Ván ép Việt Nam xuất khẩu khắp thế giới: Cơ hội và thách thức?

Ông Vũ Quang Huy, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty CP TEKCOM cho biết, doanh nghiệp này đang có gần 1.500 nhân sự làm việc và sản xuất ván ép tại TP.HCM. Ván ép (plywood) của công ty được xuất khẩu đi 50 quốc gia trên thế giới với các thị trường trọng điểm như Mỹ, Châu Âu, Ấn Độ và Đông Nam Á.

Thách thức từ cái nhìn của bạn bè quốc tế

Theo ông Huy, doanh nghiệp này có 2 nhà máy sản xuất. Nhà máy thứ nhất có diện tích 55.000 m² để tập trung chính vào mảng sản xuất plywood cốp pha phục vụ xây dựng và sản xuất các bộ phận của tủ bếp. Tổng công suất 120.000 m3/năm.

Nhà máy thứ hai có diện tích khoảng 60.000 m², chuyên sản xuất plywood nội thất, công suất 96.000 m².

“Chúng tôi có tỉ trọng hơn 80% là xuất khẩu và còn lại là phục vụ thị trường trong nước”, ông Huy nói.

Ván ép của Việt Nam xuất khẩu khắp nơi trên thế giới. (Ảnh: Đại Việt)

Cũng theo ông Huy, mỗi năm TEKCOM sử dụng khoảng 400.000 tấn gỗ cho hoạt động sản xuất. Toàn bộ nguyên liệu gỗ để làm plywood đều là gỗ Việt Nam, chỉ riêng lớp bề mặt phải nhập khẩu. Ví dụ, mặt gỗ Birch – loại gỗ Việt Nam không có – được dùng cho lớp ngoài cùng, nhưng phần này chỉ chiếm khoảng 4–5% tổng sản phẩm, không đáng kể.

Ông Huy cho rằng khi xuất khẩu, một rào cản lớn đối với sản phẩm ván ép Việt Nam là cách nhìn của đối tác quốc tế. Nhiều khách hàng vẫn xem plywood Việt Nam là hàng phổ thông, chất lượng chưa đồng đều.

Theo ông, nguyên nhân xuất phát từ việc nhiều doanh nghiệp trong nước chưa đủ năng lực xây dựng nhà máy đạt chuẩn, thiếu hệ thống truy xuất nguồn gốc để đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn và trách nhiệm xã hội.

“Đối tác luôn xếp plywood Việt Nam thấp hơn plywood Trung Quốc khiến doanh nghiệp như chúng tôi rất tự ái. Họ đánh giá rất cao plywood Châu Âu, Nga, Indonesia và Malaysia hơn chúng ta”, ông Huy nói.

Việc sản xuất ván ép của Việt Nam đã ngày càng hiện đại hơn, quy mô hơn. (Ảnh: Đại Việt)

Theo ông Huy, tổng sản lượng plywood của Việt Nam hiện đạt hơn 3,7 triệu m³/năm. Đây là cơ hội lớn để ván ép Việt Nam vươn lên nhờ lợi thế giá thành thấp và chuỗi cung ứng mạnh. Bên cạnh đó, một số quốc gia dẫn đầu về plywood như Trung Quốc đang ghi nhận tỷ trọng xuất khẩu sụt giảm do các chính sách thuế quan, tạo thêm dư địa cho doanh nghiệp Việt mở rộng thị phần nếu biết tận dụng thời điểm.

Tuy vậy, ông Huy cho rằng plywood Việt Nam vẫn đối mặt nhiều hạn chế. Dù có rừng trồng nhưng trong nước mới chỉ sản xuất được ván ép nền (base plywood), chưa sản xuất được veneer làm lớp bề mặt do thiếu nguồn cây gỗ lớn, dẫn đến phụ thuộc nhập khẩu. Ngoài ra, Việt Nam chưa xây dựng được thương hiệu cho các loại gỗ đặc trưng, khác biệt để có thể tạo ra các sản phẩm plywood giá trị gia tăng cao.

Ông Huy lấy ví dụ, Nga, Châu Âu nổi tiếng với gỗ Birch, Trung Quốc nổi tiếng với gỗ Poplar; Indonesia hay Malay là gỗ Meranti, Falcata; hay Brazil, Chille là gỗ bạch đàn, gỗ thông,... còn Việt Nam có gỗ keo nhưng vẫn chỉ tập trung cho phân khúc giá trị thấp như xây dựng và bao bì.

