Trường ĐH Giáo dục: Tiên phong nghiên cứu ứng dụng AI trong GD trên nền tảng khoa học về học tập
Nền tảng của khoa học học tập – Science of Learning, bao gồm ba trụ cột: Khoa học nhận thức, tâm lý học học tập, và Khoa học thần kinh giáo dục.
Ngày 31/10/2025, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đào tạo và khoa học công nghệ năm 2025. Tại hội nghị, Trường Đại học Giáo dục đã đóng góp tham luận có ý nghĩa tiên phong trong việc tiếp cận ứng dụng AI trên nền tảng khoa học về học tập.
Hội nghị tổng kết công tác đào tạo và khoa học công nghệ năm 2025 của Đại học Quốc gia Hà Nội được tổ chức nhằm đánh giá những kết quả nổi bật trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo, đồng thời đề ra định hướng phát triển cho giai đoạn tới. Hội nghị quy tụ các nhà khoa học, nhà quản lý và giảng viên từ các đơn vị thành viên, phản ánh bức tranh toàn diện về chất lượng đào tạo và năng lực nghiên cứu của Đại học Quốc gia Hà Nội – một trong những đại học hàng đầu khu vực.
Trong khuôn khổ hội nghị, Đại học Quốc gia Hà Nội đã trao Giải thưởng “IMG vì sự nghiệp giáo dục” cho các nhà giáo xuất sắc và sinh viên tài năng, ghi nhận những đóng góp tiêu biểu cho sự nghiệp đào tạo và đổi mới sáng tạo.
Giáo sư Đặng Hoàng Minh - Trưởng khoa Khoa học giáo dục, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lâm sàng về Xã hội, Tâm lý và Giáo dục - Trường Đại học Giáo dục nhận giải thưởng tại hội nghị.
Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hoàng Minh - Trưởng khoa Khoa học giáo dục, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lâm sàng về Xã hội, Tâm lý và Giáo dục - Trường Đại học Giáo dục vinh dự là một trong hai nhà giáo được nhận giải thưởng năm nay – sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp bền bỉ trong giảng dạy và nghiên cứu của cô trong lĩnh vực khoa học giáo dục.
Giải thưởng dành cho Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hoàng Minh là niềm tự hào của Trường Đại học Giáo dục. Đồng thời cũng là minh chứng rõ nét cho năng lực nghiên cứu và tư duy tiên phong của đội ngũ nhà giáo trong hệ thống Đại học Quốc gia Hà Nội – những người đang đặt nền móng cho giáo dục Việt Nam trong thời đại AI.
Giáo dục đại học trong thời đại AI – Tiếp cận từ “The Science of Learning”
Trong khuôn khổ hội nghị, Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quý Thanh đã trình bày tham luận với chủ đề “Giáo dục đại học trong thời đại AI: Tiếp cận dựa trên Khoa học về học tập (The Science of Learning)”, mang đến một góc nhìn khoa học và thực tiễn sâu sắc về cách AI đang – và nên – được ứng dụng trong giáo dục.
Theo đó, AI được nhìn nhận không phải như “người thay thế tri thức” mà là công cụ hỗ trợ tư duy và thực hành học tập, giúp kích hoạt những tiến trình nhận thức ở bậc cao hơn. Và để ứng dụng AI một cách hiệu quả, nghiên cứu về giáo dục cần tiếp cận nó trên nền tảng của khoa học về học tập; các thành tựu của khoa học nhận thức, tâm lý học và thần kinh ứng dụng để đưa ra những khuyến nghị. Đây cũng chính là những hướng nghiên cứu mà Trường Đại học Giáo dục đang tiên phong nghiên cứu.
Bài tham luận nhấn mạnh: “Nguy cơ lớn nhất của AI trong giáo dục không phải là lỗi kỹ thuật hay thông tin sai lệch, mà là ảo giác học tập – khi người học tin rằng mình đang hiểu, trong khi thực chất là đang phụ thuộc vào máy móc.”
Tham luận đã chỉ ra sự khác biệt căn bản giữa trí tuệ con người và trí tuệ nhân tạo, đặc biệt ở các khía cạnh như khả năng sáng tạo nguyên bản, tư duy đạo đức, cảm xúc xã hội và năng lực phản tư. Con người học qua thất bại, cảm xúc và trải nghiệm; trong khi AI chỉ mô phỏng xác suất từ dữ liệu, thiếu khả năng tự hiểu, không có trực giác hay giá trị đạo đức.
Chính vì vậy, AI chỉ có ý nghĩa khi được đặt trên nền tảng của khoa học học tập – Science of Learning, bao gồm ba trụ cột: Khoa học nhận thức, tâm lý học học tập, và Khoa học thần kinh giáo dục.
Ba tầng ứng dụng AI trong giáo dục – Hướng đến một hệ sinh thái học tập nhân văn
Từ nền tảng lý luận đó, Trường Đại học Giáo dục đề xuất mô hình ba tầng ứng dụng AI trong giáo dục đại học:
Tầng 1 là Khoa học của sự học: AI phải được dùng để kích hoạt tư duy bậc cao thay vì cung cấp thông tin sẵn có. Quá trình học tập với AI phải được thiết kế để người học phải giải thích, lập luận, trình bày và bảo vệ quan điểm của mình, qua đó những hành vi tư duy sâu sẽ giúp kiến thức được ghi nhớ bền vững.
