật xứ Cùa: Gà Của, tiêu, gừng, nghệ, riềng, chè xanh... Các sản phẩm OCOP thương hiệu xứ Cùa như: Cao chè vằng, cao giảo cổ lam, cao lạc tiên - đinh lăng, cao cà gai leo...

Vô xứ Cùa, hỏi ông Nguyễn Văn Cảnh, Giám đốc Công ty TNHH May xuất khẩu Cảnh Lộc, ai cũng biết. Họ biết ông không phải từ cái chức danh giám đốc kia mà họ hiểu ông một người lính Cụ Hồ khởi nghiệp bằng hai bàn tay trắng, bằng tình yêu xứ Cùa.

Gặp ông Nguyễn Văn Cảnh, nhắc chuyện làm giàu, ông hồn hậu: “Năm 1984, tôi ra quân. Vùng Cùa quê hương tôi đất đai tươi tốt, khí hậu ôn hòa, nhưng thời điểm đó người dân ai cũng nghèo. Không cam chịu đói nghèo, tôi quyết định khai hoang đất đai trồng tiêu và chăn nuôi lợn nái. Có thời điểm gia đình tôi nuôi đến 150 con lợn nái, thu hoạch được 1,5 tấn tiêu hạt. Khi quê hương đổi mới, nhận thấy chăn nuôi ảnh hưởng đến môi trường, tôi chuyển hướng sang mở nhà máy chế biến tinh bột sắn. Được một thời gian, thấy không cạnh tranh nổi với các cơ sở sản xuất lớn nên năm 2020, tôi dồn tất cả vốn liếng khoảng 6 tỉ đồng, thành lập Công ty TNHH May xuất khẩu Cảnh Lộc".

Ông Nguyễn Văn Cảnh và các sản phẩm may mặc của Công ty TNHH May xuất khẩu Cảnh Lộc - Ảnh: T.Long

Công ty may của ông Nguyễn Văn Cảnh đi vào hoạt động đúng thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát, vượt qua mọi khó khăn để rồi doanh thu lúc ổn định nhất đạt khoảng 500 triệu đồng. Đang “ăn nên làm ra", tạo việc làm cho hơn 100 lao động xứ Cùa với mức thu nhập từ 7-8 triệu đồng/tháng thì thời gian qua, do ảnh hưởng cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc (mà sản phẩm của Công ty TNHH May xuất khẩu Cảnh Lộc lại chủ yếu xuất khẩu sang thị trường Mỹ - PV)... nên "cái khó" lại ập đến.

"Qua cơn bĩ cực tới hồi thái lai" thôi! Tôi sẽ tiếp tục cố gắng, sẽ cống hiến hết mình cho vùng Cùa quê hương mình", ông Nguyễn Văn Cảnh lạc quan nói.

3. Tạm biệt xứ Cùa, mang theo ân tình người dân đang từng ngày "chung lưng, đấu cật" giúp xứ Cùa phát triển. Nghe thâm trầm trong lòng nhiều dự cảm, như ngày xưa ông nhà thơ áo lính Nguyễn Hữu Quý vượt đèo Cùa đến với xứ Cùa thương nhớ "Ngó về quê em quên mệt nhọc/Qua hết đèo gặp chân núi lúa xanh...".

Ngô Thanh Long