Thời đại Hồ Chí Minh - Nguồn năng lượng tinh thần cho thế kỷ XXI

Đảng viên Chi bộ Viên chức hành chính 4 - Trường đại học Ngoại thương cơ sở II, tại buổi sinh hoạt chuyên đề với chủ đề “Còn sống thì còn phải học”.

Bước vào thế kỷ XXI, nhân loại đang trải qua những biến động sâu rộng chưa từng có: toàn cầu hóa diễn ra với tốc độ nhanh chóng; cạnh tranh chiến lược giữa các quốc gia ngày càng gay gắt; chuyển đổi số làm thay đổi căn bản lối sống, phương thức sản xuất và quản trị; các điểm nóng địa chính trị, xung đột cục bộ, khủng hoảng niềm tin xã hội xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới. Trong bối cảnh đó, để một quốc gia phát triển bền vững, bên cạnh nguồn lực kinh tế, khoa học-công nghệ và thể chế, còn cần một “nguồn năng lượng tinh thần” đủ mạnh để gắn kết cộng đồng, củng cố niềm tin, khơi dậy khát vọng vươn lên. Đó chính là mang tính nền tảng, có khả năng dẫn dắt xã hội vượt qua thách thức và duy trì hướng phát triển đúng đắn.

“Thời đại Hồ Chí Minh” - được kiến tạo từ tư tưởng, đạo đức, phong cách và di sản cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh - không chỉ là một giai đoạn lịch sử, mà còn là một hệ giá trị có sức lan tỏa lâu bền, tiếp tục soi đường, truyền cảm hứng và tạo động lực tinh thần mạnh mẽ cho dân tộc Việt Nam trên hành trình phát triển trong thế kỷ XXI.

Hồ Chí Minh - Nguồn lực tinh thần quan trọng của dân tộc

Hồ Chí Minh là hiện thân của một nguồn năng lượng tinh thần đặc biệt mà hiếm có dân tộc nào sở hữu được trong tiến trình phát triển hiện đại. Sức mạnh đó trước hết bắt nguồn từ tư tưởng Hồ Chí Minh - một hệ thống tư duy chiến lược mang tính tiên phong, hiện đại, nhưng luôn gắn chặt với thực tiễn Việt Nam và nhu cầu phát triển của nhân loại. Tư duy của Người không chỉ giải quyết những nhiệm vụ trước mắt của cách mạng Việt Nam mà còn định hình tầm nhìn dài hạn, từ độc lập dân tộc đến xây dựng một xã hội công bằng, nhân văn và phát triển bền vững.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về “Nước lấy dân làm gốc”, “lấy dân làm trung tâm” thể hiện sâu sắc quan niệm tiến bộ về mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân, khẳng định nhân dân vừa là chủ thể, vừa là mục tiêu của mọi đường lối. Người khẳng định: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Bên cạnh đó, tư tưởng hòa bình-hợp tác-hữu nghị cho thấy tầm vóc nhân văn của Người, đặt Việt Nam trong dòng chảy chung của tiến bộ nhân loại, hướng tới một thế giới hòa bình, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.

Không chỉ là nhà tư tưởng, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là tấm gương đạo đức lớn, tạo nên sức truyền cảm hứng mạnh mẽ và lâu bền. Cuộc đời của Người là biểu tượng của sự giản dị, trong sạch, hết lòng vì nước vì dân. Những chuẩn mực đạo đức “cần, kiệm, liêm, chính; chí công vô tư” của Bác không chỉ phản ánh phẩm chất của một người lãnh đạo cách mạng mà còn định hình tiêu chuẩn nhân cách của người Việt Nam hiện đại.

Điều đặc biệt là đạo đức Hồ Chí Minh không phải những triết lý cao siêu mà chính là những hành động cụ thể, từ việc tự tu dưỡng bản thân đến phong thái sống giản dị, tất cả đều thống nhất giữa lời nói và việc làm. Chính sự nhất quán ấy tạo nên sức thuyết phục to lớn, khiến hình ảnh của Người trở thành điểm tựa tinh thần cho toàn dân tộc.

