Tiết kiệm điện bền vững bắt đầu từ thay đổi thói quen nhỏ

Trong không khí sôi nổi của lễ trao giải Cuộc thi "Tuyên truyền viên tiết kiệm điện" năm 2025, nhiều câu chuyện sáng tạo trong tuyên truyền sử dụng năng lượng hiệu quả đã được lan tỏa mạnh mẽ. Trong số các tác phẩm được vinh danh, tác phẩm của Công ty Điện lực Tây Ninh thuộc Tổng công ty Điện lực miền Nam thu hút sự quan tâm bởi cách tiếp cận trẻ trung, dí dỏm nhưng lại chạm đến một vấn đề rất đời thường. Nhân dịp này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trò chuyện với anh Võ Khắc Hoàng Danh - đại diện nhóm thực hiện, người vừa nhận giải Khuyến khích tại cuộc thi.

Khi một video ngắn trở thành lời nhắc về thói quen năng lượng

- Trong bối cảnh toàn ngành điện đang thúc đẩy chuyển đổi xanh và sử dụng năng lượng hiệu quả, điều gì khiến đơn vị anh quyết định tham gia cuộc thi “Tuyên truyền viên tiết kiệm điện” năm 2025?

Anh Võ Khắc Hoàng Danh: Việc tham gia cuộc thi “Tuyên truyền viên tiết kiệm điện” năm 2025 được Bộ Công Thương tổ chức và phát động trong toàn ngành. Cuộc thi rất có ý nghĩa khi tác động mạnh mẽ đến nhận thức chung của toàn đơn vị rằng tiết kiệm điện không chỉ là trách nhiệm của ngành điện mà còn là cam kết của mỗi cán bộ, kỹ sư đối với quá trình chuyển đổi xanh quốc gia.

Anh Võ Khắc Hoàng Danh - đại diện Công ty Điện lực Tây Ninh nhận giải tại lễ trao giải cuộc thi "Tuyên truyền viên tiết kiệm điện" năm 2025. Ảnh: Nam Nguyễn

Những năm gần đây, chúng tôi chứng kiến áp lực rất lớn lên hệ thống điện, từ nhu cầu phụ tải tăng cao đến yêu cầu giảm phát thải theo lộ trình Net Zero. Chính vì vậy, cuộc thi là cơ hội để mỗi cá nhân trong đơn vị biến kiến thức nghề nghiệp thành những thông điệp dễ tiếp cận, gần gũi, giúp cộng đồng thấy rằng tiết kiệm điện không phải khẩu hiệu mà là hành động thiết thực, bền vững và mang lại lợi ích cho cả hệ thống.

- Là người làm công tác truyền thông ngành điện, anh nhận thấy những khó khăn nào khi phổ biến thói quen tiết kiệm điện và điều gì khiến Công ty Điện lực Tây Ninh chọn đúng vấn đề “quên tắt thiết bị” làm chủ đề trung tâm?

Anh Võ Khắc Hoàng Danh: Khó khăn lớn nhất là tâm lý “chuyện nhỏ”. Nhiều người nghĩ rằng để đèn sáng thêm vài phút, để quạt chạy thêm một chút, hay để thiết bị điện cắm sẵn cũng chẳng ảnh hưởng gì. Nhưng khi tôi làm truyền thông, tôi nhìn thấy mặt còn lại: những chuyện “rất nhỏ” ấy lại xuất hiện ở hàng triệu gia đình, hàng nghìn cơ quan. Tổng lượng điện bị lãng phí vì thói quen chủ quan là con số không hề nhỏ.

Tác phẩm tham dự cuộc thi của đơn vị tôi lựa chọn là video hình thức parody mô phỏng một trend TikTok là muốn biến nội dung tuyên truyền vốn khô khan trở nên gần gũi và dễ tiếp nhận hơn. Nhân vật trong clip là một cô gái đãng trí, mỗi lần rời phòng làm việc lại quên tắt đèn, tắt quạt và phải quay lại. Câu chuyện tưởng nhỏ nhưng lại rất thật, ai cũng từng quên tắt điện đôi ba lần. Sự lặp đi lặp lại của nhân vật khiến người xem vừa buồn cười vừa… hơi “nhột”, vì chính mình cũng có thói quen tương tự và từ đó tác động mạnh mẽ đến ý thức tiết kiệm điện của mọi người.

