Trường nghề lo giáo viên chuyển dịch công việc vì 17 năm phụ cấp nặng nhọc, độc hại vẫn giữ nguyên

Tại Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo nêu rõ: Giáo dục nghề nghiệp giữ vai trò then chốt trong phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao.

Trong bối cảnh đó, việc nâng cao chất lượng đào tạo và đảm bảo quyền lợi cho đội ngũ nhà giáo dạy nghề là yếu tố quan trọng, góp phần thu hút và giữ chân những người có trình độ, tay nghề cao.

Theo Dự thảo Nghị định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo, thầy cô dạy thực hành tại phòng thực hành, xưởng thực hành của cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập hoặc doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ với những ngành, nghề học nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm được hưởng phụ cấp độc hại, nguy hiểm với mức 0,1 đến 0,4 theo điều kiện quy định.

Lãnh đạo một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng, mức phụ cấp này chưa thực sự tương xứng với cường độ lao động và rủi ro nghề nghiệp của nhà giáo dạy nghề, dẫn đến khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao cho các trường nghề.

Chế độ phụ cấp còn thấp, nhà trường lo ngại nguy cơ chuyển dịch lao động

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Nguyễn Việt Mười - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Sóc Trăng nhận định: “Cá nhân tôi cũng như tập thể nhà giáo của trường nhận thấy, mức phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hiện nay (từ 0,1 đến 0,4) đã không còn phù hợp với thực tiễn công việc cũng như bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội.

Mức phụ cấp tại dự thảo được giữ nguyên so với quy định hiện hành tại Nghị định 113/2015/NĐ-CP quy định phụ cấp đặc thù, phụ cấp ưu đãi, phụ cấp trách nhiệm công việc và phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập. Trước đó, tại Nghị định số 43/2008/NĐ-CP ngày 8/4/2008 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành điều 32 và điều 72 của Luật Dạy nghề cũng quy định mức phụ cấp này.

Như vậy, mức hệ số phụ cấp độc hại cho nhà giáo đến nay đã 17 năm chưa thay đổi. Dù mức lương cơ sở đã nhiều lần thay đổi, song việc giữ nguyên hệ số khiến tỷ lệ bù đắp rủi ro ngày càng giảm, không còn tương xứng với mức tăng chi phí y tế và giá trị sức khỏe của người lao động”.

Thạc sĩ Nguyễn Việt Mười - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Sóc Trăng. Ảnh: NVCC

Cũng theo thầy Mười, trong quá trình giảng dạy thực hành, nhà giáo thuộc các nghề có yếu tố nặng nhọc, độc hại thường phải đối mặt với nhiều nguy cơ về sức khỏe và an toàn lao động. Những rủi ro phổ biến gồm các bệnh nghề nghiệp như bệnh hô hấp do bụi và hơi hóa chất, suy giảm thính lực do tiếng ồn lớn, bệnh cơ - xương - khớp do vận động lặp lại, ảnh hưởng thị lực do môi trường làm việc đặc thù.

Thậm chí có thể xảy ra tai nạn lao động như chấn thương do máy móc, bỏng nhiệt, điện giật, bị cắt - kẹp cơ khí hoặc tiếp xúc với hóa chất rò rỉ.

Nhằm bảo vệ sức khỏe và bảo đảm an toàn lao động cho đội ngũ giảng viên giảng dạy thực hành, nhà trường đã triển khai nhiều biện pháp. Cụ thể, trường trang bị đầy đủ đồ bảo hộ lao động như quần áo, găng tay, thiết bị bảo hộ chuyên dụng theo đúng quy định kỹ thuật của từng nghề. Hằng năm, nhà trường phối hợp với các cơ sở y tế tổ chức khám sức khỏe định kỳ, theo dõi và đánh giá các yếu tố nguy cơ nghề nghiệp đối với giảng viên.

Bên cạnh đó, các khóa tập huấn về an toàn vệ sinh lao động, kỹ năng vận hành thiết bị và xử lý sự cố cũng được tổ chức thường xuyên. Môi trường làm việc tại các xưởng thực hành được cải thiện đáng kể với hệ thống thông gió, hút bụi, phòng cháy chữa cháy đạt tiêu chuẩn, góp phần giảm thiểu rủi ro trong quá trình giảng dạy.

