Từ vụ xây nhầm nhà trên đất người khác, cần làm rõ trách nhiệm 'hậu kiểm'

Quốc hội sáng nay thảo luận dự thảo luật Xây dựng (sửa đổi), dự thảo mở rộng việc miễn giấy phép xây dựng đối với một số công trình.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) đánh giá so với luật hiện hành, dự thảo luật quy định miễn giấy phép xây dựng đối với một số loại công trình theo hướng giảm “tiền kiểm”, tăng “hậu kiểm” trong quản lý các công trình xây dựng. Đại biểu nhận định, đây là nội dung phù hợp với mục tiêu cải cách, cắt giảm các thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí thực hiện các thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, bà Nga nêu thực tiễn cho thấy nhiều năm qua tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, xây vượt tầng, thay đổi công năng… diễn ra ở nhiều nơi. Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị phát hiện và xử lý.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga. Ảnh: Quốc hội

"Đội ngũ cán bộ chuyên môn về xây dựng ở cấp xã rất mỏng, phần lớn là kiêm nhiệm, không có đủ lực lượng để thực hiện giám sát, phát hiện kịp thời vi phạm; ở một số địa phương còn thiếu cán bộ có chuyên môn sâu về xây dựng. Điều đó dẫn tới những khó khăn trong việc thực hiện kiểm tra, giám sát các công trình xây dựng", đại biểu Nga cho biết.

Vì vậy, song song với việc cắt giảm khâu “tiền kiểm”, miễn giấy phép xây dựng, bà Nga đề nghị bổ sung cơ chế tăng cường “hậu kiểm” để phát hiện và xử lý các sai phạm về xây dựng kịp thời; quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm các quy định xây dựng ngay từ giai đoạn đầu.

Đại biểu TP Hải Phòng cũng đề nghị bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu không phát hiện hoặc xử lý kịp thời các sai phạm, "tránh tình trạng mở cơ chế 'hậu kiểm' nhưng không có đủ nguồn nhân lực, con người để thực hiện".

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho biết, thực tế đã diễn ra nhiều câu chuyện liên quan đến cấp hay không cấp giấy phép xây dựng, chuyển từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm".

Ông dẫn ví dụ vụ việc xây dựng nhầm nhà trên đất hàng xóm ở Hải Phòng hay mới đây là ở TPHCM, Ban Nội chính Thành ủy đã chuyển đơn vụ phản ánh xây nhầm gần 50 căn nhà trên đất nông nghiệp sang Công an TPHCM.

Đại biểu Phạm Văn Hòa. Ảnh: Quốc hội

Theo ông Hòa, trách nhiệm của chính quyền rất quan trọng trong việc "hậu kiểm", phải tránh làm sao công trình hoàn thành xong mới "hậu kiểm", có tranh chấp sẽ tốn kém tiền của người dân.

"Tiền kiểm sang hậu kiểm phải quan tâm, chú ý trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quá trình xây dựng. Người ta báo phải đến để kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở để tránh hậu quả cho công trình của người dân, công trình nhà nước", ông nêu.

Ông cũng đặt vấn đề xin phép xây dựng nhà chung cư nhưng khi làm lại xây vượt số tầng, sau khi lập biên bản thì có cho tồn tại hay không.

"Nếu 'tiền kiểm' từ đầu, người ta xin phép 10 tầng, chúng ta chỉ cho thực hiện 10 tầng sẽ ngăn cản kịp thời. Còn đợi người ta xây dựng 12-13 tầng lúc đó mới lập biên bản, sẽ ảnh hưởng đến sinh kế, sinh hoạt của người dân cũng như tốn hao tiền của. Việc chuyển 'tiền kiểm' sang 'hậu kiểm' rất đồng tình nhưng phải 'hậu kiểm' từng phần, từng công trình khi thi công", đại biểu phân tích.

Đại biểu Hòa cũng nêu thêm: "Thực tế ở các thành phố lớn đã xảy ra nhiều nhà cao tầng xây sai giấy phép, không đúng quy hoạch... nhưng không làm gì được".

Để tăng trách nhiệm của người đứng đầu trong quản lý trật tự xây dựng, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) đề nghị quy định cụ thể cơ chế ủy quyền cho UBND cấp xã được kiểm tra hiện trường, lập biên bản vi phạm, tạm dừng thi công đối với công trình nhà ở riêng lẻ, công trình nhỏ lẻ.

Đồng thời, ông Hùng đề xuất ban hành chế tài trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra vi phạm trật tự xây dựng kéo dài.

Trần Thường