Chúng tôi chọn chủ đề “ra khỏi phòng nhưng quên tắt điện” bởi vì đây là hành vi phổ biến nhất, dễ sửa nhất, và cũng dễ chạm tới cảm xúc người xem nhất. Chỉ cần mỗi người sửa thói quen này, tổng mức giảm tiêu thụ điện sẽ lớn hơn nhiều người tưởng. Ngoài ra, nhóm muốn mở ra một dạng nội dung mà người xem không cảm thấy bị rao giảng. Thay vào đó, họ tự nhìn thấy chính mình trong câu chuyện và tự điều chỉnh. Với tôi, hiệu quả tuyên truyền bền vững nhất là khi hành vi thay đổi tự nhiên, chứ không phải bị nhắc nhở liên tục.

Tiết kiệm điện - bài học phải bắt đầu sớm và nuôi dưỡng thành văn hóa

- Nếu nhìn dưới góc độ chuyên môn lẫn truyền thông, anh đánh giá đâu là cách tiết kiệm điện hiệu quả, dễ áp dụng nhất mà người dân có thể thực hiện ngay mà không cần đầu tư?

Anh Võ Khắc Hoàng Danh: Đầu tiên, tôi vẫn nhấn mạnh nguyên tắc cơ bản nhất: tắt thiết bị khi không sử dụng. Nghe đơn giản nhưng theo thống kê ngành, đây là hành vi gây thất thoát điện thụ động nhiều nhất. Tắt đèn khi ra khỏi phòng, rút phích cắm thiết bị khi không cần thiết, hạn chế để điều hòa chạy quá lạnh, những hành động này không hề tốn chi phí, nhưng hiệu quả rất lớn.

Anh Danh là một trong hai nhân vật có mặt trong video đạt giải. Ảnh: NVCC

Tiếp theo, hãy tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên. Rất nhiều cơ quan dùng ánh sáng nhân tạo cả ngày dù cửa sổ mở ra ánh sáng rất đẹp. Đây là thói quen khó sửa nếu không có ý thức chung, nhưng chỉ cần thay đổi sự ưu tiên: bật đèn sau cùng, mở cửa trước tiên, hiệu quả sẽ thấy ngay.

Điều thứ ba là sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng. Nhưng tôi hiểu đây là câu chuyện chi phí, phải tùy điều kiện mỗi gia đình. Vì thế, trong tuyên truyền, chúng tôi không đặt nặng giải pháp này, mà tập trung vào những hành vi dễ làm nhất, gần gũi nhất.

Từ trải nghiệm thực tế, tôi thấy những cuộc thi như năm nay giúp người làm truyền thông như chúng tôi học thêm nhiều cách mới, nói sao cho nhẹ nhàng hơn, gần hơn với cuộc sống của người dân. Khi thông điệp chạm được vào sự thoải mái của người nghe, nó sẽ đi vào đời sống dễ dàng hơn.

- Theo anh, để tiết kiệm điện trở thành hành vi bền vững của cộng đồng, công tác tuyên truyền cần chú trọng thêm những nhóm đối tượng nào?

Anh Võ Khắc Hoàng Danh: Tôi tin rằng để tiết kiệm điện trở thành ý thức bền vững, ngành điện phải bắt đầu từ lứa tuổi còn đang hình thành thói quen, đó là các bạn học sinh. Các em tiếp nhận nhanh, thay đổi nhanh, và quan trọng là các em có thể lan tỏa ngược lại gia đình. Nếu ngay từ cấp tiểu học, các em đã được học về năng lượng, về tắt đèn, tắt quạt, về sử dụng điện an toàn, chúng ta sẽ có một thế hệ mới với nền tảng ý thức rất khác.

Còn với người lớn, đặc biệt là khối công sở, vấn đề không còn là dạy nữa. Đó là câu chuyện xây dựng văn hóa năng lượng. Một cơ quan văn minh là nơi mọi người tự giác tắt thiết bị trước khi ra khỏi phòng, không để điều hòa làm việc vượt tải, không thắp sáng quá nhu cầu. Nếu mỗi đơn vị coi tiết kiệm điện là một phần của văn hóa nội bộ, giống như văn hóa ứng xử hay văn hóa làm việc, tôi tin hiệu quả sẽ lớn hơn mọi chiến dịch tuyên truyền.

Đặc biệt, các cuộc thi như Tuyên truyền viên tiết kiệm điện là chất xúc tác quan trọng. Mỗi năm đổi mới cách tiếp cận, mỗi năm lan tỏa thêm một lớp thông điệp. Người làm trong ngành điện như chúng tôi xem đó là cơ hội để học hỏi, để sáng tạo và để kết nối gần hơn với người dân.

- Xin cảm ơn những chia sẻ của anh!

Phương Cúc