Thầy Mười nhấn mạnh: “Chính sách phụ cấp và chế độ đãi ngộ hiện nay vẫn chưa tương xứng với yêu cầu công việc của đội ngũ nhà giáo dạy nghề, đặc biệt là những người có tay nghề cao. Thực tế này dẫn đến nhiều hệ lụy.

Trước hết, việc thu hút nhân lực chất lượng cao gặp nhiều khó khăn khi kỹ sư, kỹ thuật viên giỏi thường được các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp FDI, trả lương cao hơn, trong khi thu nhập của thầy cô dạy nghề (bao gồm lương và phụ cấp) chưa đủ sức cạnh tranh.

Bên cạnh đó, mức đãi ngộ hiện hành chưa phản ánh đúng giá trị và trách nhiệm nghề nghiệp, khiến động lực cống hiến lâu dài của nhà giáo bị hạn chế. Đáng lo ngại hơn là nguy cơ chuyển dịch lao động. Nhiều giáo viên, giảng viên đặc biệt là những người có tay nghề giỏi, đang chuyển sang làm việc tại khu vực tư nhân, gây thiếu hụt nhân lực đào tạo thực hành và ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề”.

Cùng bàn về vấn đề này, thầy Trần Mạnh Hùng - Trưởng phòng, Phòng đào tạo, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh cho hay, hiện nay nhà trường có giảng viên của một số ngành nghề thuộc diện được hưởng phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm theo quy định. Nhà trường đang áp dụng mức phụ cấp 0,2 cho giảng viên ở các khối ngành này.

Tiền phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm = (Mức phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm được hưởng x Mức lương cơ sở) / (Định mức giờ giảng của nhà giáo trong một năm /12 tháng) x Số giờ dạy thực hành, tích hợp ngành, nghề học nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thực tế trong tháng.

Như vậy, thu nhập tăng thêm từ phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm của giảng viên được tính dựa trên số giờ giảng dạy thực hành trong thực tế. Giảng viên dạy thực hành nhiều thì được hưởng cao hơn, giảng viên dạy thực hành ít hơn thì nhận thấp hơn. Trung bình số tiền phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm mà giảng viên nhà trường nhận là khoảng 2 triệu đồng/năm học. Số tiền nhận được chủ yếu mang tính chất động viên.

Trong quá trình giảng dạy, giảng viên dạy thực hành nghề phải thường xuyên đối mặt với nhiều vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe. Họ phải trực tiếp tiếp xúc với hóa chất, máy móc, thiết bị và các dụng cụ thực hành có độ rủi ro cao.

Chẳng hạn, giảng viên ngành hàn, cắt gọt kim loại thường xuyên làm việc với các mảnh vụn kim loại, tia lửa điện; giảng viên ngành ô tô thường xuyên tiếp xúc với dầu mỡ, dung môi và hóa chất; trong khi đó, giảng viên ngành điện lại phải làm việc với hệ thống điện có độ nguy hiểm lớn. Tất cả những yếu tố này đều tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và an toàn nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo.

“Nếu hệ số phụ cấp được điều chỉnh tăng, chắc chắn sẽ tạo động lực lớn cho giảng viên trong quá trình giảng dạy, giúp họ thêm gắn bó và tận tâm với nghề. Trong bối cảnh nhiều ngành học hiện nay gặp khó khăn trong công tác tuyển sinh, việc tăng phụ cấp không chỉ mang ý nghĩa khích lệ, mà còn thể hiện sự trân trọng đối với những nỗ lực của đội ngũ giảng viên, góp phần giữ chân họ với trường, với lớp và với nghề giáo”, thầy Hùng chia sẻ.

Thầy Trần Mạnh Hùng - Trưởng phòng, Phòng đào tạo, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh. Ảnh: NVCC

Cần xem xét điều chỉnh hệ số phụ cấp và cơ chế áp dụng cho nhà giáo làm việc trong môi trường độc hại

Để chính sách phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thực sự phù hợp và bảo đảm quyền lợi chính đáng cho nhà giáo dạy nghề, từ góc độ quản lý nhà trường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Sóc Trăng kiến nghị cần xem xét điều chỉnh hệ số phụ cấp và cơ chế áp dụng.

Đầu tiên là điều chỉnh hệ số phụ cấp, tăng hệ số so với mức hiện hành, cân nhắc mức độ rủi ro nghề nghiệp và biến động chi phí y tế, nhằm bù đắp thỏa đáng cho giáo viên, giảng viên trong môi trường làm việc đặc thù.

