Trung Quốc tăng tốc trong cuộc đua thiết bị AI, đe dọa vị trí dẫn đầu của Mỹ

Thị trường thiết bị trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc đang ghi nhận đà tăng trưởng mạnh mẽ, và có nhiều ý kiến cho rằng trong cuộc đua công nghệ với Mỹ, lợi thế về phần cứng có thể giúp quốc gia tỷ dân vượt trên đối thủ.

Đáng chú ý, sự quan tâm đối với kính thông minh đang bùng nổ trên toàn cầu sau hơn một thập kỷ trì trệ, khi những tiến bộ trong AI tạo ra làn sóng mới cho lĩnh vực này. Meta của Mỹ là hãng dẫn đầu trên thị trường, nhưng hàng loạt công ty Trung Quốc, từ các “gã khổng lồ” như Alibaba, Xiaomi cho đến loạt startup như Rokid và XREAL, cũng đang nhắm tới việc thu hẹp khoảng cách.

CUỘC ĐUA TOÀN CẦU

Kể từ khi cho ra mắt vào năm 2023, Meta đã bán được hàng triệu chiếc kính thông minh. Và tất nhiên, ngay sau đó, các doanh nghiệp Trung Quốc cũng nhanh chóng nhập cuộc, với hơn 70 công ty phát triển các sản phẩm cạnh tranh. Kính AI của các hãng như Inmo và Rokid được bán trên toàn thế giới, trong khi sản phẩm của Xiaomi và Alibaba chỉ có mặt tại Trung Quốc, tích hợp AI riêng của các tập đoàn công nghệ này

“Lợi thế của Trung Quốc là điều hiển nhiên. Hệ sinh thái và chuỗi cung ứng đều nằm ở Trung Quốc, và Trung Quốc thì sản xuất rất nhiều”, CEO Rokid Misa Zhu chia sẻ với AFP sau buổi ra mắt sản phẩm tại Hàng Châu.

Tại thị trường nội địa, các công ty Trung Quốc đang nắm trong tay ưu thế rõ rệt, bởi dịch vụ của Meta bị chặn và không thể truy cập nếu không dùng VPN.

Theo IDC, Trung Quốc là thị trường khổng lồ và giàu tiềm năng cho các thiết bị công nghệ, với doanh số kính thông minh dự kiến sẽ tăng vọt 116% trong năm 2025. Đời sống hàng ngày đã số hóa sâu rộng, với cả người lớn tuổi dùng smartphone để thanh toán hay di chuyển. Hạ tầng số như QR code thanh toán tại cửa hàng ở Trung Quốc thậm chí còn phát triển hơn cả châu Âu và Mỹ”, ông Misa Zhu nhận định.

Đáng chú ý, tại Trung Quốc, kính AI cho phép người đeo thanh toán trong cửa hàng chỉ bằng cách nhìn vào mã QR và ra lệnh bằng giọng nói.

Bà Flora Tang, nhà phân tích tại Counterpoint, cho biết các công ty như Xiaomi, RayNeo, Thunderobot và Kopin đều là những cái tên đang hoạt động tích cực trên thị trường kính thông minh. Đặc biệt Xiaomi còn được coi là biểu tượng “ngựa ô”, khi kính AI đầu tiên của hãng trở thành sản phẩm bán chạy thứ ba tại Trung Quốc trong nửa đầu năm 2025, dù chỉ mở bán khoảng một tuần.

Sản phẩm của Rokid cũng được quan tâm, nhất là sau khi công ty này gây quỹ được hơn 4 triệu USD trên nền tảng Kickstarter. CEO Misa Zhu chia sẻ, Rokid đang quan sát và học hỏi… từ các công ty lớn toàn cầu. Để vừa đáp ứng thị trường trong nước vừa mở rộng quốc tế, Rokid cho phép người dùng sử dụng app Trung Quốc tại Trung Quốc và app quốc tế khi ra nước ngoài - chính là điều mà các đối thủ như Meta lại không làm.

Kính của Rokid cũng không bị khóa với một mô hình AI tạo sinh cố định. “Chúng tôi rất cởi mở khi dùng OpenAI, và cũng có thể kết nối với Llama, Gemini hay Grok. Đó là lý do nhiều người thích chúng tôi”, CEO Zhu nhấn mạnh.

TRUNG QUỐC TĂNG TỐC

Tuy nhiên, mong muốn phá vỡ sự thống trị của Meta ở thị trường quốc tế sẽ là điều không hề dễ dàng. Theo Counterpoint, trong nửa đầu năm 2025, Meta chiếm 73% thị phần kính thông minh toàn cầu, nhờ dòng Ray-Ban Meta Smart Glasses gần như giống hệt kính thời trang hàng ngày.