Tổng Bí thư Tô Lâm và đại biểu tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị. (Ảnh QUỲNH VINH)

Bên cạnh tư tưởng và đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành một “chuẩn mực lãnh đạo” trong thời đại ngày nay. Phong cách của Người là sự kết tinh giữa dân chủ và khoa học, giữa đối thoại và nêu gương. Tác phong gần dân, trọng dân, luôn lắng nghe dân đã định hình nên phong cách làm việc của bộ máy công quyền kiểu mới - lấy phục vụ nhân dân làm thước đo của hiệu quả công việc. Trong đời sống hằng ngày, văn hóa ứng xử của Chủ tịch Hồ Chí Minh - khiêm tốn, tinh tế, giản dị nhưng chứa đựng tầm vóc lớn lao - là bài học quý giá cho mọi thế hệ.

Đối với thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay, di sản tinh thần của Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa đặc biệt. Người truyền cảm hứng về khát vọng cống hiến, tinh thần đổi mới sáng tạo, sự chủ động hội nhập quốc tế và lý tưởng phụng sự Tổ quốc. Những quan niệm của Bác về học tập suốt đời, rèn luyện đạo đức, dấn thân vì cộng đồng tạo nền tảng để thế hệ trẻ nuôi dưỡng năng lực làm chủ đất nước trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và toàn cầu hóa. Giá trị của Người không phải những lời kêu gọi hô hào mà chính là sức lan tỏa từ tấm gương thực tế: dám đi đầu, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm, luôn hướng đến điều tốt đẹp cho dân tộc và nhân loại.

Ở tầm cao hơn, Chủ tịch Hồ Chí Minh là biểu tượng hòa quyện giữa bản sắc Việt Nam và các giá trị phổ quát nhân loại. Tính nhân văn, tinh thần hòa bình, lòng khoan dung, sự tôn trọng con người bất kể nguồn gốc, tôn giáo, dân tộc đã khiến Người trở thành một trong những danh nhân văn hóa có ảnh hưởng sâu rộng trên thế giới. Chính sự hòa quyện ấy làm cho tư tưởng và nhân cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh vượt ra ngoài phạm vi quốc gia, trở thành nguồn cảm hứng cho các phong trào đấu tranh vì độc lập, tự do và hòa bình trên toàn thế giới.

Tất cả những giá trị nêu trên hợp thành nguồn năng lượng tinh thần Hồ Chí Minh - một sức mạnh mềm bền vững, có khả năng gắn kết dân tộc, khơi dậy khát vọng phát triển và nâng tầm vị thế Việt Nam trong thế kỷ XXI; trở thành nguồn lực tinh thần quan trọng định hướng cho mục tiêu phát triển đất nước.

Phát huy nguồn năng lượng tinh thần Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược gay gắt, chuyển đổi số sâu rộng và thách thức toàn cầu gia tăng, tư tưởng Hồ Chí Minh giúp Việt Nam củng cố nền tảng phát triển bền vững dựa trên ba định hướng then chốt: khát vọng Việt Nam hùng cường, con người là trung tâm của mọi chiến lược, và độc lập-tự chủ gắn với hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng. Tư duy phát triển mà Người đặt nền móng - phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp sức mạnh thời đại, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội - tiếp tục soi đường cho quá trình đổi mới và hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh mới.

Trong hệ giá trị tinh thần của thời đại đó, có thể xác định bốn “động năng tinh thần” cốt lõi có vai trò quyết định đến tiến trình phát triển bền vững của Việt Nam hiện nay và trong tương lai. Đó là: Khát vọng phát triển - tinh thần luôn hướng về tương lai, đặt lợi ích dân tộc lên trên hết; tinh thần đổi mới sáng tạo - một phẩm chất nổi bật trong tư duy Hồ Chí Minh; ý chí tự lực tự cường - giá trị xuyên suốt trong tư tưởng và hành động của Người, cùng đạo đức công vụ và văn hóa lãnh đạo - yếu tố nền tảng của một hệ thống chính trị liêm chính, hiệu lực, hiệu quả.