Tiếp đó là cơ chế rà soát định kỳ, quy định rõ việc đánh giá và điều chỉnh hệ số phụ cấp theo các chỉ số kinh tế - xã hội và mức độ nguy cơ nghề nghiệp, tránh tình trạng kéo dài nhiều năm làm giảm giá trị thực của phụ cấp.

Bên cạnh đó, điều chỉnh cách tính phụ cấp trên cơ sở mức lương mới theo lộ trình cải cách tiền lương, bảo đảm tăng thu nhập thực tế cho giáo viên, giảng viên thay vì chỉ điều chỉnh kỹ thuật dựa trên lương cơ sở.

Ngoài ra, cần xem xét bổ sung phụ cấp thu hút/ưu đãi nghề áp dụng cho thầy cô có tay nghề cao, sở hữu chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia hoặc quốc tế, hoặc đạt giải nghề, nhằm giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

Giảng viên Trường Cao đẳng nghề Sóc Trăng hướng dẫn sinh viên thực hành. Ảnh: NTCC

Cùng bàn về vấn đề này, Trưởng phòng, Phòng đào tạo, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh cho biết, chế độ lương đối với nhà giáo gần đây đã có những cải thiện tích cực. Song, chính sách phụ cấp, hỗ trợ đối với nhà giáo trường nghề cần có những điều chỉnh để đảm bảo quyền lợi của giáo viên, giảng viên, đồng thời thu hút nhân lực chất lượng cao. Thực tế, cường độ lao động của giảng viên trường nghề không thua kém so với doanh nghiệp, nhưng mức ưu đãi hiện tại lại thấp hơn nhiều.

Ngoài ra, để nâng cao đời sống và cải thiện điều kiện làm việc của giáo viên, giảng viên dạy nghề, thầy Hùng cho rằng cần mở rộng cơ chế hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp. Cụ thể, giảng viên có thể được phép tham gia làm việc tại doanh nghiệp, hoặc doanh nghiệp cử chuyên gia, cán bộ kỹ thuật có tay nghề đến phối hợp hướng dẫn học sinh, sinh viên ngay tại trường.

Điều này vừa giúp giảng viên nâng cao trình độ chuyên môn, vừa tạo thêm nguồn thu nhập ngoài lương tại trường, giúp họ nhanh chóng nắm bắt nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động, đồng thời giữ chân và thu hút nhân lực giỏi cho hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

Trong khi đó, Thạc sĩ Đỗ Anh Khoa - Hiệu trưởng Trường Trung cấp An Giang 1 cho rằng, đối với các chính sách hỗ trợ trường nghề, cần quan tâm hơn tới cơ sở vật chất dành cho nhà giáo. Hiện nay, kinh phí được cấp để đầu tư cơ sở vật chất chủ yếu tập trung cho việc trang bị thiết bị dạy nghề cho người học trong khi điều kiện làm việc của nhà giáo lại chưa được đảm bảo đầy đủ.

Tại trường, phòng làm việc của thầy cô thiếu bàn ghế, máy tính và thiết bị phù hợp với yêu cầu chuyên môn, đặc biệt là đối với những bộ môn cần công nghệ cao. Việc này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giảng dạy và khả năng thực hiện các bài học thực hành.

Do đó, nên có cơ chế bố trí kinh phí để nâng cấp hạ tầng, trang thiết bị và điều kiện làm việc cho giáo viên, giảng viên. Điều này không chỉ tạo môi trường giảng dạy tốt hơn, mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, đồng thời tăng sức hấp dẫn của các trường nghề trong việc thu hút người học và đội ngũ nhà giáo có trình độ, kinh nghiệm.

Ngoài ra, thầy Khoa cho rằng, phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, cần xem xét cả việc hỗ trợ học sinh sẵn sàng theo học những ngành nghề này. Việc hỗ trợ người dạy mà chưa có chế độ cho người học là chưa toàn diện, bởi người học cũng tiếp xúc với môi trường nguy hiểm trong quá trình học tập thực hành.

Vì vậy, bên cạnh việc đảm bảo quyền lợi cho giáo viên, giảng viên cần có cơ chế hỗ trợ phù hợp cho người học, giúp các em có thêm động lực học tập và chuẩn bị tốt hơn cho nghề nghiệp trong tương lai.

Hồng Mai