Trái phiếu có xếp hạng tín nhiệm bùng nổ, dư nợ chiếm trên 30%

Tại Hội thảo “Thị trường xếp hạng tín nhiệm Việt Nam, định hướng và tiềm năng phát triển” tổ chức ngày 12/11, Bộ Tài chính cho biết cùng với sự phát triển của nền kinh tế, thị trường vốn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đang có bước phát triển tích cực, đặc biệt sau khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp. Trong bối cảnh đó, số lượng doanh nghiệp chủ động thực hiện xếp hạng tín nhiệm để công bố kết quả ra thị trường ngày càng tăng.

Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính, Bộ Tài chính cho biết dư nợ TPDN của các tổ chức phát hành có xếp hạng tín nhiệm chiếm 33,7%.

Đến nay, hơn 140 doanh nghiệp Việt Nam trong các ngành bất động sản, chứng khoán, năng lượng sản xuất đã được xếp hạng tín nhiệm khi chào bán trái phiếu. Năm 2024, 216,6 nghìn tỷ đồng trái phiếu của 54 tổ chức phát hành đã được xếp hạng tín nhiệm, chiếm 46,3% tổng giá trị phát hành cả năm.

Trong 10 tháng năm 2025, giá trị trái phiếu phát hành có xếp hạng tín nhiệm đạt 287,4 nghìn tỷ đồng, gấp 2,1 lần cùng kỳ năm 2024. Tính đến hết tháng 10 năm 2025, tổng dư nợ trái phiếu của các tổ chức phát hành có xếp hạng tín nhiệm đạt gần 461 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 33,7% tổng dư nợ TPDN toàn thị trường.

Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) đánh giá kết quả này là nhờ khung khổ pháp lý đã được hoàn thiện tạo sự minh bạch, an toàn, bền vững cho thị trường. Đặc biệt là Nghị định 245 (sửa đổi) hướng dẫn Luật Chứng khoán, trong đó quy định bắt buộc phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm và việc áp dụng kết quả xếp hạng tín nhiệm khi chào bán TPDN ra công chúng.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính, Nghị định nhằm bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư, vừa siết chặt quy định về phát hành trái phiếu thông qua yêu cầu xếp hạng tín nhiệm độc lập. Những cải cách này không chỉ nâng cao tính minh bạch, mà còn giúp thị trường vốn Việt Nam tiến gần hơn tới các chuẩn mực quốc tế.

Hiện nay, 5 tổ chức xếp hạng tín nhiệm được Bộ Tài chính cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh đã cung cấp dịch vụ trên thị trường; các doanh nghiệp phải thực hiện công bố thông tin và chế độ báo cáo định kỳ theo quy định của pháp luật.

Để thúc đẩy phát triển dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, Bộ Tài chính đang tích cực phối hợp với Chính phủ Úc và ADB để triển khai các hoạt động phổ biến pháp luật, đào tạo về xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam.

Bà Arabella Bennett, Bí thư thứ hai, Đại sứ quán Úc tại Việt Nam, Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc, nhận định Nghị định 245 giúp tăng cường phát triển thị trường vốn, thông qua các tổ chức xếp hạng tín nhiệm để giúp Việt Nam tuân thủ các tiêu chuẩn trên thế giới.

Đồng thời, bà nhấn mạnh, Chính phủ Úc cam kết đồng hành, hỗ trợ phát triển thị trường xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam, nâng cao năng lực cho các tổ chức xếp hạng trong nước và thúc đẩy nhu cầu thị trường, cũng như phát triển thị trường tài chính bền vững hơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra nhiều vấn đề cần lưu ý để nâng cao hiệu quả và chất lượng của dịch vụ xếp hạng tín nhiệm.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Trần Lê Minh, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần xếp hạng tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating) đưa ra lưu ý về xung đột lợi ích giữa công ty xếp hạng tín nhiệm với các đối tác bên ngoài hoặc trong chính nội bộ công ty xếp hạng tín nhiệm, nên cần nâng cao khả năng kiểm soát cũng như tích hợp trong quy trình tự động hóa.

Chia sẻ từ kinh nghiệm quốc tế, ông Raman Uberoi, chuyên gia thị trường tài chính, Công ty Xếp hạng tín nhiệm Crisil Limited cho rằng, các cơ quan quản lý Việt Nam có thể cân nhắc sửa đổi, bổ sung khuôn khổ pháp lý và giám sát về xếp hạng tín nhiệm. Điều này cũng rất cần thiết trong bối cảnh quy định về xếp hạng tín nhiệm ở trên thế giới cũng đã có sự thay đổi.

Đặc biệt, ông Raman Uberoi khuyến nghị các cơ quan quản lý cần tăng cường quản lý giám sát.

Chẳng hạn, việc kiểm tra nên được tiến hành để xác định xem sổ sách kế toán, hồ sơ và tài liệu có được lưu trữ đúng cách hay không, hay kiểm tra cách doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm quản lý xung đột lợi ích; kiểm tra việc tuân thủ các thủ tục và chính sách; điều tra các khiếu nại nhận được từ các nhà đầu tư, khách hàng hoặc bất kỳ bên thứ 3 có liên quan đến hoạt động của cơ quan xếp hạng tín nhiệm...

Tần suất kiểm tra cần phải thường xuyên hơn so với quy định 5 năm hiện tại, cũng như phải tăng cường các hoạt động kiểm tra chuyên đề, hậu kiểm... và có chế tài để xử lý những tổ chức xếp hạng tín nhiệm vi phạm quy định.

Thanh Hoa