Vaccine Covid-19 AstraZeneca: Lời khuyên từ các chuyên gia dịch tễ Australia

Độ tuổi sử dụng vaccine Covid-19 AstraZeneca

Nhóm Cố vấn kỹ thuật về tiêm chủng (ATAGI) Australia khuyến cáo vaccine Covid-19 của Pfizer nên ưu tiên sử dụng cho người dưới 60 tuổi.

Ở những người từ 60 tuổi trở lên, lợi ích của việc chủng ngừa vaccine AstraZeneca lớn hơn nhiều so với rủi ro liên quan đến việc tiêm chủng, bởi người lớn tuổi nếu mắc Covid-19 sẽ có nguy cơ bệnh trở nên nghiêm trọng hơn so với người trẻ. Do đó, tiêm phòng mang lại lợi ích cao hơn nguy cơ.

Vaccine AstraZeneca. (Nguồn: Reuters)

Ngoài ra, các báo cáo cho thấy, người trên 60 tuổi sau khi tiêm vaccine AstraZeneca có tỷ lệ rủi ro mắc huyết khối và giảm tiểu cầu (TTS) thấp hơn một chút so với người dưới 60 tuổi. Tuy nhiên, tỷ lệ huyết khối và giảm tiểu cầu này là rất thấp, vì thế, người dưới 60 tuổi và đã tiêm liều vaccine AstraZeneca lần đầu tiên và không gặp phải các phản ứng phụ bất thường, ATAGI khuyên nên tiêm liều AstraZeneca thứ hai, sẽ tăng khả năng bảo vệ cao hơn để chống lại tình trạng bệnh Covid-19 nặng.

Người từ 18-59 tuổi, có thể chọn chủng ngừa AstraZeneca sau khi được nhân viên y tế khám sàng lọc trước tiêm và phải đồng ý chấp thuận tiêm chủng bằng lời nói hoặc bằng văn bản.

Tiêm vaccine AstraZeneca trong bối cảnh bùng phát dịch do biến thể Delta

Trước nguy cơ số người bị nhiễm bệnh ngày càng cao bởi biến chủng Delta, ATAGI khuyến nghị, người đã tiêm vaccine AstraZeneca mũi 1 hơn 4 tuần trước có thể liên hệ ngay với các điểm tiêm vaccine để sắp xếp liều thứ hai càng sớm càng tốt.

ATAGI cũng nhấn mạnh rằng, lợi ích đối với những người trên 60 tuổi khi được tiêm vaccine AstraZeneca vượt trội hơn rất nhiều so với rủi ro. Bên cạnh đó, việc tiêm phòng là cần thiết cho nhóm tuổi này trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát.

Đối tượng được tiêm vaccine AstraZeneca và khoảng cách các mũi tiêm

Những người từ 18 tuổi trở lên đã tiêm liều vaccine AstraZeneca đầu tiên mà không có bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào nên tiêm liều thứ hai. Cần phải tiêm đủ hai liều vaccine để đạt hiệu quả cao nhất.

Từ góc độ nhà quản lý, sau khi xem xét tất cả các kết quả nghiên cứu hiện có, Cục Quản lý Dược phẩm Australia (TGA) đã nêu rõ: Vaccine AstraZeneca có thể được sử dụng một cách an toàn với khoảng cách 2 mũi tiêm từ 4-12 tuần.

Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú có nên tiêm?

Phụ nữ đang mang thai, cho con bú hoặc dự định mang thai, nên tiêm chủng vaccine Pfizer, đây là loại vaccine được người trẻ tuổi ưa thích. Tuy nhiên, những đối tượng này vẫn có thể tiêm vaccine AstraZeneca nếu lợi ích của việc tiêm phòng vượt quá rủi ro.

Những người có tiền sử mắc Covid-19

Những người có tiền sử mắc Covid-19 nên đợi 6 tháng sau khi hồi phục để tiêm thêm một liều vaccine, liều bổ sung hoàn chỉnh khả năng miễn dịch căn bản. Có thể sử dụng các loại vaccine Covid-19 cho những người có tiền sử mắc bệnh.

Vacxin AstraZeneca và trẻ em

AstraZeneca chỉ được phê duyệt sử dụng cho những người từ 18 tuổi trở lên, không thể dùng cho những người trẻ hơn. Nguy cơ mắc Covid-19 nặng ở trẻ em thấp hơn ở thanh thiếu niên và người lớn.

Nhiều nước đã thực hiện iêm chủng Covid-19 cho trẻ em dưới 18 tuổi. (Nguồn: Fortune)

Người có hệ thống miễn dịch suy yếu có nên tiêm vaccine AstraZeneca?

Người bị suy giảm miễn dịch là những người có tình trạng sức khỏe yếu hoặc đang dùng thuốc làm suy giảm hệ thống miễn dịch. Các đối tượng này (bao gồm cả những người sống chung với HIV) đều có nguy cơ bị bệnh nặng và tử vong do Covid-19 cao hơn người bình thường.

Chính phủ Australia đặc biệt khuyến cáo những người bị suy giảm miễn dịch nên chủng ngừa vaccine Covid-19.

Vaccine AstraZeneca không hoạt động như một "vaccine sống". Chất vecto adenovirus đã được sửa đổi để nó không thể tái tạo hoặc lây lan sang các tế bào khác và nó không thể khiến cơ thể mắc Covid-19. Bởi thế, vaccine an toàn ở những người bị suy giảm miễn dịch.

Các thử nghiệm lâm sàng của vaccine AstraZeneca không thực hiện ở những người bị suy giảm miễn dịch, nhưng nhiều người mắc các bệnh như vậy hiện đã được tiêm chủng trên toàn thế giới bởi sản phẩm sinh học này.

