TP Hồ Chí Minh: Kỳ vọng đột phá từ Nghị quyết 98 sửa đổi

Diện mạo hạ tầng giao thông thành phố Hồ Chí Minh đang thay đổi từng ngày. Ảnh: Nguyễn Lê

Trợ lực cũ chưa đủ mạnh

Sau hơn 2 năm thực hiện Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24-6-2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hồ Chí Minh (Nghị quyết 98), có 36/44 nhóm cơ chế, chính sách đi vào cuộc sống, đã giúp thành phố Hồ Chí Minh có thêm sinh khí mới trong bối cảnh tình hình kinh tế trong nước và thế giới gặp nhiều khó khăn.

Một trong những kết quả nổi bật nhất mà Nghị quyết 98 mang lại là giúp thành phố tăng sức chống chịu “hậu Covid-19”. Cụ thể, những ảnh hưởng kéo dài từ đại dịch khiến tăng trưởng GRDP của thành phố trung bình giai đoạn 2023-2024 chỉ đạt 6,2%. Nhờ “trợ lực” của Nghị quyết 98, 6 tháng đầu năm 2025, GRDP của thành phố tăng trưởng bứt tốc lên 7,82%.

Trong lĩnh vực hạ tầng đô thị, không thể không nhắc đến cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98 mang lại. Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện Nghị quyết, thành phố Hồ Chí Minh đã thông qua danh mục 7 vị trí phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) dọc tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương), tuyến Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh.

Thành phố cũng đã ban hành danh mục 41 dự án đầu tư trong lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa theo phương thức đối tác công tư; 5 dự án BOT nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa đường bộ hiện hữu thực hiện đến năm 2028…

Các dự án vệ sinh môi trường của thành phố Hồ Chí Minh cũng cần cơ chế mạnh hơn để đẩy nhanh tốc độ triển khai. Ảnh: Nguyễn Lê

Nghị quyết 98 cũng giúp thành phố Hồ Chí Minh thúc đẩy phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, theo Ban quản lý Khu công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh, cơ chế từ Nghị quyết 98 đã trải “thảm đỏ” đón các nhà đầu tư lĩnh vực công nghệ trong và ngoài nước, nhưng vẫn chưa thật sự “mở bung cánh cửa” rước “đại bàng” vào nhà, thủ tục hành chính vẫn còn rườm rà, chưa thật sự thông thoáng.

Trong khi đó, ông Lê Quốc Cường, Phó Trưởng ban quản lý Khu công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh cho biết, theo Luật Đất đai năm 2024, công tác quản lý nhà nước về đất đai trong Khu công nghệ cao như giao đất, cho thuê đất... thuộc thẩm quyền của UBND thành phố, không còn thuộc thẩm quyền của Ban quản lý Khu công nghệ cao thành phố. Điều này có thể dẫn đến mất cơ hội trong thu hút đầu tư.

Nghị quyết 98 sửa đổi mở ra cánh cửa rộng hơn để thành phố Hồ Chí Minh thu hút "đại bàng" công nghệ. Trong ảnh: Nhà máy Samsung tại Khu công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: SHTP

Để “siêu đô thị” vươn mình

Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hồ Chí Minh (Nghị quyết 98 sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội ngày 3-12.

Các chuyên gia cho rằng, sau khi hợp nhất với tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, quy mô kinh tế của thành phố Hồ Chí Minh trên 123 tỷ USD, lớn hơn nhiều quốc gia khác (trên thế giới có khoảng 100 quốc gia có GDP dưới 100 tỷ USD), nên rất cần một thể chế tương thích theo hướng phân cấp, phân quyền mạnh hơn nữa cho thành phố Hồ Chí Minh.

Dự thảo Nghị quyết 98 sửa đổi tập trung vào 2 nhóm cơ chế, chính sách lớn, trong đó đáng chú ý là chính sách thu hút nhà đầu tư chiến lược. Cụ thể, cơ chế cho phép thành phố linh hoạt lựa chọn, ưu đãi các dự án quy mô lớn, với danh mục ưu tiên lên tới 11 nhóm lĩnh vực như: Du lịch, nghỉ dưỡng; y tế chuyên sâu; văn hóa và thể thao; môi trường; logistics; hạ tầng đô thị... cũng như các dự án thuộc khu thương mại tự do, với ngưỡng vốn dự án từ 2.000 tỷ đồng đến 75.000 tỷ đồng.

Cũng theo dự thảo, tiêu chí xác định nhà đầu tư chiến lược được đổi mới theo hướng thực chất hơn, đó là bỏ yêu cầu về vốn điều lệ, tổng tài sản và chuyển sang đánh giá tỷ lệ vốn chủ sở hữu và khả năng huy động vốn. Điều này vừa giúp mở rộng cánh cửa thu hút các “đại bàng” công nghệ toàn cầu, vừa tạo cơ hội để các doanh nghiệp công nghệ trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất, cung ứng sản phẩm công nghệ.

Nghị quyết 98 sửa đổi cũng giúp thành phố Hồ Chí Minh xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế thuận lợi hơn. Ảnh: Nguyễn Lê

Điểm đột phá tiếp theo của dự thảo Nghị quyết 98 sửa đổi là chính sách về khu thương mại tự do (FTZ). Trước đây, phải trình Thủ tướng, dự thảo Nghị quyết 98 sửa đổi trao quyền cho thành phố Hồ Chí Minh quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới và quy định thủ tục thành lập FTZ. Điểm đột phá này rất cần thiết để thành phố chủ động thành lập FTZ trong bối cảnh quy mô đô thị được mở rộng sau hợp nhất.

PGS.TS Trần Hoàng Ngân (đại biểu Quốc hội Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, Nghị quyết 98 sửa đổi sẽ là “đòn bẩy thể chế” quan trọng, mở ra khuôn khổ pháp lý mới, đồng bộ và mạnh mẽ hơn, tạo động lực để “siêu đô thị” thành phố Hồ Chí Minh phát triển đúng tiềm năng và khẳng định vai trò tiên phong trong giai đoạn mới.

Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, một trong những điểm quan trọng của Nghị quyết 98 sửa đổi là định vị vai trò then chốt của nhà đầu tư chiến lược như những đối tác kiến tạo phát triển, chứ không chỉ là người bỏ vốn đầu tư vào một dự án cụ thể vì mục đích kinh doanh. Người đứng đầu chính quyền thành phố kỳ vọng nghị quyết này đem đến cho thành phố Hồ Chí Minh “chiếc áo mới”, không còn “chật chội” như trước, đưa thành phố phát triển bứt phá trong giai đoạn mới.

Nguyễn Lê