Trung Quốc sẵn sàng đối phó cuộc chiến thương mại 'phiên bản 2.0' của ông Trump

Vào mùa hè năm 2018, khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Bắc Kinh, nền kinh tế Trung Quốc đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Thậm chí nhiều chuyên gia còn cho rằng Trung Quốc có thể sớm vượt qua Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Giờ đây, khi ông Trump chỉ còn vài tháng nữa là sẽ trở lại Nhà Trắng, nền kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể về bất động sản, nợ nần và giảm phát. Tuy nhiên không vì thế mà nước này không thể ứng phó tốt với cuộc chiến thương mại mới nếu Trump phát động một lần nữa.

Được trang bị sự hiểu biết về cách thức hoạt động của tổng thống Mỹ đắc cử, Trung Quốc sẽ được trang bị tốt hơn để đối phó với khả năng thực sự là Trump sẽ thực hiện lời hứa áp thuế lên tới 60% đối với hàng hóa Trung Quốc xuất sang Mỹ, theo các nhà kinh tế và nhà phân tích.

Bắc Kinh có thể thông qua sự kết hợp giữa đa dạng hóa thương mại, trả đũa có mục tiêu vào các công ty Hoa Kỳ và hỗ trợ tiêu dùng trong nước để ứng phó với cuộc chiến thương mại do ông Trump tạo ra lần này.

“Trung Quốc đã chuẩn bị cho ngày này trong một thời gian khá dài. Hoa Kỳ ít quan trọng hơn nhiều đối với mạng lưới thương mại của mình (so với trước đây)" - Dexter Roberts, tác giả của bản tin Trade War và là thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương nhận định với CNN.

Trung Quốc nay đã có kinh nghiệm đối phó với chiến tranh thương mại của ông Trump - Ảnh: Getty

Một phần là do cuộc chiến thương mại đầu tiên tiếp diễn dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden, chính quyền Bắc Kinh cũng như các công ty Trung Quốc đã bắt đầu tích cực giảm sự phụ thuộc thương mại vào Hoa Kỳ. Tác động có thể thấy rõ trong dữ liệu thương mại và diễn ra với tốc độ chóng mặt.

Mới chỉ vào năm 2022, thương mại song phương Mỹ - Trung đã đạt mức cao kỷ lục. Nhưng năm ngoái, Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nước xuất khẩu hàng hóa hàng đầu vào Hoa Kỳ, theo Bộ Thương mại. Trung Quốc đã giữ vững vị trí đó trong 20 năm trước khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ giảm 20% xuống còn 427 tỷ USD vào năm ngoái.

Theo Matthews Asia, chỉ dưới 30% hàng xuất khẩu của Trung Quốc được chuyển đến các nước giàu thuộc nhóm G7 vào năm ngoái, giảm so với mức 48% vào năm 2000. Đó là lý do tại sao, mặc dù bán ít hơn cho Hoa Kỳ, thị phần xuất khẩu toàn cầu của Trung Quốc hiện ở mức 14%, tăng từ 13% trước khi Trump áp thuế lần đầu.

Tại một cuộc họp báo vào ngày 22/11, Vương Thụ Văn - nhà đàm phán thương mại quốc tế và là thứ trưởng thương mại Trung Quốc đã nói với các phóng viên: "Chúng tôi có khả năng giải quyết và chống lại tác động của các cú sốc bên ngoài".

Những gì không có khả năng nằm trong kho vũ khí trả đũa của Trung Quốc là những động thái lớn, phô trương như bán trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ (mà Trung Quốc là chủ sở hữu lớn thứ hai thế giới) hoặc phá giá mạnh đồng nhân dân tệ, đồng tiền đã mất 12% giá trị so với đô la Mỹ trong ba năm qua khi đà tăng trưởng chậm lại.

"Những biện pháp mạnh mẽ đó sẽ không giúp ích gì" - Andy Rothman, chiến lược gia về Trung Quốc tại Matthews Asia, nói với CNN. "Phía Trung Quốc thường không có xu hướng trả đũa trực tiếp theo cách đó".

Trả đũa có mục tiêu

Đừng mong đợi một sự trả đũa đơn giản về thuế quan, Liza Tobin - Giám đốc cấp cao về kinh tế tại Dự án Nghiên cứu cạnh tranh đặc biệt, một nhóm nghiên cứu của Hoa Kỳ cho biết. Thay vào đó, phản ứng của Bắc Kinh có thể sẽ có mục tiêu và không đối xứng hơn.

"Họ đã gây sức ép lên các công ty nước ngoài đang hoạt động tại Trung Quốc và họ có thể tăng sức ép lên các công ty Mỹ, chọn mục tiêu mà họ muốn đẩy ra khỏi thị trường Trung Quốc" - bà nói.

Vào tháng 9, Bắc Kinh cho biết họ đang điều tra nhà bán lẻ thời trang PVH Corp, chủ sở hữu của các thương hiệu Calvin Klein và Tommy Hilfiger vì từ chối lấy bông từ khu vực Tân Cương trong một động thái có thể dẫn đến lệnh trừng phạt đối với một công ty Mỹ có lợi ích kinh doanh lớn tại Trung Quốc.

Năm ngoái, cảnh sát Trung Quốc đã kiểm tra văn phòng tại Thượng Hải của Bain & Company, một công ty tư vấn quản lý của Hoa Kỳ, trong một diễn biến khiến cộng đồng doanh nghiệp Mỹ nói chung lo ngại.