Trong khi đó, mới đây Rokid cũng công bố hợp tác mới với Bolon, một thành viên thuộc tập đoàn EssilorLuxottica, chủ sở hữu thương hiệu Ray-Ban.

“Ngoại hình vẫn là ưu tiên số một, thiết bị phải khiến người ta thật sự muốn đeo nó”, một khách hàng 25 tuổi tên Wu Tianhao chia sẻ với AFP. Trọng lượng cũng là yếu tố quan trọng, và Rokid cho biết các mẫu của họ thuộc nhóm nhẹ nhất thế giới.

Chuyên gia Zhu Dianrong nhận xét các công ty Trung Quốc sở hữu nhiều thương hiệu, nhiều mẫu mã, tốc độ đổi mới nhanh và khả năng thích ứng linh hoạt với thị trường. Dù vậy, thương hiệu nước ngoài vẫn có ưu thế về công nghệ lõi như màn hình full-color hay ống dẫn sóng quang học.

Phó chủ tịch Rokid Gary Cai thừa nhận vẫn có khoảng cách rõ ràng giữa công nghệ chip ở Trung Quốc và thế giới, nhưng cho rằng sự khác biệt giữa các mô hình AI đã thu hẹp đáng kể.

“Trung Quốc vốn là một quốc gia của sản xuất. Hiện tại, cuộc cạnh tranh nằm ở phần mềm, mô hình, tác tử và ứng dụng. Nhưng sớm thôi, nó sẽ chuyển sang các thiết bị”, ông Kai-Fu Lee, CEO công ty 01.AI kiêm Chủ tịch quỹ Sinovation Ventures chia sẻ trên CNBC.

Dù sự quan tâm đến kính thông minh gia tăng, cả doanh nghiệp Trung Quốc lẫn quốc tế đều đối mặt thách thức lớn trước khi sản phẩm được chấp nhận rộng rãi. Nhà báo Will Greenwald của PCMag cho rằng trải nghiệm người dùng vẫn cần cải thiện tốt hơn: “Tôi không nghĩ có thương hiệu nào mang đến được trải nghiệm trở nên thật sự mượt mà cho tới lúc này”. Lo ngại quyền riêng tư cũng là rào cản, khi việc kính ghi hình có thể dẫn đến nhiều vấn đề pháp lý.

Tại Trung Quốc, các thử nghiệm thiết bị trải rộng từ tính ứng dụng cao tới những ý tưởng đầy khác biệt. Startup Le Le Gaoshang Education Technology tung ra thiết bị dịch “Native Language Star” nhắm vào các phụ huynh Trung Quốc có vốn tiếng Anh hạn chế để hỗ trợ việc dạy con. Thiết bị này được đeo quanh cổ giống gối du lịch và kéo xuống trước ngực, kèm một bộ phận che miệng để giảm âm giọng nói của người dùng. Bộ phận này tích hợp AI của Tencent và iFlyTek, được quảng bá như một công cụ biến phụ huynh Trung Quốc thành “laowai” - tức người nước ngoài nói tiếng Anh. Sản phẩm được bán lẻ với giá 420 USD.

Trong khi đó, DingTalk, nền tảng nhắn tin cho môi trường làm việc của Alibaba, trong năm nay đã ra mắt một thiết bị AI nhỏ bằng thẻ tín dụng phục vụ ghi chú trong công việc. DingTalk A1 có thể ghi âm, chuyển lời nói thành văn bản, tóm tắt và phân tích âm thanh từ khoảng cách lên tới 8 mét, tương đương chiều dài một phòng họp lớn. Thiết bị này tương tự Plaud Note hiện được bán tại Mỹ.

Theo các chuyên gia, việc có nhiều thiết bị phần cứng khác nhau giúp công nghệ dễ được chấp nhận hơn và tạo cơ hội thu thập dữ liệu ở quy mô lớn, điều mà các quốc gia khác khó sánh kịp. “Khi ở nước ngoài người ta vẫn bàn về tương lai của thiết bị AI sẽ ra sao, thì thị trường Trung Quốc đã đầy ắp chúng. Điều này tạo ra vòng phản hồi giúp AI tốt lên nhanh chóng”, chuyên gia tư vấn công nghệ Tom van Dillen của Greenkern bình luận.

Dù vậy, lợi thế phần cứng không đảm bảo chiến thắng trong cuộc đua AI, nhất là khi sản phẩm AI Trung Quốc không thu hút được người dùng toàn cầu vì lo ngại quyền riêng tư hoặc các vấn đề khác.

“Bạn phải thật sự đạt đến tầm như iPhone của Apple mới có thể gặt hái phần thưởng lớn nhất”, ông Kai-Fu Lee cảnh báo, nhắc đến sản phẩm được xem là một trong những thiết bị tiêu dùng mang tính cách mạng nhất.

Lâm Minh