Tiếp lửa 'ngọn đuốc soi đường' phát triển đất nước

Việc lấy ý kiến rộng rãi đóng góp vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội thể hiện tinh thần dân chủ, cầu thị, phát huy trí tuệ, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, để văn kiện thực sự là kết tinh của ý Đảng, lòng dân.

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hội đồng Lý luận Trung ương phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Đóng góp ý kiến cho Dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng”, ngày 31/10.

Bảo đảm tính hành động và tính khả thi cao

Trao đổi với Báo Xây dựng, TS Bùi Văn Thạch, Phó chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, Tổ phó Tổ biên tập Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cho biết, tại các cuộc họp với Tiểu ban Văn kiện, Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh, việc hoàn thiện Báo cáo chính trị phải bảo đảm tính hành động và tính khả thi cao. Báo cáo chính trị phải thực sự là văn bia, là ngọn đuốc soi đường cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới.

Ông cho biết, tính khả thi và hành động cao trong dự thảo văn kiện thể hiện ở chỗ, đi kèm Báo cáo chính trị là Chương trình hành động cụ thể của Ban Chấp hành Trung ương thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng.

Trong đó, nêu rõ các chương trình, các đề án, dự án rất cụ thể, phân công các cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp tổ chức thực hiện; nêu rõ thời gian bắt đầu, thời gian kết thúc và nguồn lực thực hiện.

Về nội dung chính, dự thảo văn kiện Đại hội XIV không chỉ tổng kết chặng đường 5 năm qua mà còn tổng kết 40 năm đổi mới và định hình tư duy chiến lược, tầm nhìn phát triển đất nước đến giữa thế kỷ XXI.

Trong quá trình xây dựng Báo cáo chính trị, Tổ biên tập lựa chọn kết cấu theo vấn đề (gồm 15 vấn đề) thể hiện tinh thần đổi mới khi đánh giá, đề ra chủ trương chính sách, giải pháp.

Từ thực tiễn 40 năm đổi mới, văn kiện đã đúc kết 5 bài học kinh nghiệm xuyên suốt mang tầm lý luận, có giá trị định hướng thực tiễn cho nhiệm kỳ mới và những năm tiếp theo. Trong đó, nhấn mạnh kiên định nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; lấy phát triển để ổn định và ổn định để thúc đẩy phát triển bền vững, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân...

Tầm nhìn chiến lược, kết tinh ý Đảng lòng dân

Đánh giá dự thảo văn kiện Đại hội XIV được chuẩn bị công phu, khoa học, sát thực tiễn, thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của Đảng trong giai đoạn phát triển mới, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu cho rằng, các mục tiêu được xác định cụ thể, toàn diện trên các lĩnh vực từ kinh tế, xã hội, văn hóa, đến quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu chia sẻ, ông tâm đắc nhất là cách văn kiện dự báo và định hướng trước những biến động của tình hình thế giới và khu vực, từ đó đề ra giải pháp phù hợp với đặc thù Việt Nam.

Ông cũng đánh giá rất cao việc mở rộng lấy ý kiến của nhân dân trong nước và kiều bào ở nước ngoài. Đó là cách làm dân chủ, khoa học, thể hiện tinh thần cầu thị. Đồng thời khơi dậy trách nhiệm, trí tuệ, tình cảm của mỗi người Việt Nam đối với tương lai đất nước.

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (TP Hải Phòng) đánh giá, dự thảo văn kiện lần đầu tiên tích hợp ba báo cáo và xây dựng Chương trình hành động cụ thể, chuyển từ lối viết hàn lâm sang lối viết ngắn gọn, giản dị, dễ hiểu và dễ nhớ.

Đây là điều rất quan trọng vì việc văn kiện có văn phong gần gũi với người dân, giúp các tầng lớp nhân dân đóng góp ý kiến dễ dàng hơn.

Hơn nữa, ngay trong văn kiện đã xây dựng Chương trình hành động cụ thể, nêu rõ từng nhiệm vụ, có thời gian, công việc, nguồn lực và đối tượng chịu trách nhiệm.

"Đây là điểm rất quan trọng giúp sớm đưa Nghị quyết vào đời sống. Bởi, thông thường sau Đại hội chúng ta mới xây dựng Chương trình hành động để thực hiện Nghị quyết bằng các nghị quyết chuyên đề khác nhau, dẫn đến độ trễ rất lớn", bà Nga nói.

