Truy quét sai phạm trên sàn thương mại điện tử: Nhiều địa phương vào cuộc quyết liệt

Hà Nội vẫn là “vùng đỏ” của hàng giả, hàng nhái

Không chỉ dừng lại ở các cửa hàng truyền thống, bất kỳ ai rao bán hàng giả, hàng nhái trên sàn TMĐT hay mạng xã hội đều có thể trở thành mục tiêu kiểm tra. Theo thống kê gần đây, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) trên địa bàn Hà Nội đã đột xuất kiểm tra nhiều quận, huyện trọng điểm. Tại địa bàn trung tâm là phường Hoàn Kiếm, Đội QLTT số 2 - Chi cục QLTT Hà Nội đã thu giữ gần 400 sản phẩm quần áo giả mạo nhiều thương hiệu nổi tiếng; trong khi những điểm kinh doanh ở khu chợ Ninh Hiệp (Gia Lâm) bị phát hiện cất giữ gần 2.000 sản phẩm quần áo, giày dép, túi xách… mang nhãn hiệu quốc tế giả mạo.

Không chỉ quần áo, giày dép, các vụ kiểm tra còn phát hiện và thu giữ hàng trăm nghìn sản phẩm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ gia dụng không rõ nguồn gốc, không có hóa đơn chứng từ, thậm chí nhiều cơ sở livestream bán hàng online bị nghi ngờ gian lận nguồn gốc, giả mạo. Một vụ nổi bật, Đội QLTT số 11 phối hợp với các cơ quan chức năng phát hiện một kho hàng online ở Hà Đông chứa khoảng 125.000 sản phẩm vi phạm, gồm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ gia dụng… với trị giá vi phạm lên tới gần 19 tỷ đồng.

Những đợt kiểm tra như vậy cho thấy: dù bán hàng qua mạng, cửa hàng online hay livestream, không gian TMĐT tại Hà Nội vẫn là “vùng đỏ” của hàng giả – hàng nhái nếu không kiểm soát chặt.

Nhiều vụ việc vi phạm lớn về TMĐT trên các thành phố lớn

Không chỉ ở Hà Nội, tại Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), lực lượng QLTT cũng tăng cường truy quét các vi phạm trên sàn TMĐT và mạng xã hội. Trong giai đoạn 2024 và những tháng đầu 2025, đã có gần 400 vụ bị xử lý, với số tiền phạt hơn 8 tỷ đồng, hàng chục nghìn đơn vị sản phẩm tạm giữ, từ vàng trang sức, quần áo, mỹ phẩm đến thực phẩm, đồ điện tử…

Lực lượng QLTT TPHCM phát hiện kho hàng chứa hơn 5.000 mũ bảo hiểm kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ tại phường Bình Tân.

Một số vụ việc đáng chú ý như nhà chức trách phát hiện nhiều gian hàng online không khai báo website TMĐT theo quy định; bán sản phẩm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, giả mạo nhãn hiệu; quảng cáo sai sự thật. Có vụ xử lý 257 vi phạm trong một tháng với tổng hàng hóa vi phạm hơn 7,1 tỷ đồng, phạt hơn 4,7 tỷ đồng.

Ngoài sàn trực tuyến, các tụ điểm truyền thống như các trung tâm thương mại, chợ, cửa hàng offline cũng không nằm ngoài “vòng giám sát”. Ví dụ: tại trung tâm thương mại Saigon Square, lực lượng QLTT ghi nhận 38 vụ vi phạm, tịch thu hơn 1.200 sản phẩm hàng giả, nhái nhiều nhãn hiệu nổi tiếng; xử phạt gần 360 triệu đồng.

TP.HCM đang trở thành “điểm nóng” của các vi phạm TMĐT do lượng sàn giao dịch, mạng xã hội và khách hàng đông, nhu cầu tiêu dùng cao. Điều này khiến công tác kiểm soát gặp không ít khó khăn, đòi hỏi giám sát liên tục, phối hợp liên ngành và áp dụng công nghệ để truy vết vi phạm.

Tại Đà Nẵng, theo thông báo từ Chi cục QLTT thành phố, sau 2 năm thực hiện đề án chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trên TMĐT, lực lượng chức năng đã kiểm tra 84 vụ vi phạm và xử phạt tổng cộng gần 1,5 tỷ đồng. Năm 2024 riêng đã xử phạt 69 vụ, thu ngân sách hơn 1,1 tỷ đồng.

Nội dung vi phạm tại Đà Nẵng bao gồm: kinh doanh hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, không khai báo website TMĐT, bán hàng nhập lậu qua mạng. Đội QLTT số 2 - Chi cục QLTT Đà Nẵng từng xử phạt một nhóm cá nhân kinh doanh online với số tiền 90 triệu đồng trong một đợt kiểm tra đột xuất.

Cần bộ giải pháp đồng bộ: kiểm soát, xử phạt, minh bạch và công nghệ

Thống kê từ nhiều địa phương cho thấy, thủ đoạn vi phạm TMĐT ngày càng tinh vi: bán hàng qua mạng xã hội, livestream, sử dụng tài khoản ảo, mạo danh doanh nghiệp, thay đổi địa chỉ nhanh, che giấu dấu vết giao dịch… khiến việc truy vết, xử lý gặp nhiều khó khăn.

Trước thực trạng này, để bảo vệ người tiêu dùng, các chuyên gia cho rằng cần triển khai giải pháp đồng bộ từ kiểm soát, xử phạt, minh bạch và công nghệ.

Cụ thể, cần phải có hệ thống giám sát liên ngành, minh bạch thông tin người bán, đăng ký, khai báo website, ứng dụng TMĐT đúng quy định, và ứng dụng công nghệ để giám sát, truy vết nguồn gốc hàng hóa. Các sàn TMĐT, mạng xã hội cũng phải vào cuộc, tăng cường rà soát gian hàng, nhanh chóng gỡ bỏ các gian hàng vi phạm, hợp tác cung cấp thông tin với cơ quan chức năng.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, hướng dẫn người tiêu dùng phát hiện hàng giả, hàng nhái; khuyến khích tố giác vi phạm; xác minh nguồn gốc, chứng từ rất quan trọng. Người mua cần nâng cao cảnh giác, cân nhắc kỹ khi mua hàng online, ưu tiên các gian hàng uy tín, có hóa đơn rõ ràng.

Chính quyền các địa phương, lực lượng quản lý thị trường, sàn TMĐT và người tiêu dùng nếu cùng phối hợp cũng có thể làm giảm thiểu đáng kể tình trạng hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại trên môi trường số. Việc xử lý nghiêm các vi phạm mới chỉ là bước đầu; xây dựng môi trường TMĐT minh bạch, uy tín mới là mục tiêu dài hạn, vì lợi ích của cả người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính.

Lê Minh