Việc vận dụng và phát huy các giá trị ấy đòi hỏi cách tiếp cận mới, sáng tạo, phù hợp yêu cầu hiện đại hóa đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, xây dựng Đảng về tư tưởng và học tập, làm việc theo đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vẫn là nhiệm vụ then chốt, mang ý nghĩa quyết định đối với sức chiến đấu của Đảng.

Cùng với đó, tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển nhấn mạnh vai trò của sáng tạo, khoa học-công nghệ, và coi con người là trung tâm của tiến bộ xã hội. Vì vậy, phát huy “nguồn năng lượng tinh thần” Hồ Chí Minh trong lĩnh vực kinh tế-xã hội trước hết thể hiện ở việc khơi dậy khát vọng cống hiến, tinh thần chủ động, dám nghĩ-dám làm trong đội ngũ cán bộ, doanh nhân, trí thức và thế hệ trẻ.

Việc xây dựng văn hóa kỷ luật, kỷ cương - mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng coi là “gốc của thành công” - cần được thúc đẩy mạnh trong cải cách hành chính, trong doanh nghiệp và đời sống công vụ. Cùng với đó, phải tạo điều kiện để các động lực tăng trưởng mới như chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức phát triển, đúng với tinh thần không ngừng đổi mới, sáng tạo để tiến kịp đà tiến của thế giới.

Một trong những dấu ấn lớn nhất của thời đại Hồ Chí Minh là việc khơi dậy bản sắc Việt Nam - lòng yêu nước, tinh thần nhân văn, tính cộng đồng và ý thức trách nhiệm đối với Tổ quốc. Trong bối cảnh hội nhập, khi những tác động từ văn hóa ngoại lai, mạng xã hội và kinh tế thị trường ngày càng mạnh, việc giáo dục lý tưởng cách mạng và bản sắc văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ càng có ý nghĩa sống còn.

Những giá trị như lòng nhân ái, tinh thần đoàn kết, tôn trọng con người, lối sống giản dị-thanh sạch, ý thức tự học và đổi mới - cần được chuyển hóa thành những mô hình, hoạt động thực tiễn phù hợp với đời sống mới. Khi người trẻ hiểu và tự hào về cội nguồn tinh thần dân tộc, họ sẽ có bản lĩnh để hội nhập toàn cầu mà không đánh mất mình.

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc luôn gắn liền với hòa bình và hợp tác quốc tế. Những giá trị như “thêm bạn bớt thù”, “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, hay nghệ thuật ngoại giao mềm dẻo nhưng kiên định đã góp phần xây dựng nền ngoại giao Việt Nam hiện đại.

Ngày nay, phát huy nguồn năng lượng tinh thần ấy nghĩa là kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ; đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ; chủ động hội nhập sâu rộng nhưng luôn đặt lợi ích dân tộc-quốc gia lên hàng đầu. Đồng thời, cần lan tỏa “sức mạnh mềm” của văn hóa Hồ Chí Minh - lòng nhân ái, tinh thần hòa hiếu, và khát vọng phát triển - nhằm nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

“Thời đại Hồ Chí Minh” không chỉ là một giai đoạn lịch sử, mà còn là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc Việt Nam, kết tinh từ tư tưởng, đạo đức, phong cách và di sản cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những giá trị đã trở thành nguồn năng lượng tinh thần bền vững, soi đường và tiếp sức cho toàn dân tộc vượt qua thử thách, kiên định con đường phát triển, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh thế kỷ XXI đầy biến động. Việc phát huy di sản của Người, đồng thời gắn kết với thực tiễn phát triển, chính là con đường để Việt Nam trở thành quốc gia hùng cường, thịnh vượng, hiện đại vào giữa thế kỷ XXI, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa, vừa nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Đây là sứ mệnh và trách nhiệm chung của toàn dân tộc.

TRẦN PHƯƠNG