Nhiều quan điểm đột phá

Theo TS Lê Thị Thảo, Phó trưởng Khoa Tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV, đặc biệt là Báo cáo "Một số vấn đề mới, quan trọng trong Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng", thể hiện tầm vóc tư duy lý luận mới, với nhiều quan điểm đột phá.

Một trong những đột phá chiến lược chính là chủ trương "tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền".

Thực tiễn 40 năm Đổi mới đã chứng minh: Tiềm năng phát triển của đất nước là rất lớn, nhưng động lực tăng trưởng dựa trên mô hình cũ (vốn, lao động giá rẻ, tài nguyên) đang dần cạn kiệt. Đất nước đứng trước yêu cầu phải chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Để thực hiện được điều đó, "điểm nghẽn" lớn nhất chính là thể chế và bộ máy.

Vì vậy, dự thảo xác định đây không còn là công tác hành chính đơn thuần, mà là "cuộc cách mạng" về thể chế, đòi hỏi đột phá căn bản về tư duy lý luận, định vị lại vai trò của chính quyền địa phương.

Dự thảo cũng thể hiện bước phát triển vượt bậc trong tư duy lý luận của Đảng về phương thức cầm quyền, nâng tầm nhận thức - từ sắp xếp tổ chức đơn thuần đến "cuộc cách mạng" về thể chế nhằm kiến tạo động lực phát triển.

Nếu trước đây, tinh gọn bộ máy thường được hiểu là cắt giảm biên chế, sắp xếp lại phòng ban, thì nay, dự thảo xác định đây là cuộc cách mạng. Tính "cách mạng" ở đây là sự thay đổi căn bản phương thức lãnh đạo và quản trị quốc gia hướng đến mục tiêu không phải chỉ để giảm chi ngân sách, mà để "tái cấu trúc thể chế", làm cho bộ máy vận hành "tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả".

Nâng tầm địa phương, khơi dậy sáng tạo

Bên cạnh đó, theo TS Lê Thị Thảo, dự thảo văn kiện góp phần nâng tầm chính quyền địa phương từ vị thế "người thi hành" thụ động thành "chủ thể sáng tạo" chủ động.

Đây là luận điểm cốt lõi và là bước phát triển tư duy lý luận sắc bén nhất trong dự thảo. Báo cáo nêu rõ: "Chính quyền địa phương không chỉ là người thi hành mà còn là chủ thể sáng tạo trong xây dựng và triển khai chính sách".

Nếu ở mô hình cũ, địa phương là một cấp chấp hành thụ động, nơi thực thi các quyết định "từ trên xuống", thì mô hình mới định vị địa phương là một "chủ thể" được trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong phạm vi thẩm quyền.

Quan trọng hơn, là chủ thể sáng tạo, địa phương được khuyến khích tìm tòi, thí điểm những cách làm mới, mô hình mới phù hợp với đặc thù riêng, nhằm khơi dậy khát vọng và ý chí tự lực, tự cường của cơ sở. Đây chính là sự cởi trói về tư duy, giải phóng tiềm năng, biến chính quyền địa phương từ một bộ phận bị động trong hệ thống hành chính thành động lực phát triển mạnh mẽ.

Mặt khác, báo cáo khẳng định rõ "đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhưng vẫn bảo đảm sự quản lý thống nhất của Trung ương".

Việc quản lý thống nhất này chính là bước phát triển tư duy khi không còn quản lý bằng cách can thiệp sự vụ, "cầm tay chỉ việc" như trước. Thay vào đó, Trung ương thực hiện vai trò lãnh đạo thống nhất bằng công cụ vĩ mô, văn minh hơn như tạo hành lang pháp lý chung và thống nhất; có cơ chế kiểm soát, thông qua hệ thống quy chế, quy chuẩn, tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch, đồng bộ; tăng cường tính công khai, trách nhiệm giải trình.

Bằng cách này, Trung ương vẫn giữ vững vai trò "nhạc trưởng", đảm bảo kỷ cương, trong khi địa phương được tự do sáng tạo trong khuôn khổ pháp lý và chiến lược chung. Đây chính là biểu hiện của một nền quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả.

Trang Trần