Ngay sau lần đó, phương tiện truyền thông nhà nước tiết lộ rằng các cơ quan an ninh đã đột kích nhiều văn phòng của công ty tư vấn quốc tế Capvision, một công ty tư vấn có trụ sở tại Thượng Hải và New York.

Xe buýt và ô tô do Trung Quốc chế tạo chờ xuất cảng sang các thị trường khác - Ảnh: Getty

Các nhà kinh tế cho biết, khả năng trả đũa đối với các công ty Hoa Kỳ hoặc các ngành nông nghiệp sẽ cao hơn nhiều so với việc Trung Quốc bán lượng lớn trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ mà họ nắm giữ để đáp trả, vì thị trường cho những trái phiếu như vậy rất sâu rộng và có tính thanh khoản cao nên không thiếu người mua. Việc bán chúng cũng có thể gây tổn hại đến lợi ích của chính Bắc Kinh.

Việc hạ giá đồng nhân dân tệ cũng có thể giúp ích cho xuất khẩu của Trung Quốc, nếu Trump áp đặt mức thuế mới, nhưng các nhà phân tích cũng không tin rằng động thái này nằm trong kế hoạch.

Sean Callow - một nhà phân tích ngoại hối cấp cao tại ITC Markets cho biết: "Các nhà hoạch định chính sách khó có thể coi việc phá giá là xứng đáng với các chi phí khác nhau và thay vào đó sẽ chọn các bước khác".

Ông cho biết, một đợt phá giá đột ngột vào tháng 8 năm 2015 đã gây ra tình trạng hỗn loạn trên thị trường chứng khoán. Trong những tháng gần đây, chính phủ Trung Quốc đã chỉ ra rằng họ muốn củng cố niềm tin vào thị trường chứng khoán của mình, đối với cả các nhà đầu tư trong nước và để giới thiệu Trung Quốc với thế giới như một điểm đến hấp dẫn để đầu tư.

Callow cho biết, họ cũng muốn đồng nhân dân tệ được coi là một sự thay thế đáng tin cậy cho đồng đô la Mỹ đối với các nhà quản lý dự trữ của ngân hàng trung ương, đặc biệt là những người lo ngại về lệnh đóng băng tài sản của Nga tại Hoa Kỳ và Châu Âu kể từ năm 2022.

Các giải pháp khả thi

Trung Quốc không phải là mục tiêu duy nhất của mức thuế quan mà Trump dự định áp dụng.

Ông đã đề xuất mức thuế từ 10% đến 20% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu, tăng đáng kể so với mức trung bình hiện tại là 2% hoặc trong nhiều trường hợp là không. Ông cũng đã áp dụng mức thuế 100% hoặc 200% đối với ô tô sản xuất tại Mexico hoặc đối với các sản phẩm do các công ty chuyển hoạt động sản xuất từ Hoa Kỳ sang Mexico sản xuất.

Ở mức thuế 60%, một số nhà kinh tế đã tính toán rằng thuế nhập khẩu vào Hoa Kỳ có thể cắt giảm một nửa tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc (theo một phân tích riêng từ Viện Peterson, đề xuất thuế quan của Trump cũng sẽ khiến một hộ gia đình điển hình ở Hoa Kỳ phải trả hơn 2.600 đô la một năm).

Nhưng Trung Quốc, một quốc gia có 1,4 tỷ người, cũng có một thị trường tiêu dùng trong nước khổng lồ mà họ có thể hướng đến nếu họ chơi đúng bài.

Rothman cho biết: "Phản ứng tốt nhất đối với mức thuế quan mà Bắc Kinh có thể đưa ra là tự sắp xếp lại trật tự trong nước, bằng cách khôi phục niềm tin của các doanh nhân Trung Quốc, những người chiếm 90% việc làm ở thành thị và hầu hết các hoạt động đổi mới. Điều này sẽ thúc đẩy niềm tin của người tiêu dùng, dẫn đến tiêu dùng trong nước mạnh hơn, giúp giảm bớt tác động của việc xuất khẩu yếu hơn sang Hoa Kỳ”.

Tháng trước, Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc đã công bố nền kinh tế đã giảm tốc hơn nữa trong các tháng từ tháng 7 đến tháng 9, bị ảnh hưởng bởi mức tiêu dùng yếu, một phần là do các vấn đề đang diễn ra trên thị trường bất động sản. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng 4,6% trong giai đoạn 3 tháng so với một năm trước. Chính phủ đang đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5%.

Nền kinh tế Trung Quốc đang phải vật lộn với nhiều vấn đề. Sau một mùa hè với dữ liệu ảm đạm, cuối cùng Trung Quốc đã quyết định triển khai gói kích thích rất cần thiết, chủ yếu tập trung vào các biện pháp tiền tệ, vào tuần cuối cùng của tháng 9.

Larry Hu - kinh tế gia trưởng về Trung Quốc tại ngân hàng Macquarie, đã viết trong một báo cáo nghiên cứu gần đây rằng những động thái lớn hơn có thể phải đợi cho đến khi thuế quan của Trump được công bố, điều này có thể xảy ra ngay sau khi ông nhậm chức vào tháng 1.

“Nếu xuất khẩu sụp đổ, các nhà hoạch định chính sách sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tăng cường kích thích lên mức tiếp theo và chính sách nhà ở sẽ là chìa khóa cần theo dõi. Nhưng lịch sử cho thấy Bắc Kinh có xu hướng phản ứng với tình hình thực tế… chứ không phải là phản ứng phòng ngừa” - ông nhận định với CNN.

Anh Duy (Theo CNN)