Từ bảo tồn văn hóa Mường đến sinh kế bền vững

Khi người dân trở thành “chủ thể” du lịch

Khả Cửu là xã có trên 94% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Mường. Nơi đây còn lưu giữ khá trọn vẹn các giá trị văn hóa đặc sắc như Mo Mường, chiêng Mường, nhà sàn truyền thống, lễ hội dân gian và kho tàng ẩm thực phong phú. Những năm gần đây, việc khai thác các giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng mang lại những chuyển biến rõ nét cho địa phương. Khi đến Khả Cửu, du khách được trực tiếp tham gia các hoạt động đời sống của người Mường như học dệt thổ cẩm, giã gạo, thổi xôi, thưởng thức những món ăn đặc sản do chính tay người bản địa chế biến, hòa mình vào các điệu múa cồng chiêng, thử làm “người Mường một ngày”. Sự tương tác ấy tạo nên sức hấp dẫn riêng, giúp du khách hiểu sâu hơn về văn hóa bản địa.

Du khách tham gia trò chơi đi cà kheo trong Tết cơm mới của người Mường xã Khả Cửu.

Anh Đinh Văn Khánh - chủ một ngôi nhà sàn cổ tại khu Chuôi, là một trong những hộ tiên phong làm du lịch cộng đồng ở địa phương. Trước đây, gia đình anh chủ yếu sống bằng nông nghiệp. Khi bắt đầu làm du lịch, anh gần như “tay trắng” về kinh nghiệm đón khách, bố trí không gian, tổ chức hoạt động trải nghiệm. Nhờ được hỗ trợ vốn, tập huấn kỹ năng và tham gia các mô hình do địa phương triển khai, đến nay ngôi nhà sàn của anh Khánh thường xuyên đón các đoàn khách đến tham quan, trải nghiệm. “Trước kia, cuộc sống nghèo lắm. Từ khi làm du lịch cộng đồng, gia đình có thêm nguồn thu, đời sống khá hơn. Vui nhất là lúc đón khách, thấy họ thích thú với văn hóa của mình thì bà con ai cũng phấn khởi” - anh Khánh chia sẻ.

Không chỉ giúp tăng thu nhập cho từng hộ, du lịch cộng đồng còn tạo thêm đầu ra cho các sản phẩm địa phương như thổ cẩm, nông sản, ẩm thực truyền thống. Nhiều phụ nữ, người cao tuổi cũng có thêm việc làm từ việc nấu ăn, biểu diễn văn nghệ, phục vụ du khách đến thăm quan, tìm hiểu kiến trúc độc đáo của nhà sàn cổ.

Động lực kinh tế mới cho vùng Mường

Những năm gần đây, du lịch cộng đồng tại Phú Thọ đã khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là văn hóa ẩm thực, làng nghề, lễ hội dân gian và các hoạt động trải nghiệm. Với xã Khả Cửu, du lịch cộng đồng đang thực sự trở thành một hướng phát triển quan trọng trong chiến lược kinh tế - xã hội của địa phương.

Bà Lê Thị Hương Giang - Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Khả Cửu chi biết: Xã đang duy trì hoạt động 47 câu lạc bộ văn hóa dân tộc Mường và các dân tộc khác. Nhiều bộ nhạc cụ, trang phục, công cụ sinh hoạt truyền thống được khôi phục. Hai ngôi nhà sàn tại trung tâm xã cùng nhiều nhà sàn cổ trong cộng đồng trở thành điểm sinh hoạt văn hóa và phục vụ khách tham quan.

Du lịch cộng đồng đang dần trở thành một định hướng phát triển quan trọng trong chiến lược kinh tế - xã hội của địa phương. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Khả Cửu nhiệm kỳ 2026 -2030 đã xác định phát triển du lịch gắn với bảo tồn bản sắc dân tộc là khâu đột phá.

Ông Bùi Ngọc Hà - Phó Chủ tịch UBND xã Khả Cửu cho biết: Địa phương xác định bảo tồn văn hóa phải gắn với sinh kế cho người dân. Chúng tôi mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, hỗ trợ về nguồn lực để duy trì các câu lạc bộ văn hóa, phục dựng di sản và mở rộng quy mô điểm du lịch tiêu biểu vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại Khả Cửu”.

Hiện, dự án xây dựng điểm du lịch tiêu biểu mới hoàn thành giai đoạn 1. Nếu được đầu tư đồng bộ về hạ tầng, dịch vụ và quảng bá, Khả Cửu hoàn toàn có tiềm năng trở thành điểm đến văn hóa du lịch cộng đồng hấp dẫn của Phú Thọ.

Từ những giá trị tưởng chừng chỉ thuộc về quá khứ như Mo Mường, chiêng Mường, nhà sàn, cơm lam, rượu cần..., nhưng giờ đây đang hình thành những sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người Mường gìn giữ cội nguồn văn hóa mà còn mở ra con đường phát triển kinh tế bền vững, để bản sắc truyền thống tiếp tục “sống” trong nhịp sống mới của vùng cao Phú Thọ.

Lê Thương