Từ ý Đảng đến lòng dân - Hành trình giảm nghèo toàn diện

Chung tay thoát nghèo

Người Việt Nam có câu “an cư mới lạc nghiệp”. Vì thế, công cuộc xóa nhà tạm cần được nhìn nhận không chỉ là chính sách xã hội đơn thuần, mà còn là giải pháp căn cơ để giảm nghèo bền vững. Ngày 13/4/2024 tại tỉnh Hòa Bình, phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước” đã được Thủ tướng Chính phủ phát động. Tiếp đó, ngày 5/10/2024, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục phát động chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước với chủ đề “Mái ấm cho đồng bào tôi”. Mục tiêu đặt ra là cơ bản hoàn thành việc xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/10/2025.

Ngày 26/8/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị tổng kết chương trình và phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”. Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, trong vòng 1 năm 4 tháng, Ban Chỉ đạo Trung ương, các địa phương đã tiến hành một chiến dịch thần tốc, huy động được trên 24,7 nghìn tỉ đồng (người dân đóng góp và huy động nguồn lực xã hội hóa gần 12,3 nghìn tỉ đồng), hỗ trợ hơn 2,7 triệu ngày công với hơn 454.000 lượt người tham gia. Từ đó đã hoàn thành xóa 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước, chuyển thành những căn nhà mới khang trang, "3 cứng" (mái cứng, tường cứng, nền cứng) với 12 mẫu nhà phù hợp điều kiện từng nơi. Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, đây chính là một kỳ tích trong công cuộc giảm nghèo bền vững, củng cố nền tảng cho quan điểm phát triển vì sự công bằng, tiến bộ xã hội và bền vững của đất nước ta trong thời kỳ mới.

Ở góc độ Hội LHPN Việt Nam, Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” (“5 không” là không đói nghèo; không vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội; không bạo lực gia đình; không sinh con thứ 3 trở lên; không có trẻ suy dinh dưỡng và bỏ học. “3 sạch” là sạch nhà, sạch bếp và sạch ngõ) tích hợp vào Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Qua đó, phụ nữ tiếp tục khẳng định vai trò là trung tâm của mọi sự thay đổi, là chủ thể trong thoát nghèo, phát triển nông thôn bền vững. Ngày 2/10/2025, tại Hội nghị Tổng kết 15 năm thực hiện Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” tham gia xây dựng nông thôn mới do Hội LHPN Việt Nam tổ chức, báo cáo cho thấy bên cạnh các thành tựu khác, Hội LHPN Việt Nam đã hỗ trợ trên 2,8 triệu hộ phụ nữ nghèo, giúp hơn 210.000 hộ thoát nghèo bền vững thông qua tín dụng chính sách và hỗ trợ sinh kế. Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Tuyến khẳng định, Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” đã dần trở thành một nội dung cốt lõi, một chuẩn mực sống mới, đi sâu vào từng mái ấm gia đình, từng ngõ xóm, bản làng, để từ đó lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng, góp phần quan trọng trong xây dựng nông thôn mới văn minh, hiện đại, thoát nghèo.

Ngày 25/9/2025 vừa qua, tại thành phố Cần Thơ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị tập huấn về chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Theo bà Hà Thị Nga, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, công tác truyền thông, đặc biệt là ứng dụng chuyển đổi số có vai trò then chốt, đã và đang hỗ trợ hiệu quả trong lan tỏa các chính sách, huy động sự tham gia của cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Đáng chú ý, sự ra đời của nền tảng “Mặt trận số” vào giữa tháng 8 vừa qua đã mở ra hướng đi hiện đại trong mở rộng kết nối với người dân, tăng tính minh bạch, đồng thời huy động và phân bổ hiệu quả nguồn lực xã hội; hứa hẹn trở thành công cụ quan trọng để cụ thể hóa Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Theo Bộ Nội vụ, trong giai đoạn 2021 - 2025, tiểu dự án 2 “Hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng” thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã ghi nhận được nhiều kết quả tích cực. Tính đến tháng 3/2025, cả nước có hơn 10.000 lượt lao động sinh sống tại các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo được hỗ trợ đào tạo và hoàn thiện thủ tục đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Trong đó có 4.395 người đã xuất cảnh, đạt 77% kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025. Từ đó có thể khẳng định, công tác đưa người lao động đi làm việc tại nước ngoài đã giúp nhiều gia đình thoát nghèo, không chỉ tạo việc làm cho bản thân mà còn phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm cho cộng đồng, vươn lên làm giàu, khá giả, đóng góp tích cực vào công tác phát triển kinh tế - xã hội địa phương…

Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều

Về bản chất, đói nghèo thường đồng nghĩa với việc bị khước từ các quyền cơ bản của con người. Không ít trường hợp không nghèo vì thu nhập mà lại nghèo do khó tiếp cận được các dịch vụ cơ bản về y tế, giáo dục, thông tin… Những năm gần đây, trên cơ sở phương pháp luận đo lường nghèo đa chiều, nhiều nước đã đưa ra chuẩn nghèo đa chiều để đánh giá toàn diện hộ nghèo. Chuẩn nghèo đa chiều tập trung tới việc phải bảo đảm mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản (việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin) gắn với mục tiêu phát triển bền vững của mỗi quốc gia.

