Trung Quốc và Nhật Bản khẩu chiến căng thẳng

Ngày 8/12, Tokyo và Bắc Kinh tiếp tục "lời qua tiếng lại", trong bối cảnh tranh cãi ngoại giao giữa hai bên chưa có dấu hiệu hạ nhiệt sau khi Nhật Bản công bố việc chiến đấu cơ Trung Quốc khóa radar nhắm vào máy bay của Lực lượng Phòng vệ Trên không (ASDF) cuối tuần qua.

Theo Bộ Quốc phòng Nhật Bản, máy bay Trung Quốc từ cụm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh đã hai lần chiếu radar vào tiêm kích ASDF. Bộ Quốc phòng Nhật đánh giá radar được sử dụng trong sự cố không phục vụ nhiệm vụ tìm kiếm - cứu nạn, bởi máy bay Nhật bị chiếu xạ từng đợt ngắt quãng, phù hợp với hành vi “khóa mục tiêu”, Japan Times cho biết.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc bác cáo buộc, khẳng định phi công J-15 chỉ bật radar cảnh giới trong lúc huấn luyện và tố ngược F-15 Nhật Bản xâm nhập khu vực diễn tập, gây cản trở hoạt động quân sự.

Tuy nhiên, người phát ngôn hàng đầu của chính phủ Nhật bác bỏ cáo buộc từ Trung Quốc rằng máy bay ASDF đã “giám sát ác ý và quấy nhiễu” chiến đấu cơ Trung Quốc, khẳng định máy bay Nhật luôn giữ khoảng cách an toàn khi thực hiện nhiệm vụ.

Tiêm kích hạm J-15 Trung Quốc bay huấn luyện ngày 29/8. Ảnh: PLA.

Trung Quốc phản pháo: “Nhật muốn đổi trắng thay đen”

Bộ Ngoại giao Trung Quốc bảo vệ động thái của quân đội nước này, cho rằng họ chỉ sử dụng “radar tìm kiếm” một cách “chuyên nghiệp” và “theo thông lệ”.

“Nhật đang cố tình đổi trắng thay đen và thổi phồng cái gọi là ‘chiếu xạ radar’”, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn nói trong cuộc họp báo ngày 8/12, theo Global Times.

Giới chức Trung Quốc khẳng định chiến đấu cơ J-15 chỉ kích hoạt radar cảnh giới trong lúc huấn luyện, đồng thời cáo buộc tiêm kích F-15 Nhật Bản đã xâm nhập khu vực diễn tập và gây cản trở.

“Máy bay trên tàu sân bay của bất kỳ quốc gia nào cũng bật radar cảnh giới khi huấn luyện bay. Đây là biện pháp tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn”, ông Quách nói.

Ông Quách khẳng định mọi hoạt động huấn luyện của Trung Quốc đều tuân thủ luật pháp và thông lệ quốc tế, được tiến hành chuyên nghiệp, chuẩn mực và “không thể bị chỉ trích”.

Theo ông, sự cố bắt nguồn từ việc tiêm kích Nhật Bản “bay vào khu vực huấn luyện của Trung Quốc, trinh sát ở cự ly gần và làm gián đoạn hoạt động quân sự”. Tuy nhiên, Tokyo lại “đổ lỗi ngược” và cáo buộc J-15 chiếu radar hỏa lực vào F-15.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn. Ảnh: Reuters.

Tranh cãi ngoại giao tiếp diễn, Mỹ im lặng đáng chú ý

Trong khi đó, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Minoru Kihara cho biết lực lượng phòng vệ đã phải điều F-15J xuất kích khẩn cấp do “lo ngại máy bay Trung Quốc áp sát không phận”. Ông bác bỏ cáo buộc rằng tiêm kích Nhật gây mất an toàn bay.

Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Takehiro Funakoshi đã triệu Đại sứ Trung Quốc Ngô Giang Hạo, gửi “kháng nghị mạnh mẽ” về hành vi mà Tokyo mô tả là “nguy hiểm và đáng tiếc”. Bắc Kinh lập tức bác bỏ và tuyên bố sẽ phản đối ngược trở lại.

Sự cố diễn ra đúng lúc nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh tập trận phía đông eo biển Miyako.

Theo Bộ Quốc phòng Nhật Bản, J-15 cất cánh từ tàu Liêu Ninh đã hai lần bật radar điều khiển hỏa lực và khóa mục tiêu vào F-15 tại khu vực đông nam Okinawa hôm 6/12, khi cụm tàu sân bay Trung Quốc di chuyển ở phía nam chuỗi đảo Okinawa.

Hải quân Trung Quốc phủ nhận, cho rằng tuyên bố của Nhật “không đúng thực tế” và yêu cầu Tokyo “ngừng vu cáo, bôi nhọ”, theo Global Times.

Radar cảnh giới có nhiệm vụ quét diện rộng, giúp phi công nắm bắt tình hình xung quanh và phát hiện mối đe dọa từ xa. Việc sử dụng chế độ này không đồng nghĩa với việc máy bay chuẩn bị khai hỏa.

Ngược lại, radar điều khiển hỏa lực dùng để xác định chính xác mục tiêu, cung cấp dữ liệu dẫn bắn và thường chỉ được kích hoạt khi một bên sẵn sàng nổ súng. Vì vậy, đây được xem là hành động mang tính khiêu khích nghiêm trọng trong thời bình.

Các chiến đấu cơ và tàu chiến hiện đại đều có hệ thống cảnh báo chiếu xạ, cho biết khi nào chúng bị đối phương phát hiện hoặc bị radar khóa mục tiêu.

“Việc chĩa radar là hành động nguy hiểm, vượt quá mức cần thiết và an toàn”, ông Minoru Kihara phát biểu trong cuộc họp báo sáng 9/12.

Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Minoru Kihara phát biểu về Trung Quốc trong cuộc họp báo sáng ngày 9/12. Ảnh: JIJI.

Vụ đối đầu gần Okinawa xảy ra trong bối cảnh căng thẳng Trung - Nhật leo thang sau phát biểu của Thủ tướng Sanae Takaichi về Đài Loan hồi tháng trước. Mặc dù sau đó bà đã hạ giọng nhằm giảm nhiệt, Trung Quốc vẫn không chấp nhận và tiếp tục yêu cầu bà rút lại phát ngôn.

Trong khi đó, Mỹ - đồng minh của Nhật - vẫn chưa đưa ra tuyên bố chính thức. Sự im lặng này được cho là nhằm tránh ảnh hưởng tới kế hoạch Tổng thống Donald Trump tìm kiếm thỏa thuận thương mại với Chủ tịch Tập Cận Bình trong chuyến thăm Bắc Kinh sắp tới.

Sự dè dặt của Washington khiến Tokyo lo ngại. Ông Onodera nhấn mạnh Nhật phải “thắng trận chiến ngoại giao” trước tiên và mong Mỹ sớm lên tiếng.

Theo các chuyên gia, căng thẳng Trung - Nhật khó hạ nhiệt trong ngắn hạn. Phía Trung Quốc có thể tiếp tục chiến thuật “cắt lát salami”, từng bước tạo ra hiện trạng mới nhằm gây áp lực lên Tokyo.

Chuyên gia Lyle Morris thuộc Asia Society) nhận định rằng những động thái này sẽ tiếp diễn “cho đến khi Trung Quốc tin rằng mình đã gửi đi thông điệp đủ mạnh”.

Phương Linh