Trông đợi quyết sách khơi thông nguồn lực phát triển

Thách thức từ không gian phát triển mới

Năm 2023, trước bối cảnh kinh tế thế giới tăng trưởng chậm, một số nền kinh tế lớn rơi vào suy thoái, kinh tế nước ta tuy duy trì ổn định, bảo đảm các cân đối lớn, tăng thu hút đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, khó khăn, thách thức vẫn rất lớn! 6 tháng đầu năm nay, tốc độ tăng trưởng chỉ đạt 3,72%, tạo áp lực lớn lên các quý còn lại của năm 2023 (mục tiêu tăng trưởng cả năm là 6,5%, do đó tăng trưởng 6 tháng cuối năm cần đạt khoảng 9%). Xuất nhập khẩu - động lực chính của tăng trưởng, 8 tháng qua, kim ngạch ước giảm 10%, nhập khẩu giảm 16,2%. Hoạt động của thị trường tài chính - tiền tệ, thị trường bất động sản, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp còn khó khăn, tiềm ẩn rủi ro…

Trên bình diện chung, Việt Nam cùng với các quốc gia trên thế giới đang trong bước chuyển lịch sử, từ không gian phát triển vật lý, địa - kinh tế sang thời đại số; từ lao động cơ bắp, tăng hàm lượng tri thức sang nền tảng và sử dụng động lực chủ yếu bằng trí tuệ và sáng tạo. Bước chuyển đó đòi hỏi các nền kinh tế phải định vị mình, huy động và sử dụng các nguồn lực phát triển hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội thường niên lần thứ 3 của Quốc hội - nơi tập hợp sáng kiến của giới học thuật, hoạch định chính sách quốc gia, đang rất được mong đợi sẽ đề xuất được những chính sách, giải pháp đồng bộ, vừa đáp ứng yêu cầu ngắn hạn trước mắt, vừa có định hướng chiến lược, giải pháp căn cơ có lâu dài.

Cá nhân tôi đặc biệt quan tâm tới Diễn đàn, bởi lẽ Diễn đàn tổ chức ngay trước Kỳ họp thứ Năm của Quốc hội Khóa XV vào tháng 10 tới. Yêu cầu đặt ra là tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực tăng trưởng giúp đất nước tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, khơi thông nguồn lực và thúc đẩy tăng trưởng, phát triển bền vững.

Để ứng phó với vấn đề mới phát sinh sẽ có nhiều cách tiếp cận, nhìn nhận khác nhau. Với vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước tối cao, Quốc hội cần tập hợp trí tuệ, lắng nghe ý kiến của giới khoa học, đồng thời cân nhắc nhiều mặt từ thực tiễn quản lý điều hành, bao gồm cả ý kiến của các nhà đầu tư, doanh nghiệp, hiệp hội.

Hai điểm mấu chốt

Hai điểm mấu chốt được kỳ vọng tại Diễn đàn lần này là 2 hội thảo chuyên đề “Tăng cường nội lực, khơi thông nguồn lực, hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó” và “Nâng cao năng suất lao động, bảo đảm an sinh xã hội trong bối cảnh mới”.

Nhìn tổng thể trên bình diện chung của thế giới, nền kinh tế Việt Nam vẫn đứng vững, tạo được thế và lực, dù chậm lại, nhưng vẫn giữ được đà tăng trưởng. Phát triển nhìn chung là tích cực, đối mặt và đang thể hiện năng lực vượt qua “các cơ gió ngược” của kinh tế thế giới, nhưng cũng đang gặp phải những thách thức to lớn. Trong đó có những tình huống, nghịch lý mới xuất hiện hoặc từ tác động tiêu cực tích lũy, liên hoàn cần nhận diện và chủ động ứng phó. Xu hướng suy giảm động lực tăng trưởng kinh tế liên tục và kéo dài là biểu hiện dễ nhận thấy. Trong khi nền kinh tế “khát vốn” thì “tiền vẫn ế”. Quốc hội quyết sách tăng đầu tư công; Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước liên tục giảm lãi suất, tung ra các ưu đãi vốn vay, nới lỏng các điều kiện vay vốn, nhưng doanh nghiệp vẫn khó vay, không thể vay và không dám vay tiền để đầu tư.

Nhìn từ doanh nghiệp, rộng ra là nền kinh tế, các nghịch lý đang tồn tại phải chăng là các điểm nghẽn cần “Tăng cường nội lực, khơi thông nguồn lực, hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó” và “Nâng cao năng suất lao động, bảo đảm an sinh xã hội trong bối cảnh mới”?

Thực tế cũng cho thấy, có sự lúng túng, nổi rõ trong lĩnh vực điều hành về điện, xăng dầu, cung ứng hàng hóa thiết yếu như thuốc chữa bệnh, vật tư y tế khan hiếm và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Sự yếu kém trong chuẩn bị các dự án đầu tư để thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của một số cơ quan, đơn vị, dẫn đến điều chỉnh danh mục dự án đầu tư khi đã cân đối vốn.

Về mặt xã hội, đại bộ phận người dân vẫn còn gặp khó khăn do tác động của dịch bệnh khiến họ mất sinh kế, gần đây là ảnh hưởng của lạm phát, giá cả leo thang. Điều này giống như người bệnh chưa kịp phục hồi lại gặp cơn trái gió trở trời, khó càng thêm khó.

Vì vậy, qua các hoạt động trong khuôn khổ Diễn đàn, các đại biểu cần nhận diện được tình hình, xác định đúng nguyên nhân bao gồm cả chủ quan và khách quan để tìm ra giải pháp. Cần siết chặt kỷ luật, kỷ cương, xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan, bảo đảm các chương trình hỗ trợ người dân, doanh nghiệp phải được triển khai hiệu quả.

Công tác thực thi lâu nay vẫn thiếu phối hợp, thừa chồng chéo. Các đại biểu cũng cần đề ra được giải pháp cho vấn đề này. Trong đó, cần chú ý tới công tác giám sát thực hiện của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, của Nhân dân.

Đặc biệt, nguồn lực cho sự phát triển mà Quốc hội quyết là có hạn. Diễn đàn phải thảo luận để trên cơ sở đó, Quốc hội sẽ đưa ra quyết sách nhằm tạo ra nguồn lực mới, ưu tiên giải quyết các vấn đề mới phát sinh mang tính đột phá cho phát triển. Kỳ vọng từ Diễn đàn những định hướng rõ ràng cho tương lai và cam kết mạnh mẽ tạo động lực mới cho phát triển. Cần cách tiếp cận mới, nhận thức lại và hành động quyết liệt hơn!