Trách nhiệm của nhà trường vụ sinh viên bị 'bêu tên' khi thực tập

“Đáng tiếc cho cả nhà trường và doanh nghiệp. Cách xử lý của hai bên đều chưa hợp lý, khiến sự việc bị đẩy đi quá xa”, TS Đặng Văn Cường, giảng viên khoa Luật và Lý luận chính trị tại Đại học Thủy Lợi, nói khi trao đổi với Tri Thức - Znews về trường hợp một sinh viên tại Đại học Văn Lang bị công ty truyền thông kỷ luật công khai trên mạng xã hội, thậm chí chạy quảng cáo để bài đăng tiếp cận rộng rãi.

Doanh nghiệp sai ở đâu?

Theo TS, trước tiên, việc doanh nghiệp tự ý đăng tải thông tin của thực tập sinh lên mạng xã hội là chuyện “khá lạ lùng”. Sự việc này có thể ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của sinh viên và nhà trường.

Tiếp đến, ở góc độ pháp lý, TS Cường nêu sinh viên thực tập không phải là người lao động và không thể làm việc, tạo ra sản phẩm như một nhân sự chính thức, vì vậy không thể áp dụng Bộ luật Lao động. Pháp luật không quy định hình thức kỷ luật đối với sinh viên thực tập trong môi trường doanh nghiệp.

Do đó, quyết định kỷ luật doanh nghiệp ban hành là không có căn cứ. Việc công khai văn bản này trên mạng xã hội và chạy quảng cáo càng vi phạm quy định về bảo mật thông tin.

TS Đặng Văn Cường chỉ ra bài học kinh nghiệm cho cả ba bên. Ảnh: NVCC.

Trong khi đó, ThS Nguyễn Ngọc Phương Hồng, giảng viên khoa Luật, Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM), cho biết những xung đột giữa sinh viên thực tập và doanh nghiệp không hiếm.

Nhưng thông thường, khi có xung đột, doanh nghiệp không phản ánh trường hợp cụ thể hay chỉ đích danh, mà sẽ chỉ lưu ý để trao đổi với giảng viên, nhà trường trong những dịp phù hợp như ngày hội tuyển sinh, họp mặt doanh nghiệp - nhà trường…

Đối với những trường hợp bị doanh nghiệp chỉ đích danh, ThS Phương Hồng nêu rằng tùy từng hành vi mà nhà trường sẽ quyết định hình thức xử lý phù hợp. Thông thường, sinh viên sẽ bị cảnh cáo.

Doanh nghiệp đăng tin kỷ luật sinh viên lên mạng xã hội.

Riêng đối với hành vi có mức độ nghiêm trọng như trộm cắp, làm lộ bí mật kinh doanh hay ảnh hưởng uy tín doanh nghiệp, sinh viên có thể sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và nhận hình thức xử lý nặng hơn.

Dù vậy, sinh viên vi phạm thế nào, doanh nghiệp cũng không có quyền xử lý kỷ luật sinh viên và đăng công khai lên mạng xã hội, bởi Bộ luật Lao động 2019 (mới nhất, có hiệu lực đầy đủ từ 2021) không có định nghĩa pháp lý chính thức nào cho thuật ngữ “thực tập sinh”.

Họ có thể được coi là “người làm việc không có quan hệ lao động” theo quy định của bộ luật. Tuy nhiên, kỷ luật lao động chỉ áp dụng với người lao động có quan hệ lao động.

Do đó, nếu doanh nghiệp tiếp nhận thực tập sinh chỉ để cho học, thực hành - không có cam kết tuyển dụng, không có hợp đồng lao động, không đặt kỳ vọng sử dụng lâu dài, pháp luật lao động không tự động áp dụng, bao gồm quy định về bảo hiểm xã hội, bảo hộ lao động, quyền - nghĩa vụ của người lao động…

Với trường hợp của sinh viên Đại học Văn Lang, ThS Hồng khẳng định việc xử lý kỷ luật là không có cơ sở pháp lý, doanh nghiệp cũng không khéo khi “dằn mặt” trên mạng xã hội dẫn đến nguy cơ xâm hại đến quyền riêng tư của cá nhân.

“Thực tế, sinh viên chưa đủ trưởng thành về mặt suy nghĩ và tư duy. Trong trường hợp sinh viên mắc lỗi khi thực tập, chúng ta cần cân bằng và có giải pháp hợp tình, hợp lý, không nên hạ nhục hay làm khó các em. Thay vào đó, doanh nghiệp và nhà trường nên tạo điều kiện cho các em sửa sai và hoàn thiện bản thân”, giảng viên chia sẻ.

Bài học là gì?

Theo TS Đặng Văn Cường, sự việc nêu trên là lời nhắc nhở quan trọng cho cả ba bên: Doanh nghiệp, nhà trường và sinh viên. Nếu không được chấn chỉnh, những tình huống tương tự có thể ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục, môi trường thực tập và gây dư luận tiêu cực đối với doanh nghiệp.

Bài học rút ra đối với cơ sở giáo dục đó là cần rà soát quy trình tổ chức thực tập, tăng cường phối hợp với doanh nghiệp để xử lý các vấn đề phát sinh, kịp thời cảnh báo, uốn nắn sinh viên, thậm chí xem xét kỷ luật khi không hoàn thành nhiệm vụ thực tập.

Còn đối với sinh viên, đây cũng là bài học quan trọng về thái độ ứng xử và cách giải quyết tình huống tại môi trường thực tập. Khi phát sinh mâu thuẫn với đơn vị tiếp nhận và không thể tự giải quyết, sinh viên cần báo cáo ngay cho người hướng dẫn hoặc lãnh đạo nhà trường để có hướng xử lý, tránh để sự việc leo thang và gây tranh cãi.

"Cơ sở giáo dục không thể thiếu nơi thực tập, đặc biệt là đối với các hoạt động giáo dục đặc biệt, đặc thù mang tính chất kỹ năng nghề nghiệp. Bởi vậy, nhà trường cũng sẽ có bài học kinh nghiệm trong công tác phối hợp giữa nhà trường với đơn vị thực tập, về trách nhiệm của giáo viên hướng dẫn phải quản lý sinh viên thực tập, hạn chế những sự việc tranh chấp tương tự xảy ra", TS Cường nhấn mạnh.

Thái An