Thi đua, khen thưởng - động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của Quốc hội

Trao đổi với Báo Đại biểu Nhân dân, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Thi đua - Khen thưởng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội NGUYỄN HỮU ĐÔNG nhấn mạnh, giai đoạn 2025 - 2030 đang đặt ra nhiều yêu cầu mới, đòi hỏi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và đối ngoại nghị viện. Để thực hiện được các nhiệm vụ trọng tâm đó, công tác thi đua, khen thưởng tiếp tục được xác định là động lực tinh thần và công cụ quản trị mềm để thúc đẩy cải cách, đổi mới sáng tạo và nâng cao hơn nữa hiệu quả công việc. Đặc biệt, cần gắn thi đua, khen thưởng với thực hiện nhiệm vụ chính trị của Quốc hội.

Đạt được những kết quả nổi bật, thể hiện rõ tinh thần đổi mới sáng tạo

- Giai đoạn 2020 - 2025 là giai đoạn có ý nghĩa đặc biệt đối với sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn, đất nước ta, trong đó có Quốc hội, phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức từ những biến động sâu sắc của thế giới, thiên tai, đại dịch Covid-19… Trong bối cảnh đó, công tác thi đua, khen thưởng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội đạt được những kết quả nổi bật nào, thưa ông?

Ảnh: Phạm Thắng

- Như chúng ta đã biết, giai đoạn 2020 - 2025 là giai đoạn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Đây là thời kỳ bản lề chuẩn bị nền tảng cho giai đoạn phát triển mới (2026 - 2030) và tầm nhìn đến năm 2045, với việc triển khai mạnh mẽ chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tái cấu trúc không gian phát triển mới. Đặc biệt, từ sau Hội nghị Trung ương 10 Khóa XIII, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra nhiều chủ trương, quyết sách hệ trọng đối với sự phát triển của đất nước, đòi hỏi Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải thể chế hóa kịp thời, quyết định đúng đắn và giám sát chặt chẽ việc thực hiện.

Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn, đất nước ta phải đối diện với nhiều biến động sâu sắc của thế giới, như xung đột chính trị, biến đổi khí hậu, đại dịch Covid-19… cùng những thay đổi vũ bão của khoa học công nghệ, tác động ngày càng sâu rộng tới mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Khối lượng công việc của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội tăng vượt bậc, đặt ra yêu cầu rất cao cả về tiến độ và chất lượng. Cùng với đó, quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ yêu cầu cấp thiết phải đổi mới toàn diện phương thức làm việc của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội.

Trong bối cảnh đó, công tác thi đua, khen thưởng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội giai đoạn 2020 - 2025 đã đạt được những kết quả, nổi bật cả về ý nghĩa chính trị, pháp lý và phương thức lãnh đạo, thể hiện rõ tinh thần đổi mới sáng tạo của cơ quan thường trực Quốc hội.

Trong đó, nổi bật là công tác thi đua, khen thưởng gắn chặt với nhiệm vụ chính trị trọng tâm, tạo động lực thực chất cho việc thực hiện thắng lợi chương trình công tác toàn khóa. Các phong trào thi đua được phát động đúng thời điểm, thiết thực, sát chức năng, nhiệm vụ; không dàn trải, không hình thức. Đáng chú ý, phong trào “Lập pháp chủ động - Giám sát hiệu quả - Quyết sách kịp thời - Bứt phá phát triển” đã trở thành khẩu hiệu hành động đặc trưng của Quốc hội Khóa XV, giúp nâng cao hiệu suất và chất lượng trong mọi khâu điều hành.

Cùng với đó, thi đua trở thành văn hóa làm việc của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan của Quốc hội. Phong trào thi đua đã góp phần hình thành chuẩn mực hành vi công vụ mới - “làm hết việc, không làm hết giờ”; thể hiện tinh thần cống hiến, kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm và sáng tạo của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan của Quốc hội.

Việc thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác thi đua khen thưởng cũng đã đạt bước tiến vượt bậc. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu, quản lý hồ sơ thi đua, khen thưởng điện tử, giúp nâng cao tính minh bạch, giảm đáng kể thời gian xử lý hồ sơ, góp phần xây dựng hệ sinh thái cơ sở dữ liệu, quản lý thống nhất trong các cơ quan Quốc hội.

- Các phong trào thi đua do Ủy ban Thường vụ Quốc hội phát động đã tạo ra chuyển biến cụ thể trên các mặt công tác nào, thưa ông?

- Các phong trào thi đua đã tạo ra chuyển biến hiệu quả về chất và lượng trong cả 3 lĩnh vực trụ cột của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Trong lĩnh vực lập pháp, đã hoàn thành nghiên cứu, rà soát 282 luật, nghị quyết quy phạm pháp luật; vượt chỉ tiêu gần 99% nhiệm vụ lập pháp; nâng cao chất lượng thẩm tra, phản biện chính sách.

Với hoạt động giám sát và quyết định vấn đề quan trọng của đất nước, đã tổ chức thành công 8 phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp Quốc hội và 6 phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; xử lý 18.927 kiến nghị cử tri; trình Quốc hội 90 nội dung quan trọng về kinh tế, xã hội, tài chính, ngân sách; ban hành 43 nghị quyết phân bổ, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn, kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước; 395 nghị quyết về công tác nhân sự, tổ chức bộ máy.