Ông Trần Minh Quang, đại diện một doanh nghiệp sản xuất ván ép plywood tại TP.HCM, cho biết Việt Nam hiện chưa có nhiều nhà máy ván ép quy mô lớn. Do vậy, đối tác quốc tế vẫn nhìn các doanh nghiệp Việt với sự e dè nhất định. Theo ông, các doanh nghiệp cần đầu tư đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất. Khi số lượng nhà máy chuyên nghiệp, công suất lớn tăng lên, vị thế của ván ép Việt Nam trên thị trường quốc tế mới được cải thiện.

"Các doanh nghiệp muốn đi xa thì cần phải đi cùng nhau. Chúng ta cần thêm những doanh nghiệp đủ năng lực làm các nhà máy hợp chuẩn và luôn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn về trách nhiệm xã hội", ông Quang nói.

Cần phát triển vùng trồng gỗ cao su

Ông Nguyễn Hữu Linh, chuyên gia ngành gỗ, cho biết ván ép plywood được ưa chuộng nhờ kết cấu bền chắc, khả năng chịu lực tốt, phù hợp cho các ứng dụng trong xây dựng, đóng tàu và vận tải. Ngoài ra, một số dòng plywood khác còn được sử dụng nhiều trong lĩnh vực nội thất và trang trí.

Ván ép được ứng dụng trong các sản phẩm nội thất. (Ảnh: Đại Việt)

Theo ông Linh, Việt Nam hiện có khoảng 5 triệu ha rừng trồng, với ba nhóm gỗ chủ lực. Cụ thể, miền Nam trồng nhiều gỗ cao su; miền Trung và miền Bắc chủ yếu trồng keo và bạch đàn. Trong đó, gỗ keo chiếm hơn 50% tổng sản lượng gỗ rừng trồng của cả nước, còn gỗ cao su đứng thứ hai.

Ông Linh nhận định, để biến ngành plywood Việt Nam có giá trị cao hơn thì phải tập trung vào gỗ cao su. Chúng ta cần phải hiểu rõ thị trường, cần đầu tư vào công nghệ và nghiên cứu để phát triển sản phẩm.

Cũng theo ông Linh, gỗ cao su có một lợi thế quan trong là toàn bộ rừng trồng gỗ này có nguồn gốc hợp pháp và có thể truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Ông Linh đánh giá, gỗ cao su trước đây được ứng dụng nhiều trong ngành sản phẩm gỗ nội thất nhưng trong ngành ván ép thì vẫn còn nhiều khoảng trống. Plywood gỗ cao su có thể thay thế cho plywood gỗ Birch của Nga bởi chất lượng sản phẩm rất gần và tương đồng.

Hoa Kỳ vẫn là đối tác hàng đầu của Việt Nam trong việc xuất khẩu ván ép plywood. (Ảnh: Đại Việt)

Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan, xuất khẩu gỗ của Việt Nam tiếp tục tăng trong 9 tháng đầu năm 2025, đạt gần 12,5 tỉ USD, tăng 6,8% so với cùng kỳ. Trong đó, trị giá xuất khẩu sản phẩm gỗ đạt 8,5 tỷ USD, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm 2024.

Tuy nhiên, chính sách áp thuế nhập khẩu mới của Hoa Kỳ theo Mục 232 Đạo luật Thương mại 1974 – với mức thuế có thể lên tới 50% đang tạo sức ép lớn lên các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ, đặc biệt là nhóm sản phẩm tủ bếp, tủ phòng tắm và đồ nội thất bọc nệm.

Trong 9 tháng qua, riêng Hoa Kỳ đã nhập khẩu gần 7 tỷ USD các sản phẩm gỗ của Việt Nam. Trong khi Nhật Bản nhập gần 1,6 tỷ USD, Trung Quốc nhập hơn 1,4 tỷ USD.

Chia sẻ quan điểm về chính sách thuế quan, ông Vũ Quang Huy, CEO TEKCOM cho rằng, trong bối cảnh có rất nhiều rào cản thuế quan và phi thuế quan, doanh nghiệp xác định đây là những điều không thay đổi được, quan trọng làm sao để tìm ra giải pháp để thích ứng và thay đổi. Bản thân doanh nghiệp cũng đã chuẩn bị những “kịch bản” để đối mặt với các thách thức. Tuy nhiên, đến thời điểm này thì việc xuất khẩu các sản phẩm ván ép plywood vẫn thuận lợi, doanh thu ổn định.

ĐẠI VIỆT