Tầng 2 là Thiết kế trải nghiệm học tập: Giáo viên sẽ phải trở thành kiến trúc sư của trải nghiệm học tập số. AI hỗ trợ cá nhân hóa tiến trình học, đưa ra phản hồi tức thì và tạo môi trường học đa phương tiện – nơi sinh viên vừa học, vừa khám phá, vừa phản tư.
Tầng 3 – Lãnh đạo vì sự học: Các nhà quản lý cơ sở giáo dục phải dẫn dắt việc xây dựng hệ sinh thái học tập số – nơi công nghệ, con người và tri thức cùng vận hành quanh một triết lý duy nhất: “Tất cả vì sự học của người học.”
Ba tầng này thể hiện một chuyển dịch sâu sắc trong triết lý giáo dục đại học: từ việc “ứng dụng công nghệ” sang “đồng kiến tạo tri thức trong môi trường sư phạm mới” – nơi AI không thay thế người dạy, mà cùng người dạy và người học hình thành không gian trí tuệ mở, linh hoạt và nhân văn.
Giáo sư Nguyễn Quý Thanh - Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục trình bày tham luận tại hội nghị.
Từ nghiên cứu đến chính sách – Đại học Giáo dục định hình triết lý giáo dục trong kỷ nguyên AI
Bên cạnh phân tích học thuật, bài tham luận của Trường Đại học Giáo dục cũng đề xuất nhiều giải pháp chính sách và triển khai thực tiễn cho Đại học Quốc gia Hà Nội và các trường thành viên:
Về chính sách cấp Đại học Quốc gia:
1. Điều chỉnh quy chế đào tạo theo hướng đa dạng phương thức kiểm tra– đánh giá, ưu tiên đánh giá quá trình, dự án, sản phẩm, năng lực giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, sáng tạo — thay dần việc kiểm tra ghinhớ.
2. Phát triển năng lực dựa trên khung năng lực AI cho người học và giảng viên (AI competencies/AI literacy); đào tạo thường xuyên; lồng ghép trong chương trình đào tạo theo mô hình Đồng kiến tạo (Co-creation).
3. Sửa đổi quy chế làm việc của giảng viên, công nhận nhiệm vụ thiết kế học liệu số, ứng dụng công nghệ – AI trong dạy học, đánh giá và nghiên cứu.
4. Xây dựng quy định liêm chính học thuật, ban hành quy định minh bạch về sử dụng AI trong học tập và nghiên cứu; tích hợp công cụ phát hiện gian lận, kiểm chứng dữ liệu.
5. Xây dựng hệ sinh thái học tập số (Digital Learning Ecosystem) và phát triển mô hình“Leadership for Learning”, hướng tới nguyên tắc: “tất cả vì sự học của người học”.
6. Xây dựng chính sách bảo đảm an toàn– an ninh số cho dữ liệu người học, hệ thống quản lý đào tạo và nghiên cứu khoa học.
7. Xây dựng chiến lược dài hạn phát triển hệ thống AI riêng của ĐHQGHN và các trường thành viên, hướng đến dữ liệu dùng chung, chuẩn mở, tự chủ công nghệ.
Về việc triển khai cụ thể tại các trường thành viên:
1. Phát triển các giải pháp AI chuyên biệt như: AI hỗ trợ dạy học, thiết kế học liệu, gợi ý nội dung; AI hỗ trợ học tập cá nhân hóa, phản hồi tức thời; AI cố vấn học tập (Academic Advisor Bot) và tư vấn tâm lý học đường.
2. Tích hợp AI vào nền tảng quản lý đào tạo (LMS), khai thác Learning Analytics: cảnh báo sớm sinh viên gặp khó khăn, dự báo kết quả học tập, hỗ trợ điều chỉnh chương trình.
3. Cập nhật chương trình đào tạo tăng cường tích hợp AI, mô đun hóa nội dung, xây dựng chuẩn đầu ra (LO) phù hợp thời đại số.
4. Thử nghiệm mô hình lớp học có AI hỗ trợ, mô phỏng – thực tế ảo – trợ giảng ảo, tăng trải nghiệm học tập chủ động và sáng tạo.
5. Đảm bảo chất lượng các hoạt động liên quan đến phát triển năng lực AI cho giảng viên và người học.
6. Tăng cường tích hợp kiến thức liên ngành, đặc biệt với đào tạo giáo viên: Khoa học nhận thức – Khoa học thần kinh– Công nghệ giáo dục, nhằm phát triển năng lực thiết kế học tập theo dữ liệu.
Với những đóng góp cả về học thuật lẫn chính sách, Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong nghiên cứu, giảng dạy và đổi mới giáo dục, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi số và bùng nổ AI hiện nay.
Không chỉ dừng lại ở việc “ứng dụng công nghệ”, Trường Đại học Giáo dục đang từng bước kiến tạo một triết lý giáo dục nhân văn trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo – nơi công nghệ phục vụ con người, và tri thức được nuôi dưỡng bằng tư duy, cảm xúc và trải nghiệm sống.