Cho đến nay, vẫn chưa đủ các bằng chứng chứng minh vaccine AstraZeneca có hiệu quả cao trên những người bị suy giảm miễn dịch hay không. Vì vậy, điều quan trọng để bảo vệ bản thân là phải tiếp tục các biện pháp phòng ngừa khác như giữ khoảng cách (5K) sau khi tiêm chủng.

TTS là tình trạng xuất hiện cục máu đông (huyết khối) và lượng tiểu cầu trong máu thấp (giảm tiểu cầu). Ở Australia, biến chứng này xảy ra từ 4 đến 42 ngày sau khi tiêm chủng. Các triệu chứng có thể bao gồm đau bụng, đau đầu dữ dội liên tục, đau không giảm với các biện pháp thông thường. Cơ chế gây ra TTS chưa được hiểu biết đầy đủ, nhưng nó có dấu hiệu tương tự như giảm tiểu cầu do heparin, đây là một tác dụng phụ hiếm gặp khi điều trị bằng heparin.

Rủi ro khi tiêm chủng

Như với bất kỳ loại vaccine nào, vaccine Covid-19 AstraZeneca có thể có một số tác dụng phụ tạm thời sau khi tiêm bao gồm: đau tại chỗ tiêm, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ sốt và ớn lạnh. Hầu hết các tác dụng phụ là nhẹ và tạm thời, sẽ biến mất trong vòng 1-2 ngày.

Cũng như với bất kỳ loại thuốc hoặc vaccine nào, vaccine AstraZeneca có thể có các tác dụng phụ hiếm gặp như huyết khối với hội chứng giảm tiểu cầu (TTS)...

Nhìn chung, có rất ít khả năng xảy ra tác dụng phụ này. Nhưng tỷ lệ này thường thấy cao hơn ở những người dưới 60 tuổi.

Các ước tính gần đây về rủi ro xuất hiện TTS liên quan đến lần đầu tiên sử dụng Vaccine Covid-19 AstraZeneca được liệt kê trong bảng dưới đây:

Theo các chuyên gia y tế, khi xuất hiện các triệu chứng nguy hiểm, mọi người nên đến ngay bệnh viện gần nhất để được thăm khám và chăm sóc y tế ngay lập tức.

Nhóm người nào có nguy cơ cao mắc TTS?

Theo các số liệu thống kê ở Australia và trên thế giới, tỷ lệ người trẻ tuổi mắc TTS thường cao hơn người lớn tuổi và phụ nữ có thể thường gặp hơn nam giới.

Hiện nay, vẫn chưa rõ ràng liệu phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn hay không. Vì có nhiều phụ nữ hơn nam giới đã được tiêm chủng ở một số quốc gia bởi phần lớn nhân viên y tế tuyến đầu là "phái yếu" và họ được ưu tiên tiêm chủng.

Dựa trên thông tin hiện tại, không biết liệu có bất kỳ lý do y tế nào có từ trước có thể góp phần làm tăng thêm tình trạng TTS hoặc làm cho nó trở nên tồi tệ hơn nếu chiến chứng này xảy ra hay không.

Lời khuyên cho những người có tiền sử bị huyết khối

Những người có tiền sử huyết khối xoang tĩnh mạch não hoặc giảm tiểu cầu do heparin nên được ưu tiên sử dụng vaccine Pfizer.

Những người có tiền sử mắc các dạng huyết khối như huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) hoặc thuyên tắc phổi (PE) hoặc các yếu tố nguy cơ khác gây huyết khối vẫn có thể tiêm vaccine AstraZeneca.

Không có bằng chứng cho thấy những người từng có tiền sử huyết khối khác có nguy cơ gặp TTS cao hơn. Tỷ lệ trung bình xuất hiện các ca bị huyết khối không tăng ở các quốc gia sử dụng rộng rãi vaccine AstraZeneca.

Huyết khối là tình trạng bệnh khá phổ biến hiện nay, tuy nhiên, không phải tất cả các triệu chứng huyết khối xảy ra sau tiêm vaccine AstraZeneca đều do sản phẩm này gây ra. Nếu người bệnh sau khi tiêm chủng xuất hiện huyết khối, bác sĩ có thể làm xét nghiệm máu để xác định nguyên nhân.

Hầu hết tất cả các trường hợp TTS được báo cáo cho đến nay đều xảy ra sau liều vacicne đầu tiên. Những người đã dùng liều đầu tiên mà không có bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào có thể tự tin dùng liều thứ hai.

Các tiểu cầu kết dính lại, hình thành cục máu đông. (Nguồn: Fox News)

Nhóm không nên tiêm vaccine AstraZeneca

ATAGI đã khuyến cáo một số người không nên tiêm vaccine AstraZeneca gồm:

- Người bị sốc phản vệ sau khi tiêm một liều trước đó.

- Người bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vaccine, bao gồm polysorbate 80.

- Người có tiền sử của hội chứng rò rỉ mao mạch.

- Người bị huyết khối với giảm tiểu cầu xảy ra sau một liều trước đó.

- Người xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào khác, mà đánh giá sau của nhà cung cấp dịch vụ tiêm chủng hoặc chuyên gia y tế có kinh nghiệm được cho là do liều vaccine AstraZeneca trước đó.

Ngoài nhóm đối tượng trên, ATAGI cũng đã khuyến cáo rằng những người có tiền sử mắc một trong các bệnh lý về máu sau đây không nên chủng ngừa AstraZeneca:

- Người bị huyết khối xoang tĩnh mạch não (CVST).

- Người bị giảm tiểu cầu do heparin (HIT)

- Người bị huyết khối tĩnh mạch cửa (mạc treo, cửa và lách).

- Người bị hội chứng chống phospholipid có huyết khối.

(theo ABC News)