Trong nhiều năm qua, Việt Nam luôn xác định giảm nghèo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an sinh cho toàn dân. Việt Nam là một trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới, đồng thời là quốc gia đầu tiên ở châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều (MPI). Từ đó, công tác giảm nghèo được triển khai toàn diện, bao quát hơn, hướng tới việc nâng cao chất lượng cuộc sống chứ không chỉ đơn thuần là thoát nghèo về vật chất.

Quốc hội Việt Nam đã thông qua chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, với tổng nguồn lực huy động tối thiểu 75.000 tỷ đồng (tương đương hơn 3 tỷ USD). Nguồn vốn được phân bổ từ ngân sách nhà nước, các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và sự đóng góp của người dân, thể hiện tinh thần “Toàn dân chung tay vì người nghèo”.

Theo Quyết định số 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, chương trình gồm 7 dự án thành phần trọng điểm: phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội tại huyện nghèo, đa dạng hóa sinh kế, hỗ trợ sản xuất, cải thiện dinh dưỡng, phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững, hỗ trợ nhà ở, truyền thông và nâng cao năng lực giảm nghèo. Đây là chương trình tổng thể, toàn diện, được triển khai ở tất cả các vùng, miền, đặc biệt chú trọng khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Nhờ sự đồng bộ của cơ chế, chính sách, tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2024 ước giảm còn 2,4%, giảm 1 điểm phần trăm so với năm 2023. Nhiều địa phương vùng khó khăn ghi nhận chuyển biến rõ rệt về đời sống, hạ tầng, giáo dục và y tế. Khoảng cách giàu nghèo giữa người Kinh và các dân tộc thiểu số dần được thu hẹp nhờ các chính sách đặc thù, ưu tiên khu vực miền núi và vùng sâu, vùng xa. Chính phủ cũng từng bước giảm chính sách hỗ trợ cho không, thay vào đó tăng các chính sách hỗ trợ có điều kiện, khuyến khích người dân chủ động vươn lên thoát nghèo.

Ngày 18/11/2024, Việt Nam với tư cách là quốc gia sáng lập đã tham gia “Liên minh toàn cầu chống đói nghèo” tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở Brazil. Trong bài phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh việc cân bằng tăng trưởng kinh tế với an sinh xã hội, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường, khẳng định Việt Nam “không hy sinh an sinh, tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần”.

Song song với công tác giảm nghèo, Việt Nam đặc biệt chú trọng chính sách an sinh xã hội nhằm bao phủ toàn bộ nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội. Việt Nam hiện có hơn 2,5 triệu người cao tuổi đang hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng; 1,87 triệu người cao tuổi được hưởng trợ cấp xã hội; 95% người cao tuổi có thẻ BHYT. Ngoài ra, mạng lưới 544 cơ sở trợ giúp xã hội, trong đó có 73 cơ sở dành riêng cho người khuyết tật, nạn nhân bom mìn, chất độc da cam, đang hoạt động hiệu quả tại các địa phương. Người nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người có công, trẻ em dưới 6 tuổi, người cao tuổi đều được Nhà nước hỗ trợ 100% BHYT… Một điểm sáng trong chính sách an sinh là chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, nhiệm vụ được Chính phủ xác định là “Chính trị đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc”. Những căn nhà mới không chỉ là nơi trú ngụ mà còn là biểu tượng cho niềm tin, khát vọng và sự đổi thay của hàng chục nghìn hộ nghèo…

Có thể nói, thành công trong công tác giảm nghèo bền vững và bảo đảm an sinh xã hội không chỉ tạo dấu ấn trong khu vực mà còn trở thành hình mẫu được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Đây là kết quả của tầm nhìn chiến lược, chính sách nhân văn và sự đồng lòng của toàn xã hội.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), “những tiến bộ mà Việt Nam đạt được trong vòng chưa đầy 50 năm kể từ khi chiến tranh kết thúc năm 1975 tới nay gần như không có tiền lệ”. Trong chuyến thăm Việt Nam năm 2022, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đánh giá những kết quả Việt Nam đạt được là “minh chứng rõ nét cho sự quật cường và nỗ lực của người dân Việt Nam và cho các chính sách lấy người dân làm trung tâm của phát triển”. WB đánh giá, mức tiêu dùng bình quân của hộ gia đình Việt Nam tăng trung bình 5% mỗi năm, minh chứng cho hiệu quả của chiến lược phát triển bao trùm và giảm nghèo toàn diện.

Hoa Bùi - Huy Anh