Về tổ chức bộ máy, đã ban hành 88 nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính; kết thúc hoạt động 696 đơn vị hành chính cấp huyện và 7.277 xã; đổi mới cơ cầu nhân sự, hoạt động tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Trong công tác chuyển đổi số, đã triển khai App Quốc hội 2.0, VOffice QHVN và Trợ lý ảo AI cùng hệ thống dữ liệu điện tử hóa toàn bộ quy trình kỳ họp và phiên họp.

Đối với công tác thi đua chuyên đề và điển hình tiên tiến, 100% số cơ quan, đơn vị thuộc khối thi đua của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có phong trào thi đua gắn nhiệm vụ được giao; các gương điển hình tiên tiến được biểu dương tại Đại hội thi đua yêu nước.

Triển khai với tầm nhìn dài hạn, đồng bộ, chuyên nghiệp và hiện đại

- Từ thực tiễn phong trào thi đua và công tác khen thưởng thời gian qua, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm như thế nào thưa ông?

- Theo tôi, có 5 nhóm bài học kinh nghiệm quan trọng. Trước hết là, bài học về tư tưởng và định hướng. Phải quán triệt sâu sắc tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua; những người thi đua là những người yêu nước nhất". Thi đua phải xuất phát từ mục tiêu chính trị và lợi ích quốc gia, chứ không chỉ từ chỉ tiêu hành chính; phải gắn liền với nhiệm vụ trọng tâm, lấy hiệu quả làm thước đo.

Hai là, bài học về tổ chức và lãnh đạo. Người đứng đầu phải trực tiếp lãnh đạo phong trào thi đua, chịu trách nhiệm về kết quả; coi việc tham gia thi đua là tiêu chí đánh giá năng lực, uy tín và trách nhiệm của cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Ba là, bài học về phối hợp và điều hành. Phải phối hợp chặt chẽ, thực chất, “từ sớm, từ xa” giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội với các Ban Đảng ở Trung ương, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên, các cơ quan hữu quan để thống nhất trong chỉ đạo, điều hành, nhất là ở các nhiệm vụ liên ngành như lập pháp, giám sát, chuyển đổi số và cải cách hành chính.

Bốn là, bài học về đổi mới và động lực. Phải đổi mới công tác khen thưởng theo hướng thực chất, kịp thời, công bằng và minh bạch; chú trọng phát hiện, bồi dưỡng nhân rộng điển hình tiên tiến; khuyến khích sáng kiến và sáng tạo trong công vụ.

Năm là, bài học về phương thức và công nghệ. Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình thi đua, khen thưởng; từ đăng ký, chấm điểm, xét duyệt, đến khen thưởng và lưu trữ dữ liệu; hoàn thiện cơ sở dữ liệu liên thông về thi đua, khen thưởng; coi đây là bước đột phá chiến lược để hình thành “Quốc hội số - Thi đua số - Khen thưởng thông minh".

- Với những kết quả và bài học kinh nghiệm rút ra, trong giai đoạn tới, công tác thi đua, khen thưởng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần xác định trọng tâm ưu tiên nào để thúc đẩy hoàn thành khối lượng công việc ngày càng lớn của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, thưa ông?

- Giai đoạn 2025 - 2030 diễn ra trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn tăng tốc thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIV của Đảng và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026 - 2030. Mục tiêu tổng quát là đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao, nền kinh tế độc lập, tự chủ, hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững.

Đối với Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đây là thời kỳ đòi hỏi phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và đối ngoại nghị viện, trong đó, công tác thi đua, khen thưởng tiếp tục là động lực tinh thần và công cụ quản trị mềm để thúc đẩy cải cách, sáng tạo và hiệu quả làm việc, gắn thi đua, khen thưởng với thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Quốc hội.

Với tinh thần đó, Đại hội Thi đua yêu nước Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần thứ I cần xác định rõ, công tác thi đua, khen thưởng phải được triển khai với tầm nhìn dài hạn, đồng bộ, chuyên nghiệp và hiện đại. Trong đó, tập trung hướng tới 3 mục tiêu chiến lược.

Một là về thể chế - chính sách, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý, đồng bộ hóa các văn bản hướng dẫn thi đua, khen thưởng trong hệ thống Quốc hội; xây dựng Quy chế đánh giá hiệu quả thi đua định lượng (Performance-based Rewards).

Hai là về chuyển đổi số, cần xây dựng nền tảng dữ liệu thi đua khen thưởng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, áp dụng VOffice QHVN, AI, Blockchain và dữ liệu mở để bảo đảm minh bạch, truy xuất nguồn gốc và đánh giá theo thời gian thực.

Ba là về đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Cần tập trung phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp, hiện đại, có tư duy số, kỹ năng số, và đạo đức công vụ mẫu mực; lan tỏa giá trị “Thi đua - Trách nhiệm - Kỷ cương - Hiệu quả - Nhân văn".

- Xin trân trọng cảm ơn Chủ nhiệm!

Minh Trang thực hiện